WTO . ZIP bulletin NUMMER 24

1. REDACTIONEEL
Aftellen tot Cancún … nog maar 6 weken te gaan.
2. KOMENDE BERICHTGEVING OVER DE WTO-TOP
ACTIEWERKPLAATS ‘HET LAB’
3. GLOBALISERINGSCIRCUS DOET CANCÚN AAN
Nieuwe ronde van de WTO
4. EERSTE MINISTERIËLE ONTWERPTEKST VOOR CANCÚN
Impasse or impossible?
5. BRINKHORST HULPVOORZITTER IN CANCÚN
6. INTERNATIONALE PETITIE VOOR DEMOKRATIE EN TRANSPARANTIE BINNEN DE WTO
7. PROTESTEN TEGEN WTO-CONFERENTIE IN MONTRÉAL
8. GREENPEACE VOOR WTO-VRIJE ZONE
Aktie Montréal tegen opdringen GMO’s
9. UITKOMST MINI-MINISTERIAL MONTRÉAL
10. NEDERLANDSE BOERENORGANISATIES ZETTEN ZICH SCHRAP TEGEN WTO-PLANNEN
11. BROCHURE XMINY “LANDBOUW EN GLOBALISERING IN NEDERLAND”
12. VRIJHANDEL, ALLEEN ALS HET UITKOMT
Succesvolle visexport Vietnam getorpedeerd
13. FNV MAAKT FOLDER MET EISEN T.A.V. WTO/CANCÚN
14. SPECIAL MILIEUDEFENSIE MAGAZINE OVER DE WTO
15. ONDERZOEK NAAR ONDERNEMERSGESTUURDE EU-AGENDA
16. VERGELIJKEND ONDERZOEK NAAR BIT’S EN WTO INVESTERINGSVERDRAG

—————————————————————–

1. REDACTIONEEL
Aftellen tot Cancún … nog maar 6 weken te gaan.

De voorbereidingen voor de ontvangst door de Mexicaanse overheid van zo’n 10.000 gedelegeerden, NGO-vertegenwoordigers en journalisten in de stad Cancún zijn volop aan de gang. Vergaderzalen, hotels en infrastruktuur worden in sneltreinvaart in gereedheid gebracht.
Maar ook de tegenstanders van de WTO zitten niet stil. Het Mexicaanse Netwerk voor Aktie tegen Vrijhandel RMALC organiseert een tegentop en vreedzame blokkades. Men verwacht dat 30.000 kwade boeren en anderen het congresterrein in Cancún zullen afgrendelen van de buitenwereld. Hun motto is: “Laat de WTO ontsporen”!

Het lijkt er sterk op dat de WTO zelf ook op een ontsporing afkoerst. Ondanks anderhalf jaar van intensieve voorbereidende besprekingen sinds Doha is er weinig overeenstemming bereikt onder leden. Men is het er zelfs niet over eens waarover en hoe er onderhandeld moet gaan worden in Cancún. De WTO-stop legt zich daar echter niet bij neer. De gewenste doorbraak moest komen door een serie van besloten vergaderingen (zonder notulen) onder leiding van Secretariaat en hoofden van Raden. Desondanks lukte het niet om alle neuzen dezelfde kant op te duwen.
Op 18 juli werd een concept ministerstekst gelanceerd van de hand van de voorzitter van de Algemene Raad. Een document op basis waarvan de onderhandelingen in Cancún geopend worden. Maar veel arme staten herkennen zich niet in de inhoud en het is niet opgesteld volgens de WTO-regels van consensus. De kritiek dwong de WTO-leiding tot het in de haast instellen van een tweede ‘ronde’ na het zomerreces. Een nieuwe serie informele gesprekken, een tweede concepttekst en de bespreking daarvan op 25 en 26 augustus…. het blijft spannend.

Ook ondernemingen zien het gevaar van ontsporing van Cancún. De International Business Council van het World Economic Forum waarschuwde de WTO-lidstaten al in maart voor het uitblijven van “grote doorbraken in de komende maanden”.
Begin juli schrijft de Commonwealth Business Council in een rapport dat de voorbereiding voor Cancún te wensen over laat. “Zonder beslissingen op belangrijke gebieden is een Seattle-achtige ramp niet denkbeeldig. De WTO raakt daardoor verlamd en de aandacht zal zich snel richten op bilaterale en regionale vrijhandelsverdragen.” Het is de tweede uit drie scenario’s die men schetst voor deze top, het ‘nachtmerrie-scenario’.
Volgens het derde en meest waarschijnlijke scenario zal ontsporing (voorlopig?) worden voorkomen. Het voorziet in een verlenging met twee jaar van de Doha Ronde om “belangrijke politieke besluiten mogelijk te treffen, vooral op gebied van landbouw.” Cancún is dan een tussenstation waar alleen “de balans wordt opgemaakt.”

In deze ZIP ondermeer aandacht voor de geschiedenis van WTO-toppen en reacties daarop, voor de eerste ‘ministeriële’ ontwerptekst voor Cancún, voor demokratie in de WTO, voor de Montréal mini-ministerial en het verzet daartegen, voor landbouwdiscussie, visstand en onderzoeken over investeringen en ondernemersbelangen.

Deze ZIP is tot stand gekomen door bijdragen van Rob Bleijerveld en Kees Hudig

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

2. KOMENDE BERICHTGEVING OVER DE WTO-TOP

Vanaf volgende week zal er elke week een Nederlandstalig bulletin uitkomen met korte berichten over de WTO-perikelen. Dit bulletin zal grotendeels volgens het stramien van de u welbekende WTO-ZIP gemaakt worden. Het zal gratis verspreid worden, onder andere via de emaillijst wto-ned (om aan te melden zie de mailinglijsten op de XminY-website) en op verschillende websites geplaatst worden. Ook zal het redactiegroepje naar vermogen langere afzonderlijke artikelen over verschillende deel-onderwerpen maken voor de websites https://www.globalinfo.nl en http://www.oneworld.nl

ACTIEWERKPLAATS ‘HET LAB’

In de onlangs opgestarte actiewerkplaats ‘Het Lab’ (Jodenbreestraat 24, Amsterdam) zal vanaf volgende week een infomatiepunt over de (kritiek op de) WTO geopend worden. Het infopunt zal elke maandag van 12 – 17.00 uur geopend zijn en elke donderdagavond (20.00 uur) zal er een bijeenkomst zijn met informatie en debat over heikele thema’s zijn.

het voorlopige ruwe programma van de donderdagdebatten:
14 augustus: Landbouw
21 augustus: Investeringen
28 augustus: Diensten/GATS
4 september: De Nederlandse delegatie

Het Lab heeft (nog) geen telefoon en kan financiele donaties goed gebruiken:
Stort ze op gironr. 9554857 (tnv. Het Lab, Amsterdam)
Email:

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

3. GLOBALISERINGSCIRCUS DOET CANCÚN AAN
Nieuwe ronde van de WTO

In september zal het Mexicaanse toeristenoord Cancún wereldwijd in het centrum van de belangstelling staan. Het globaliseringscircus zal daar dan halt houden, in de vorm van een topconferentie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Het belooft een moeizame bijeenkomst te worden. Dat komt niet alleen door de aanwezigheid van tegenstanders, die tegelijkertijd hun eigen conferentie organiseren. Tussen de hoofdrolspelers de Verenigde Staten en de Europese Unie bestaan grote meningsverschillen en de Latijns-Amerikaanse landen hebben sterke reserves tegen verdere liberalisering.

Cancún is in Nederland vooral bekend als landingsplaats van goedkope vakantiechartervliegtuigen naar Mexico. Met dat doel is de plek in de jaren zestig in ‘ontwikkeling’ gebracht. Tot die tijd was het een onbetekenend vissersplaatsje op het uiterste puntje van het schiereiland Yucatán. Het gebied grossiert in witte palmenstranden en koraalriffen. In hoog tempo is het volgebouwd met hotels en een internationaal vliegveld dat als enige doel heeft de aanvoer van toeristen mogelijk te maken. De dichtsbijzijnde stad van enige afmeting, Mérida, ligt 200 kilometer westelijk. In zuidelijke richting voert een kustweg langs nog meer hotels en ‘resorts’. Waar die ophouden loopt de weg door nagenoeg onbewoond oerwoud verder naar de grens met Belize.

Kortom, een ideale plek voor een moderne topconferentie: genoeg chique hotels voor alle conferentiegangers en alleen goed bereikbaar per vliegtuig. De paar toegangswegen zijn makkelijk af te sluiten. Organisaties die zich willen verzetten tegen verdergaande liberalisering van de wereldhandel, maken zich desondanks gereed om naar de top op te trekken. Het conferentieoord zelf, dat op een schiereilandje in de hotelzone ligt, zal daarom zwaar beveiligd worden en de directe omgeving zal tot ‘no-go-zone’ voor demonstranten worden verklaard.

De Zapatistas in Chiapas (de deelstaat die hemelsbreed maar een paar honderd kilometer westelijker ligt), vakbonden, boerenorganisaties en allerlei andere maatschappelijke groepen uit Mexico en andere landen van het continent, hebben een netwerk gevormd dat uiteenlopende vormen van protest en tegeninformatie organiseert. Tussen 9 en 14 september zullen zij zeker van zich doen spreken.

Globalisering

De Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt door globaliseringsactivisten gezien als een van de voornaamste motoren achter de neoliberale globalisering. De derde ministeriële top van de WTO in november 1999 leidde tot de vermaarde protesten in Seattle die wel gezien worden als de geboorte van de moderne globaliseringsbeweging. Officieel heeft de WTO als taak om te zorgen voor goede regulering van de wereldhandel. Maar in werkelijkheid, menen de vele critici, is het de organisatie slechts te doen om zoveel mogelijk wereldwijde vrijhandel. Vooral multinationals en de rijke landen zouden daarvan profiteren, ten koste van rechten en regelgeving op terreinen als arbeid en milieu.

De WTO is in 1995 opgericht, als voortzetting van het GATT (Algemeen Akkoord over Handel en Tarieven) dat vlak na de Tweede Wereldoorlog ontstond. De hoofdzetel bevindt zich in Genéve. Op dit moment zijn 145 landen lid van de WTO. Na een aarzelend begin met relatief onproductieve ministeriële conferenties in Singapore (1996) en Genève (1998), zetten de Europese Unie en de Verenigde Staten in 1999 zwaar in voor de top van Seattle, die ze al tot Millennium Top hadden gedoopt.

Kort daarvoor was een ander project in het kader van mondiale liberalisering – het MAI-akkoord – op de klippen gelopen. De bedoeling van het MAI-akkoord dat binnen de OESO, de club van 29 rijkste landen, werd opgesteld, was om investeerders (lees: multinationals) ongekende rechten te geven. Hetzelfde doel overheerst de WTO-agenda. De top van Seattle, waar de rijke landen hadden gehoopt op drastische afspraken over vrijhandel, liep echter vast. Zo’n 50 duizend demonstranten, onder wie veel vakbondsleden en milieuactivisten, zorgden voor een effectieve blokkade van het conferentiecentrum. Veel delegaties van armere landen bleken niet bereid om de voorstellen van de rijke landen klakkeloos over te nemen.

Dat lukte wel twee jaar later, net na de terroristische aanslagen van Al Qa’ida, in Doha, de hoofdstad van het oliestaatje Qatar. Ver weg van de druk van maatschappelijke organisaties werd daar voor het eerst een omvangrijk pakket aan afspraken doorgezet dat voorziet in vergaande liberalisering van de handel op vele gebieden. Het akkoord van Doha kreeg de naam van ‘ontwikkelingsronde’. Hiermee kwam de pretentie tot uiting dat de afspraken ook voor minder rijke landen tot voorspoed en economische groei zouden leiden. Een van de besluiten van Doha was om ook de handel in diensten wereldwijd zoveel mogelijk te liberaliseren, het zogenaamde GATS-akkoord.

Onenigheid troef

De daadwerkelijke uitvoering van de afspraken van Doha blijkt echter een stuk stroever te verlopen. Tegenstellingen tussen de verschillende economische blokken steken voortdurend de kop op. De top van Cancún is belangrijk omdat dáár de onderhandelingen weer vlot getrokken zouden moeten worden, maar ook omdat een verdere uitbreiding van de WTO op de agenda staat. In een poging het proces weer op koers te krijgen, zijn binnen de WTO in de aanloop naar Cancún een aantal vooronderhandelingen georganiseerd. Zo werd in Tokio vooral gepraat over de verdere liberalisering van de landbouw, wat het Harbinson-voorstel opleverde. De VS en de EU verschillen echter sterk van mening over dit voorstel, terwijl veel ontwikkelingslanden vrezen dat het voorstel hun landbouw de nek om zal draaien.
Andere heikele punten zijn het TRIPS-akkoord (over patenten) en de uitbreiding van de WTO met afspraken over investeringen, overheidsaanbestedingen, competitievoorwaarden en handelsbevordering. Ook besluiten over genetisch gemanipuleerde landbouwproducten liggen gevoelig.

Nederland stuurt, zoals alle lidstaten van de WTO, een eigen delegatie naar de conferentie. De onderhandelingen worden echter hoofdzakelijk via de EU-vertegenwoordiging gevoerd. De Nederlandse opstelling wijkt overigens nauwelijks af van die van de andere rijke landen. Ondanks de tradititionele mooie woorden over ontwikkelingshulp prevaleert bij het economische beleid het belang van de eigen handel en gaat het er vooral om zoveel mogelijk markten open te breken.

Vrijhandel in diskrediet

Dat de WTO-top nu net in Latijns-Amerika plaatsvindt, zal een toevallige samenloop van omstandigheden zijn. Juist op dit continent is de liberaliseringsthematiek immers in snel tempo in diskrediet geraakt. Vooral het privatiseren van (publieke) diensten wordt in steeds meer landen door vakbonden en basisorganisaties met hand en tand bestreden. In verschillende landen zijn daardoor geplande – of zelfs al uitgevoerde – privatiseringen van overheidsbedrijven teruggedraaid. Dat gebeurde niet alleen met het inmiddels wereldwijd bekende waterbedrijf in de Boliviaanse stad Cochabamba. Ook in Argentinië (water, elektriciteit), Colombia (elektriciteit en telefonie), Peru (elektriciteit) en El Salvador (gezondheid) werd privatisering tegengehouden. In Mexico durft de neoliberale president Fox de liberalisering van de energiesector evenmin door te voeren. Dat komt vooral door de dreigende vorming van de continentale vrijhandelszone ALCA. (zie LA Chispa 292)

Hoewel protesten in Latijns-Amerika tot dusver vooral tegen de ALCA gericht waren, en niet zozeer tegen de WTO, zal het effect van die volksprotesten in Cancún toch merkbaar zijn. Regeringen zullen de druk van hun bevolking voelen. Bovendien is de problematiek van de ALCA en van de WTO nauw met elkaar verweven. Zo verklaarde de Amerikaanse handelsminister Robert Zoellick op de ALCA-topconferentie vorig jaar oktober in Quito, dat de afronding van het ALCA-proces alleen mogelijk is als er binnen de WTO goede afspraken komen over landbouw.

Belangrijk is ook dat de politieke monocultuur in Latijns-Amerika doorbroken lijkt te zijn. Enkele jaren geleden waren er hoofdzakelijk neoliberale regeringen aan de macht. Nu is het spectrum een stuk breder. Door de overwinning van Luis Ignacio da Silva (Lula) en diens Arbeiderspartij (PT) in Brazilië is zelfs de grootste economische macht in Zuid-Amerika in progressieve handen geraakt.
Maatschappelijke organisaties in Brazilië wisten kort voor Lula’s overwinning zo’n tien miljoen handtekeningen te vergaren tijdens een informeel referendum tegen deelname aan ALCA. Ook al heeft Lula zich nooit onomwonden tegen het vrijhandelsverdrag verklaard, hij heeft zich wel kritisch uitgelaten over de inhoud ervan. Bovendien wenst hij prioriteit te geven aan een opwaardering van de Mercosur, het regionale vrijhandelsverdrag tussen Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay.

Bundeling en scheuring

Meer regeringen zijn niet langer bereid de drastische vrijhandelskoers klakkeloos te volgen, zoals Gutiérrez in Ecuador en Chávez in Venezuela. In Peru kwam president Alejandro Toledo zwaar in de problemen toen hij, ondanks zijn verkiezingsbeloftes om niet te privatiseren, in juni 2002 de elektriciteitsbedrijven in Arequipa en Pasco probeerde te verkopen aan het Belgische concern Tractebel. Het leverde hem een ware volksopstand op en de les om voortaan voorzichtig te manoevreren op dit gebied. In El Salvador namen vorig jaar zo’n 60 duizend mensen deel aan een demonstratie en voerden artsen en gezondheidswerkers maandenlang fel acties tegen privatisering van het gezondheidsstelsel.

De nieuwe president van Argentinië, Kirchner, heeft zich niet duidelijk uitgesproken over zijn beleidsplannen op het gebied van internationale economische kwesties. Maar hij zal zich zeker een stuk linkser opstellen dan zijn voorganger en partijgenoot Menem, die hij frontaal aanviel vanwege zijn privatiseringsbeleid in de jaren negentig. Argentinië geldt sinds de economische ineenstorting in december 2001 als een voorbeeld van wat er gebeurt als je teveel naar de wensen van Wereldbank en IMF luistert en teveel privatiseert. Argentinië is echter tegelijkertijd, net als Uruguay, traditioneel een grote exporteur van landbouwproducten. Grote agrarische producenten hebben belang bij verdere liberalisering van de wereldmarkt. Ziedaar de verschillende krachten die aan Kirchner trekken als zijn delegatie in Cancún rondloopt.

Niet alleen vakbonden verzetten zich tegen vrijhandelsplannen. In sommige landen is er ook een duidelijke invloed merkbaar van opkomende maatschappelijke organisaties op andere gebieden, met name milieu. Groepen als Redes in Uruguay en Acción Ecológica in Ecuador werken nauw samen met vakbonden en organisaties uit andere sectoren, die vroeger vaak tegen elkaar uitgespeeld werden. Ook bij campagnes tegen grote infrastructurele ontwikkelingsplannen zoals het Plan Pueblo Panama in Midden-Amerika of Hidrovia in Zuid-Amerika zijn dergelijke samenwerkingsverbanden, die zo kenmerkend zijn voor de globaliseringsbeweging, in actie gekomen. Uit diezelfde achtergrond komt in september het verzet tegen de WTO-vergadering.

Verschillende onderwerpen die op de WTO-agenda staan, trekken overigens verschillende kloven dwars door Latijns-Amerika. Zo is de Argentijnse landbouw via Amerikaanse zaadbedrijven sterk doordrongen van genetisch gemanipuleerde gewassen, terwijl andere landen, zoals Brazilië, zich op dat gebied kritisch opstellen. Brazilië is op zijn beurt een sterk voorstander van aanpassing van het TRIPS-akkoord. Het land wil dat de restricties op het produceren van goedkope varianten op dure medicijnen, zoals ter bestrijding van aids, worden opgeheven. Brazilië produceert deze medicijnen al.

Mexico als leerschool

Gastheer Mexico is een verhaal apart. President Vicente Fox, die in 2000 de zeventigjarige heerschappij van de PRI doorbrak is een pure neoliberale ondernemer. Hij was directeur van de Latijns-Amerikaanse vestiging van Coca Cola voordat hij de politiek inging. Zijn economisch beleid is grotendeels gericht op het veroveren van een plek op de wereldmarkt en het openstellen van de grenzen voor buitenlandse investeerders. Als geen ander land heeft Mexico kunnen leren wat moderne vrijhandel betekent, sinds het in 1994 samen met de VS en Canada de vrijhandelszone NAFTA vormt.

Dat dit project niet alleen rozengeur en manenschijn voortbrengt, is inmiddels wel duidelijk (zie LA Chispa 293). Radicale bewegingen als de Zapatistas zijn mede groot geworden door de sentimenten tegen NAFTA. Maar ook de traditionale PRI-aanhang op het platteland in andere delen van het land roert zich danig. Vooral de kleine boeren hebben harde klappen te verduren gekregen door het vrijhandelsakkoord en de daarmee gepaard gaande toevloed van goedkope Noord-Amerikaanse landbouwproducten. Honderdduizenden gezinnen hebben hun akkers verlaten en zijn naar de steden getrokken op zoek naar werk.

Fox aarzelt tot nu toe om zijn beloftes over privatisering van de olie-industrie waar te maken. De machtige olievakbonden kunnen het land flink ontregelen als hij die tegen zich in het harnas jaagt. Buitenlandse investeerders zouden volgens sommige analisten uit Fox’ aarzelende beleid opmaken dat hij een politiek onbetrouwbare partner is, waardoor investeringen achterblijven op de verwachtingen.

Limousines

Uit een rapport dat de WTO vorig jaar over Mexico opstelde, bleek dat het land op voorbeeldige wijze de akkoorden van Doha uitvoerde. Daarnaast stelde het rapport echter een aantal problemen vast in de Mexicaanse economie – de grote staatsschuld, de stagnerende export, de dominante positie van de VS als grootse handelspartner – die nu juist voortkomen uit de brave naleving van de akkoorden.

Het meest opmerkelijke is de conclusie dat de door de liberalisering voortgebrachte economische groei geen weerslag heeft gekregen in een efficiënt binnenlands ontwikkelingsbeleid dat de arme bevolking ten goede is gekomen. Ondanks de groeicijfers is de sociale en economische kloof tussen arm en rijk in Mexico alleen maar toegenomen. Terwijl de WTO economische groei altijd als panacee voorhoudt aan de buitenwacht, blijkt dat in Mexico in ieder geval niet gewerkt te hebben. Wie wil zien wat er niet klopt aan het onvoorwaardelijk geloof in ‘vrijhandel’ hoeft in september slechts te kijken naar de realiteit in het gastland van de WTO-topconferentie. Daarvoor zouden de conferentiegangers wel hun veilige veelsterrenambiance moeten verlaten. Het officiële programma voorziet daar echter niet in: vanuit het vliegtuig gaat het per airconditioned limousine linea recta naar de airconditioned hotels en conferentiezalen. Tenzij het deze keer een paar demonstrerende bewoners lukt om de karavaan tot stilstand te krijgen.

Kees Hudig

Dit artikel is geschreven voor het augustusnummer van Chispa (magazine over Latijns-Amerika en de Cariben) en is nu al te vinden op: https://www.globalinfo.nl/article/articleview/179/1/1/

Uitgebreide informatie ten aanzien van Cancún en links naar allerhande initiatieven en organisaties is te vinden op: http://espora.org/cancun03/
Meer info over Chispa: http://www.noticias.nl/chispa

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

4. EERSTE MINISTERIËLE ONTWERPTEKST VOOR CANCÚN
Impasse or impossible?

Sinds maart en april van dit jaar is er weinig vooruitgang geboekt in de voorbereidingen voor de top in Cancún. Menige sluitdatum werd overschreden en zelfs het houden van extra bijeenkomsten door de Raden en Commissies mocht niet baten. Er is onvoldoende overeenstemming over uitgangspunten en agenda om de verschillende onderhandelingen in Cancún te kunnen beginnen. Deze impasse is ondermeer ontstaan door de toenemende mate waarin arme staten ‘ruimte’ opeisen voor de ontwikkeling van hun economiën terwijl de rijke(re) staten niet van plan zijn die ruimte te geven.

In een poging alsnog de impasse te doorbreken is sinds begin mei een serie informele gesprekken opgestart onder leiding van de voorzitters van de Raden. Ze worden daarbij gesteund door de ‘Vrienden van de Voorzitter’ – handelsministers uit een geselecteerde groep staten. Agendering van de bijeenkomsten is geheim, deelname alleen mogelijk na uitnodiging en notulen worden niet gemaakt. Het enige punt van algemene samenkomst zijn enkele vergaderingen voor alle hoofden van de delegaties (maar waar hun technische staf niet welkom is) en waar de voorzitters verslag doen.

Voorzittergestuurd

Op deze wijze vervangt de WTO-leiding het besluitvormingsmodel gebaseerd op algemene deelname van leden door een waar de voorzitters sturend optreden.[1] De WTO-leiding beweert dat er meer flexibiliteit nodig is om besluiten te kunnen nemen. En dat dat beter kan plaatsvinden achter gesloten deuren. Het is daarom moeilijk controleerbaar of de verslagen overeenkomen met de werkelijkheid en of alles wel zo netjes en eerlijk verloopt tijdens die bijeenkomsten.

Op 18 juli werd het resultaat van de informele besprekingen door de voorzitter van de Algemene Raad van de WTO, Perez del Castillo, gepresenteerd. Het is weergegeven in een vier pagina’s tellend document: de zogenaamde eerste ministeriële ontwerptekst.[2] Het document zou moeten dienen als uitgangspunt voor de onderhandelingen van september. Het is ‘op eigen verantwoording’ opgesteld door genoemde voorzitter en werd vervolgens meteen zwaar bekritiseerd door vele delegaties en ook door internationale maatschappelijke organisaties. Men is het niet eens met de inhoud en met de wijze waarop het document tot stand kwam.

Tweede tekst op komst

Het duurde nog geen drie dagen alvorens dezelfde Perez del Castillo aankondigde dat er op 22 augustus een tweede ontwerptekst zal worden gepresenteerd. De bespreking ervan zal plaatsvinden tijdens een in de haast ingelaste vergadering, op 25 en 26 augustus. Deze aankondiging (van de tweede ontwerptekst) vond plaats nog voordat de eerste ontwerptekst besproken was in de Algemene Raad (24 en 25 juli)! Dit kan betekenen dat de WTO-leiding in haar maag zit met de heftige kritiek op haar ondemokratische methoden. Aan de tweede ontwerptekst gaat weer een serie informele gespekken vooraf, te beginnen op 11 augustus, meteen na afloop van het zomerreces.

Opzet

De ontwerptekst lijkt op het eerste gezicht ondubbelzinnig van opzet. Het schetst de actieterreinen en beslaat alle onderdelen uit het Doha Werk Programma. Details of onderhandelingskaders zijn echter niet opgenomen; de opsteller gaat ervan uit dat die in een later stadium toegevoegd worden. Hoewel dat internationaal gebruikelijk is bevat de ontwerptekst geen ‘vierkante haken’ waarin de standpunten weergegeven worden van de lidstaten. De enige ‘vierkante haken’ refereren aan (eerdere) verslagen uit de Raden over de voorbereidingen voor Cancún. In de ontwerptekst wordt bij elk thema voorgesteld om het verslag dat tussen haken vermeld staat te accepteren als uitgangspunt voor de Cancún-onderhandelingen.

Bedriegelijk

Bij nader inzien blijkt de rechtlijnigheid van de tekst bedriegelijk. Ten eerste zijn die verslagen over het algemeen opgesteld door de betreffende Raadsvoorzitter en zijn ze niet goedgekeurd door de leden. Verder is er de mogelijkheid om tussentijds (bijvoorbeeld tijdens de onderhandelingen in Cancún) de vermeldingen tussen haken te wijzigen. Nieuwe documenten zouden zo de verslagen kunnen vervangen en als uitgangspunt voor de onderhandelingen dienen. De kleinere delegaties ontbreekt het aan voldoende technische kennis om op tijd eventuele valkuilen te kunnen ontdekken. Daarbij is de ervaring van Doha dat tijdens de laatste en beslissende nacht ministers apart genomen worden en onder druk gezet worden om akkoord te gaan met vage formuleringen en niet geaccordeerde documenten.

Op veel terreinen bevoordeelt de ontwerptekst de belangen van rijke staten.

* Voor onderwerpen als Landbouw en Markttoegang waarover al besloten is dat er onderhandelingen zullen volgen wordt bovenstaande aanpak gehanteerd: een document dat ongunstig uitwerkt voor arme staten wordt aangevoerd als uitgangspunt voor onderhandelingen.

* Voor Investeringen, waarvoor nog niet besloten is of er onderhandelingen zullen starten doet de passage in de ontwerptekst veronderstellen dat dat juist wel het geval is! Daarbij refereert de tekst aan het voorbereidende werk dat in de Werkgroep en de Algemene Raad gedaan is zonder dat daar uitgangspunten voor eventuele onderhandelingen vastgesteld zijn. Deze vaagheid van de tekst wordt elders aangevuld door een aggressieve campagne door de EU, Canada, Japan en de VS. Ze beweren zondermeer dat het opstarten van onderhandelingen over investeringen een uitgemaakte zaak is. Ze willen alleen nog praten over de uitgangspunten en stellen voor om die zo globaal mogelijk te houden. In een later stadium (dus na afloop van Cancún) kan het kader ingevuld worden.

Ook op andere manieren werkt de ontwerptekst ongunstig uit voor arme staten.
* Voorgesteld wordt bijvoorbeeld om ten aanzien van Speciale & Gedifferentieerde Behandeling een betwiste categorisering aan te houden als basis voor onderhandelingen.
* Op gebied van Diensten worden bij de lidstaten aangedrongen meer diensten aan te bieden voor liberalisering, terwijl er met geen woord gerept wordt over de veelvuldig geuite eis voor een grondige evaluatie van de gevolgen van GATS tot nu toe.
* De ontwerptekst zet ook de Implemenatatie kwesties op een dood spoor door op voor te stellen dat er nog meer voorbereidingswerk nodig is alvoresn onderhandleingen kunnen beginnen.

Rob Bleijerveld

Noten:
[1] deze ‘informalisering’ trad al eerder op met de mini-ministerials van het afgelopen jaar waar – zij het verdekt – de WTO-leiding een sturende rol speelde.
[2] http://www.ictsd.org/ministerial/cancun/docs/
draft_cancun_minist_text.pdf

Bronnen:
– ‘Draft text to Cancún sets the bar extremely high’, Shefali Sharma in Geneva Update van het IATP (21 juli 2003) stuk op website
– ‘A skeleton inside an untransparant process’, Tetteh Hormeku, Third World Network (Afrika) en Afrika Trade Network (22 juli 2003) stuk op website
– ‘Cancún 2nd draft on 22 aug, clash on process issues at HOD meeting’, Martin Khor, TWN Info Services (24 juli 2003) stuk op website
– Bridges Weekly Trade News Digest vol 7, nr 27 (28 juli 2003) website

—————————————————————–

5. BRINKHORST HULPVOORZITTER IN CANCÚN

Een persbericht van 25 juli van het ministerie van Economische Zaken meldt dat de Nederlandse minister van Economische Zaken, Brinkhorst, door de WTO-leden verkozen is tot een van de vice-voorzitters gedruende de top in Cancún. “Minister Brinkhorst was door de Europese Commissie gevraagd zich beschikbaar te stellen voor deze functie als vertegenwoordiger van de groep geïndustrialiseerde landen bij de WTO”, aldus het EZ. En: “Minister Brinkhorst zal de voorzitter bijstaan in het bij elkaar brengen van onderhandelende partijen om zo tot een evenwichtig akkoord te komen.”

Zo er al in WTO sprake kan zijn van evenwicht dan moeten toch zeker ten eerste de regels en protocollen van die WTO zelf nauwgezet gevolgd worden. Meneer Brinkhorst doet er goed aan kennis te nemen van de scherpe kritiek door wereldwijd bekende internationale organisaties op de ondemokratische en ondoorzichtige praktijken in de WTO (zie elders in deze ZIP). ‘Het bij elkaar brengen van onderhandelende partijen’ zoals EZ stelt betekent tenslotte tot op dit moment dat de veelgeroemde ‘concensus’ geconstrueerd wordt in besloten vergaderingen onder leiding van de EU en andere machtsblokken.

We zullen zien of de Demokraat Brinkhorst na 14 september inderdaad een demokraat genoemd kan worden of niet.

Bron: bericht op website EZ

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

6. INTERNATIONALE PETITIE VOOR DEMOKRATIE EN TRANSPARANTIE BINNEN DE WTO

Een aantal toonaangevende organisaties die zich kritisch bezighouden met de Wereldhandeslproblematiek, heeft een doorwrochte petitie gelanceerd waarin gevraagd wordt om de komende WTO-conferentie in Cancún demokratischer te laten verlopen.

De tekst van de petitie is te vinden op de website van focusweb

De petitie gaat vergezeld van een uitgebreide analyse van de demokratische tekortkomingen van de WTO-processen. Deze analyse is in de vorm van een memorandum van 16 pagina’s naar de WTO-leiders gestuurd en is te vinden op de website van Third World Network

De bedoeling van de petitie is dat deze door zoveel mogelijk organisaties ondertekend wordt, en dat in elk land de minister van Handel er mee geconfronteerd wordt.

Volgens een uitleg die de petitie vergezelt, “is er gerede aanleiding om elke uitkomst van de WTO als illegitiem en onrechtvaardig te beschouwen op grond van het feit dat de onderhandelingen niet op een democratische, transparante en verantwoordelijke manier plaatsvinden.”

De opstellers van het memorandum en de petitie signaleren zes fundamentele problemen op het gebied van transparantie binnen het WTO-proces:

1) De manier waarop conceptbesluiten opgesteld worden, die in toenemende mate falen in het beschrijven van de verschillende stellingnames van de WTO-leden.
2) Het feit dat de WTO steeds meer onder invloed komt van de voorzitters, in plaats van de leden. Allerlei belangrijke conceptteksten worden in toenemende mate door voorzitters opgesteld. In combinatie met niet vastgelegde consultatieprocessen, zou dit leiden tot teksten die stelselmatig in het voordeel van de regeringen van de rijke landen uitvallen.
3) De ondoorzichtige manier waarop voorzitters en groepen “vrienden van de voorzitter” binnen de WTO en bij Ministeriële conferenties gekozen worden en de manier waarop de agenda bepaald wordt.
4) Het toenemende gebruik van informele ontmoetingen die niet vastgelegd worden, vooral in de aanloop naar de Ministeriële conferentie. De meeste landen die lid zijn van de WTO kunnen hier niet aan deelnemen en worden niet eens uitgenodigd.
5) Het feit dat de exclusieve “Green Room” vergaderingen stiekem geinstitutionaliseerd zijn in de vorm van de zogenaamde mini-minsterials. Deze vergaderingen zijn geen officieel onderdeel van de WTO-structuur en zouden in strijd zijn met het multilaterale proces dat de WTO pretendeert te behartigen.
6) Het feit dat het secretariaat van de WTO geen neutrale positie inneemt bij thema’s waarover verschillende WTO-leden van mening verschillen. Zo hebben hoge WTO-functionarissen campagne gevoerd voor uitbreiding van de WTO met nieuwe onderwerpen terwijl veel ontwikkelingslanden daar tegen zijn. Ook zijn dergelijke functionarissen betrokken geweest bij het organiseren van ondemokratische “Green Room” bijeenkomsten.

In de begeleidende tekst wordt alvast afgerekend met de bekende tegenwerping die de machthebbers binnen de WTO altijd maken als er kritiek geuit wordt over het gebrek aan democratie. Met 146 landen die lid zijn, zou het onmogelijk zijn om voortdurend met alle leden rekening te houden. Dat is volgens de opstellers onzin, want in veel landen worden beslissingen genomen met parlementen, senaten en congressen die veel meer leden tellen.

In een apart hoofdstuk met de titel “The Cancun Democracy Challenge” worden twaalf praktische aanbevelingen gedaan om de meest ernstige tekortkomingen op het gebied van transparantie en democratie op te heffen.

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

7. PROTESTEN TEGEN WTO-CONFERENTIE IN MONTRÉAL

Eind mei werd bekend dat er eind juli in het Frans-Canadese Montréal een vergadering belegd zou worden voor een select aantal WTO-lidlanden om de vergadering van Cancún voor te bereiden. Deze zogenaamde mini-conferenties zijn een goed voorbeeld van de ondemokratische praktijken binnen de WTO, waarbij de economisch meest machtige landen een beperkt groepje overige landen ‘uitnodigen’ om het proces vlot te trekken. Ondanks de korte voorbereidingstijd zijn organisaties uit Quebec meteen begonnen om protestacties tegen de WTO voor te bereiden. De Canadese minister van Handel Pierre Pettigrew verklaarde in de media schamper dat de globaliseringsbeweging volgens hem “dood was”.

Het tegendeel werd bewezen toen de WTO-vergadering van start ging. Op zondag 27 juli trokken zo’n 2000 mensen de straat op om tegen de conferentie te protesteren. In de vroege ochtend van maandag 28 juli verzamelden honderden demonstranten zich op verschillende plekken in de stad om op te trekken naar het Sheraton Hotel waar de conferentie plaatsvond. Ze werden door een overmacht aan zwaarbewapende politiekrachten tegengehouden. Nadat enkele ruiten van grote bedrijven het moesten ontgelden, besloot de politie over te gaan tot de arrestatie van demonstranten die zich teruggetrokken hadden in een door henzelf opgerichte ‘Groene zone’. Er werden op die maandag in totaal 342 mensen gearresteerd. De arrestanten werden de volgende dag gedeeltelijk vrijgelaten tegen betaling van aanzienlijke borgsommen. Ook op dinsdag en woensdag kwamen honderden demonstranten bijeen en probeerden de toegang tot de conferentie te blokkeren.

Achtergrondinformatie over de demonstraties is te vinden op de website: http://MONTRÉAL.resist.ca/wto.shtml
Uitgebreide verslagen van de acties en demonstraties is te vinden op: http://quebec.indymedia.org/en/index.php
En een Nederlandstalige samenvatting van de gebeurtenissen op: https://www.globalinfo.nl/article/articleview/176/1/2/

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

8. GREENPEACE VOOR WTO-VRIJE ZONE
Aktie Montréal tegen opdringen GMO’s

Op 28 juli, tijdens de ‘kleine WTO-top’ in Montréal, heeft Greenpeace aktie gevoerd om de VN te vrijwaren van infiltratie door de WTO. Terwijl 25 handelsministers van een selecte groep van WTO lidstaten bijeen waren in een hotel in Montréal legden Greenpeace-medewerkers een kordon rondom een naburig gebouw van de VN. In dit gebouw werd in januari 2000 het Biosafety Protocol opgesteld waarvan het bestaan volgens Greenpeace nu bedreigd wordt door de ondernemersgerichte agenda van de WTO.

De Greempeace aktie richte zich tegen ondermijning van het recht op het voorzorgsprincipe en het afwijzen van genetisch gemanipuleerde organismen door consumenten. Het recente geschil dat de VS, gesteund door Canada en Argentinië, bij de WTO indiende tegen de Europese Unie is er op gericht om het Cartagena Protocol on Biosafety te ondermijnen. Dit bindende internationaal verdrag geeft staten het recht om genetisch gemanipuleerde organismen te weren of de verspreiding ervan te beperken. Het Protocol komt op 11 september in werking.

Campagnevoerder Darier van Greenpeace: “De Bush regering steunt biotechnologische ondernemingen als Monsanto die de WTO gebruiken om consumenten te dwingen GMO’s te consumeren”. Volgens Greenpeace adviseur voor handel, Risso, bewijst de WTO in toenemende mate een ondemocratisch en ondoorzichtig stuk politiek gereedschap te zijn voor grote ondernemingen die milieu, gezondheid en consumentenrechten aantasten. “Er is een grondige evaluatie nodig van de regels van het wereldhandelssysteem en een substantiële hervorming die mensen bevrijdt van gedwongen handel. De wereld heeft behoefte aan een sterk multilateraal systeem waarin vrede en duurzaamheid boven eigenbelangen van ondernemingen en nationale staten gaan.”

Bron:
– dit nieuwsbericht

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

9. UITKOMST MINI-MINISTERIAL MONTRÉAL

In Montr̩al vond van 28 Р30 juli een mini-conferentie plaats. Deze werd geleid door de Canadese minister van Handel Pierre Pettigrew en er namen 25 landen aan deel. Het lijkt er echter niet op dat er veel resultaat behaald is.
In een persconferentie na afloop van de conferentie toonde Pettigrew zich “gematigd optimistisch” over de resultaten en liet zich vervolgens ontvallen dat er “nog veel werk verzet moet worden, zonder dat we nog veel tijd hebben”. Volgens Pettigrew zouden de EU en de VS vooruitgang hebben geboekt door betere beloftes voor hun landbouwbeleid te doen. De EU zou hebben aangeboden om de steun aan de eigen boeren met 60 procent te verminderen, als onderdeel van het onlangs overeengekomen hervormde gemeenschappelijke landbouwbeleid. De VS zou bereid zijn om alle exportsubsidies te schrappen. Er spelen echter nog vele andere beschermende maatregelen een rol die niet aangetast worden.
In NRC-Handelsblad van 31 juli 2003 verklaart EU-landbouwcommissaris Fischler dat “de twee belangrijkste handelsblokken het goede voorbeeld moeten geven” en waarschuwt tegelijkertijd dat het compromis tussen de EU en de VS ook door de andere landen moet worden geaccepteerd om in Cancún tot resultaten te leiden.

Landbouw vormt hét grote struikelblok voor een voorspoedig verloop van Cancún. Zo hebben negen leden van de Cairns-groep (machtige groep van 17 landen met veel landbouwexport) al laten weten dat ze de WTO-onderhandelingen zullen verlaten als Canada niets doet aan zijn beschermende tarieven. Woordvoerder van de negen opstandelingen is de Australische minister van Handel Mark Vaile die ook voorzitter van de Cairns-groep is. Hij bevestigde dat de negen Cairns-leden van de onderhandelingstafel weg zouden lopen als er niet gesneden wordt in de landbouwbescherming. Volgens de regels van de WTO kan er in dat geval geen slotverdrag komen, aangezien dat door alle leden ondertekend moet worden.

Terwijl de Cairns-groep in feite volledige liberalisering van de landbouwhandel eist, plaatsen veel boerenorganisaties – ook in veel arme landen – forse kritische kanttekeningen bij eventuele afspraken over landbouw binnen de WTO. Sommige boerenorganisaties vinden dat landbouw zelfs geheel buiten de WTO moet blijven omdat er veel meer aspecten mee gemoeid zijn dan alleen handel.

Een goed overzicht van argumenten en campagnes op dat gebied is te vinden op de website van het Institute for Agriculture and Trade Policy (IATP)
Ook de Amerikaanse organisatie Food First biedt op haar website veel informatie aan.
Zie ook het artikel ‘EU-landbouwbeleid stopt dumping naar Derde Wereld niet’ op oneworld

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

10. NEDERLANDSE BOERENORGANISATIES ZETTEN ZICH SCHRAP TEGEN WTO-PLANNEN

In een artikel in de Volkskrant van 29 juli 2003 hebben vertegenwoordigers van een aantal boerenorganisaties in Nederland uiteengezet hoe problematisch de dreigende afspraken op het gebied van landbouw binnen de WTO zijn voor de landbouw in Nederland. In het stuk maken ze ook duidelijk welke standpunten juist wel een oplossing zouden kunnen bieden. Zo wordt van de Nederlandse delegatie bij de komende WTO-top gevraagd om landbouw buiten alle internationale vrijhandelsakkoorden te houden. Verder wordt gepleit voor productiebeheersing, verbetering van de opbrengstprijzen, bevordering van lokale en regionale productie en verdeling en internationale regels voor handelsafspraken tussen landen onderling.

Het artikel (en een kritische reactie) is hier te lezen op globalinfo

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

11. BROCHURE XMINY “LANDBOUW EN GLOBALISERING IN NEDERLAND”

Bij XminY Solidariteitsfonds is zojuist een brochure verschenen onder de titel “Landbouw en Globalisering in Nederland”. Het boekje van 55 pagina’s bevat verschillende artikelen over de precaire situatie van de landbouw in Nederland, en is mede met oog op de naderende WTO-conferentie in Cancún uitgebracht.

De brochure kost 3,- euro (plus 1,- euro porto) en is te bestellen bij XminY, De Wittenstraat 43-45, 1052 AL Amsterdam, tel. 020-6279661.
Als je het bedrag (4,- euro) overmaakt op gironr. 609060 (ovv. Brochure landbouw) krijg je deze opgestuurd. Bestel je 10 exemplaren of meer dan betaal je slechts 2,- euro per stuk (plus porto).

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

12. VRIJHANDEL, ALLEEN ALS HET UITKOMT
Succesvolle visexport Vietnam getorpedeerd

Kleine visbedrijven uit de Mississippi Delta (VS) zijn in de aanval gegaan tegen de succesvollere import van Vietnamese meervallen. Steeds meer restaurants in de VS serveren de vis uit Vietnam. De Association of Catfish Farmers of America vond Senaatsleden bereid een motie aan te nemen waarin bepaald werd dat alleen de Amerikaanse meerval meerval mag heten. Deze stap werd gevolgd door een lastercampagne waarin beweerd wordt dat vis uit Vietnam niet gezond kan zijn. Dat zou ondermeer komen door vervuiling met Agent Orange, een ontbladeringsmiddel en zeer giftig goedje waarmee het Amerikaans leger een deel van Vietnam onderspoot in de oorlog tegen de Vietcong…

Nog leek dit niet genoeg om de Mississippi vissers te beschermen tegen vrije concurrentie. Het instrument van de anti-dumping werd ingezet. Zonder enig bewijs voor het aanbieden door Vietnam van vis onder de kostprijs verklaarde de Amerikaanse overheid Vietnam tot ‘niet-markt’ (!!). Daarna konden tariefsverhogingen op de import doorgevoerd worden van 37 tot 64 procent. Vietnam, dat nog geen WTO-lid is, kan deze tariefsverhogingen niet aanhangig maken bij het WTO Geschillenbeslechtings Orgaan.

Dit maakt duidelijk waar een groot land groot in is: ongebreidelde hebzucht en vreemdelingenhaat. Het ondermijnt de succesvolle export van een van de armste staten ter wereld die probeert uit de put omhoog te klimmen. En alle claims van vrijhandel ten spijt is het Amerikaanse economische beleid gebaseerd op niets anders dan protectionisme.

Bronnen:
– ‘The Great Catfish War’, New York Times Editorial (22 juli 2003)
– ‘The “Free Trade” Fix Is In’, New York Times Editorial (25 juli 2003)
– ‘US tariffs on Vietnamese catfish threaten trade relations’, Bridges
Weekly Trade News Digest, Vol 7, Number 27 (28 juli 2003) website

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

13. FNV MAAKT FOLDER MET EISEN T.A.V. WTO/CANCÚN

Onder de titel ‘De ontbrekende schakel’ heeft de FNV een folder gemaakt waarin het standpunt van de vakbond ten aanzien van de WTO uitgelegd wordt. De folder gaat in op de relatie tussen arbeidsnormen en handel en bevat de concrete voorstellen voor de conferentie in Cancún om de naleving van fundamentele arbeidsrechten in het handelssysteem te bevorderen.

U kunt de folder ook downloaden via http://www.fnv.nl/mondiaal (klik op ‘achtergrond’). Daar vindt u overigens nog meer informatie over de standpunten van de vakbeweging.

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

14. SPECIAL MILIEUDEFENSIE MAGAZINE OVER DE WTO

In het juli-nummer van het Milieudefensie Magazine is een special opgenomen over de WTO met als titel: ‘Wereldhandelstop in Mexico’.

Het eerste van drie artikelen gaat over de vraag wat er op het spel staat op de topontmoeting van de WTO in Cancún. Het tweede gaat over dumping: ondanks de vrijhandelsretoriek blijven landbouwproducten gedumpt worden. Tenslotte een weergave van een debat tussen Milieudefensie en Tweede-Kamerleden van CDA en PvdA over de WTO met de veelzeggende titel: “Jullie willen de jungle.”

Het Magazine is HIER te vinden.

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

15. ONDERZOEK NAAR ONDERNEMERSGESTUURDE EU-AGENDA

Corporate Europe Observatory heeft onderzoek gedaan naar de invloed van grote ondernemingen op het Europese beleid voor investeringen. Het (engelstalige) rapport heet ‘Corporate Conquistadors in Cancun; The EU offensive for WTO-Investment negotiations’ en is te vinden op de website van CEO

Uit de inleiding:
In Cancún zullen de WTOleden besluiten of ze onderhandelingen zullen starten over een multilateraal investeringsverdrag. Diverse maatschappelijke organisaties (en een groot aantal ontwikkelingslanden) zeggen sterke aanwijzingen te hebben dat een WTO Investeringsverdrag zeer grote negatieve gevolgen zal hebben voor sociale verhoudingen en milieu. Ze wijzen resoluut de lancering van onderhandelingen van de hand.

Het is daarentegen de Europese Commissie die sterk aandringt op een WTO Investeringsverdrag. Ze volgt vastbesloten een agenda gericht op de bevordering van nieuwe mogelijkheden voor uitbreiding van multinationale ondernemingen met zetel in de EU. De Europese Commissie heeft zich steeds laten leiden door ondernemersbelangen in de formulering van haar onderhandelingsdoelen.
En ondanks de nodige politieke misleiding en de verzekering dat men alleen uit is op een gematigd ‘basis’ akkoord doen een aantal factoren sterk vermoeden dat de Commissie een WTO akkoord op de lange duur om wil zetten in nog ondernemersvriendelijkere overeenkomst. Een van die factoren is de toenemende prioriteitstelling door Europese ondernemingen van WTO onderhandelingen voor investeringen en het feit dat het model dat ze voorstaan verder gaat dan de huidige Commissie voorstellen.

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipppppppppppppppppppppp

16. VERGELIJKEND ONDERZOEK NAAR BIT’S EN WTO INVESTERINGSVERDRAG

Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, SOMO, heeft op 30 juli een vergelijkend onderzoek gepubliceerd over Bilaterale Investerings Overeenkomsten (BIT’s) en een (mogelijk) Investeringsverdrag in de WTO. Dit (Engelstalige) rapport, getiteld ‘Bilateral Investment Treaties and a WTO Investment Framework’ kan gevonden worden op: http://www.investmentwatch.org/

De belangrijkste conclusies uit het rapport zijn:

1. Het argument dat BIT’s buitenlandse investeringen aantrekken kan niet worden bewezen. Daarmee vervalt het argument voor het opzetten van een Multilateraal Investerings Verdrag (zoals in de WTO).

2. BIT’s zijn in toenemende mate gericht op bescherming van investeerdersrechten ten koste van beleidsinstrumenten van overheden in arme staten om hun economiën te bevorderen. Gezien de opstelling van rijke staten is het onwaarschijnlijk dat een coalitie van arme staten op multilateraal niveau betere voorwaarden kan bevechten.

3. Voorstellen in de WTO voor entree en investeringsbescherming vooraf gedekt door de regels van Nationale Behandeling en Meest Begunstigde Natie – gaan verder dan wat nu mogelijk is in de meeste BIT’s, zelfs als het ‘benadering van benedenaf’-voorstel (EU, Korea) wordt gehanteerd. Investeringsbescherming vooraf is meer ‘ontwikkelingsonvriendelijk’.

4. Harmonisering van BIT’s via een Multilateraal verdrag leidt ondermeer tot verlies van gunstigere ontwikkelingsperspectieven in de oudere BIT’s en tot uitsluiting van bestaande mogelijkheden van lokale aanbesteding. De verplichtingen van overheden naar investeerders zullen door het Nationale Behandelingsprincipe toenemen.

5. De meeste BIT’s bevatten geen transparantie maatregelen (of gaan minder ver dan in het voorstel van EU en Taiwan).

6. Mits de voorwaarden niet te streng zijn krijgen volgens voorstellen voor een multilateraal akkoord overheden meer mogelijkheden om in geval van nationale financiële crisis de kapitaalvlucht tegen te gaan.

7. Het is onwaarschijnlijk in een multilateraal kader dat een staat zich na een bepaalde tijd mag terugtrekken uit de overeenkomst, zoals nu het geval is in BIT’s.

8. Ervaringen elders tonen aan dat het opnemen van een investeerders- staat geschillenbeslechtingssysteem in de WTO (zoals voorgesteld door Taiwan) leidt tot meer procedures en meer financiële of andere schade voor arme staten.

WTO—zzzzzzzzzzzzzzzzziiiiiiiiiiiiiiiiiiippppppppppppppppppppppp

WTO.ZIP nieuwsbrief over ontwikkelingen rondom de WTO.
Voor abonnement en reakties mail naar:
Vorige nummers en meer achtergrondinformatie te vinden op de WTO-ZIP website

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door unknown.)