Verslag van het antiracisme- en klimaatkamp in Hamburg

 
Rond de 1500 mensen kampeerden op een veld aan de rand van deze grote havenstad. Het was goed georganiseerd met prima voorzieningen; goed en lekker eten, soms wat internet, comfortabele compost-toiletten en soms ook nog wat dansbare muziek. Oftewel, prima condities voor een week vol acties en discussies. Direct na de G8 in 2007 waren er ideeën om deze zomer verder te gaan op de ingeslagen weg van actiekampen. De initiatiefgroepen voor een antiracismekamp en een klimaatkamp zijn samen gaan zitten en hebben besloten op zo veel mogelijk punten samen te werken. Hamburg bleek een goede locatie; door de aanwezigheid van de grote haven en het vliegveld zijn er vele mogelijke actiedoelen gerelateerd aan zowel het Duitse en Europese vluchtelingenbeleid als bedrijven die het klimaat aan het verkloten zijn.

*De supermarkt als brug tussen culturen*

Vooraf was het spannend of de samenwerking goed zou verlopen. Er bestaan, vooral in Duitsland, heel wat cultuurverschillen en soms ook wrijvingen tussen milieuactivisten en antifascisten. De samenstellers van het programma hadden hun best gedaan te laten zien dat de strijd voor een groot deel dezelfde is en elkaar in elk geval niet bijt. Op maandag 18 augustus was er een actie bij een supermarktfiliaal van de ALDI. Hier werd met een paar honderd mensen de ingang geblokkeerd en spandoeken van het dak neergelaten. ALDI werd verweten vooral groente te verkopen dat onder erbarmelijke omstandigheden is geproduceerd. Bijvoorbeeld door uitgebuite migranten in het zuiden van Spanje. Het zijn vaak milieugerelateerde problemen die er voor hebben gezorgd dat deze arbeiders naar Europa zijn getrokken. De verandering van het klimaat zal het de komende jaren waarschijnlijk veel meer mensen in het zuiden onmogelijk maken in hun levensonderhoud te voorzien. Het overgrote deel van migranten wereldwijd komt van het platteland. Ook deze productie van groente en fruit in droge gebieden rond de Middellandse Zee zorgt voor droogte en een tekort aan (drink-)water.
Ook de actie op dinsdag 19 augustus ging over landbouw: in de Hamburger haven werd Archer Daniels Midland (ADM) geblokkeerd. Dit bedrijf is een van de grootste handelaren in palmolie, soja, mais, graan en meer onverwerkte landbouwproducten. In Hamburg bouwt het ADM een Europa’s grootste agrodiesel-fabrieken. De recente hype van agroenergie draagt flink bij aan de voor exploderende voedselprijzen. Inmiddels is ook duidelijk dat het klimaat niet is geholpen bij de grootschalige productie. Ook de overige activiteiten van ADM dragen bij aan ontbossing en de uitbuiting en verdrijving van kleine boeren. Het actiedoel kon daarom zowel vanuit de milieu- als vanuit de migratiehoek op steun rekenen. Omdat de wegen in de haven normaal al propvol zitten was het niet moeilijk om de trucks van en naar de overslag, met behulp van een legale demo en een onverwachte fietsblokkade, een tijdje helemaal stil te zetten.

*Workshops en discussies*

Naast acties was er ook een zeer uitgebreid programma van presentaties en discussies. Ook hier lag het zwaartepunt de eerste dag op landbouw en migratie om klimaatverandering en anti-racisme duidelijk te linken. Maar de lijst met andere onderwerpen de rest van de week is te lang om op te noemen. Hoewel de workshops vanaf het begin meestal goed bezocht werden zorgde het regenachtige weer aan het eind van de week voor nog wat extra motivatie om lekker droog bij een presentatie te blijven zitten. Later in de week waren er trainingen voor de geplande slotacties.
Er was wel verschil in politieke insteek en gepresenteerde oplossingsrichtingen tussen de aanwezige groepen met een socialistische achtergrond en de meer anarchistisch geörienteerde personen. Vooral bij regionale Antifa groepen is de politieke lijn soms nog even een verrassing; ze kunnen pleiten voor een nationalisatie van electriciteitsbedrijven (en nog veel meer) als oplossing voor het klimaatprobleem, maar ook het in de fik steken van overheidsinstituties en bedrijven kan als oplossing worden gepresenteerd. De deelnemers aan het kamp en de acties waren sowieso van een divers pluimage; strak geklede autonomen, eco-anarchisten, migranten, Grüne Jugend en Solid (de jongerenafdelingen van respectievelijk de Grüne en Die Linke, evangelische jongeren (die ook meegaan in demo’s en blokkades, wanneer zie je dat nu in Nederland?) en gelukkig nog velen die niet zomaar in een hokje te duwen zijn.

*Migratie-acties*

Het was wel jammer dat de actie tegen Frontex op dezelfde dag was gepland als de actie bij ADM. Frontex is het nieuwe EU-instituut dat de grenzen van Europa dicht moet gooien voor migranten. Drie volle bussen gingen naar een politieacademie in Lübeck die opleidingen voor Frontex verzorgt. Samen met een lokale anti-racisme groep was daar een manifestatie georganiseerd. Later is in Lübeck nog een grenscontrole opgezet. Al het verkeer op een drukke weg moest langs de controlepost. Dit zorgde voor een flinke file, maar de boodschap was duidelijk en zo kan iedereen eens ervaren hoe vervelen het is als het vrije verkeer van personen niet mogelijk. Hoewel dit tijdelijke ongemak van de automobilisten natuurlijk in het niet valt bij wat miljoenen mensen ervaren bij Fort Europa en andere grenzen van westerse landen.
Donderdag was er een tocht langs allerlei instanties in Hamburg die met migratie en uitzettingen hebben te maken. Ongeveer 40 mensen maakten er een lange fiets-demo van en een grotere groep reisde per S-bahn en te voet. Bij een kantoor van de stad Hamburg werd op indringende wijze beschreven wat de mensen meemaken die daar jaren lang maandelijks langs moeten om hun verblijfsstatus te verlengen. Elke keer weer is dat een vernederend bureaucratisch proces met kans op slechte afloop. Ook met de huidige coalitie van de sociaal-democraten en de groenen is er niet veel verbeterd. Bij een gebouw waar ook vluchtelingen vast zaten trad een uit rappende groep migranten op. Op weg naar Lufthansa, de Duitse vliegtuigmaatschappij die vrolijk mee werkt aan uitzettingen, lukte het de ME en een deel van de demonstranten net niet om elkaar echt te provoceren. Door de vele, soms herhalende toespraken werd de tocht echter wat langdradig.

*Fluten 3.0*

De voornaamste actiedag van het antiracisme deel was de vrijdag: Fluten 3.0. Vanaf het vliegveld Hamburg worden regelmatig vluchtelingen het land uitgezonden. Om hier iets aan te doen werd het vandaag overspoelt door acties. Buiten was er een demonstratie die optrok naar het vliegveld en een streetrave die belangrijk kruispunt bezette. Een massale politiemacht hield de demo op afstand en zorgde ervoor dat de streetrave snel de berm in werd geveegd. Het was een flink aantal activisten echter gelukt om in de vertrekhallen te komen. De gehele dag vonden hier acties plaats. Er was theater om de reizigers de absurditeit van illegaliteit en uitzendingen te laten zien, er werden heel wat spandoeken ontvouwd en leuzen geroepen en soms viel er een informatiebord uit. Met niet van de echte te onderscheiden omroepberichten werd het vertrek van deportatievluchten aangekondigd. Na een afgesproken boodschap kwamen alle activisten bij elkaar en ontstonden er polonaises en zitblokkades. voor de reizigers en het vliegveld was de boodschap in elk geval duidelijk.

*Vattenfall kolencentrale* 

Het belangrijkste doelwit vanuit de klimaathoek was een in aanbouw zijnde kolencentrale. Terwijl inmiddels iedereen overtuigd is de ernst van klimaatverandering, bouwt het Zweedse energiebedrijf Vattenfall een kolencentrale in het zuidelijke deel van Hamburg. Overigens bouwen ook Duitse electriciteitsbedrijven kolencentrales, ook in Nederland. En het Nederlandse Nuon en Essent zijn natuurlijk geen haar beter.
Niet toevallig komt de nieuwe centrale vlak bij wijken waar vooral migranten en mensen uit de lagere inkomensklassen wonen. De verwachting is dat het fijnstof-niveau in die buurten met 40% zal stijgen. Er was dan ook best wat steun van de lokale bevolking voor de acties.
Voor zaterdag 23 augustus was een grote bezettingsactie aangekondigd. Om de politie voor te zijn vond op de woensdag ervoor al een bezetting plaats. Een groep van 40 personen was het terrein opgekomen en had een groot spandoek in een bouwkraan opgehangen. Een tweede groep van zo’n 200 personen, die in het nabij gelegen Wilhelmsburg demonstreerde om de bevolking daar te wijzen op de gevolgen die de centrale en klimaatverandering, spurtte zich naar de bouwplaats. Op ongeveer een kilometer voor het einddoel werd de stoet toch ingehaald door de politie waarna een kat-en-muispel ontstond. Het lukte een enkeling toch nog om over de hekken te klimmen.
Tijdens de slotactie op zaterdag werd de bestorming van hetzelfde bouwterrein nog iets massaler overgedaan. Deze keer werd in een dorp aan de andere kant van de centrale verzameld. Na een flinke wandeling werd weer de ‘vingertactiek’ toegepast; zoveel mogelijk verspreiden over het terrein en allemaal tegelijk proberen door de politie linies te breken. De eerste versperringen werden op deze wijze succesvol omzeild. Bij het laatste hek stond echter een te grote overmacht van ME en waterkanonnen. Wie nog in de buurt van het hek kwam werd direct met pepperspray besproeid. In elk geval leverde dit weer een uurtje spanning, sensatie en geren op dat er mooi uitzag voor de de toegestroomde camerateams.
Van bouwvakkers werd vernomen dat Vattenval de bouwwerkzaamheden vanwege het actiekamp de hele week op een laag pitje had laten zetten.

*Groen en Gründlich*

industrie goed beschermd

De gehele week was er een overmacht politie op de been gebracht. Hierdoor was het vrijwel onmogelijk werkelijk terreinen te bezetten of met een demo dicht bij een doelwit te komen. Je liet het wel uit je hoofd een confrontatie aan te gaan of een afzetting te negeren. Ook de deelname van mensen zonder papieren was een reden om de confrontatie met de politie zoveel mogelijk te vermijden.
De eerste helft van de week lieten de ‘bullen’ (Duitse smeris, groen i.p.v blauw) zich week verbazingwekkend weinig provoceren. Zelf na het trashen van een Waarschijnlijk had het kamp door de deelname van Attac en politieke jongerenorganisaties een te goede naam gekregen. Een kamp met enkel anti-fascisten zou waarschijnlijk van het begin met veel meer politiegeweld te maken hebben gekregen.
Tijdens een tocht tegen de gentrification door de wijk Sankt Pauli liet de politie zich wel weer even flink gaan. De slogan was “Es regnet Kaviar”. Kennelijk had de politie hier niet zo’n trek in en begon onverwachts hard op de demo in te hakken. Hierbij viel een zwaar gewonde die bewusteloos in een ambulance werd afgevoerd. Toen hij onderweg bij kwam dacht de politie dat hij aan het toneelspelen was en moet alsnog richting bureau waar opnieuw bewusteloos aankwam.
Ook aan het eind van de week zijn bij acties nog enige tientallen arrestaties verricht, er werden echter nooit hele groepen vastgezet en afgevoerd.
Het is wel grappig om te zien hoe de S-bahn als neutrale zone wordt gerespecteerd. Aan het eind van een demo probeert de smeris wat mensen te arresteren. Om dit te voorkomen wordt ingehaakt naar het S-bahnstation gelopen. Daar verspreid iedereen zich over de wagons, de smeris gaat rustig naast de demonstranten staan. Iedereen neemt tijdens de rit even pauze en eet en drinkt wat. Bij de bestemming gaat de demo verder en probeert de politie opnieuw om wat arrestaties te maken.

*Evaluatie*

Aan het eind van het kamp werd er door een grote groep serieus geëvalueerd. De algemene stemming was positief. In elk geval de combinatie van de twee thema’s antiracisme en klimaat was goed bevallen. De onderwerpen sloten goed op elkaar aan en los van elkaar zouden er niet zoveel mensen voor de acties zijn gemobiliseerd. Een groot deel van de bezoekers was ook bij beide onderwerpen evenveel betrokken. Dit lijkt mij iets om ook mee te nemen voor eventuele kampplannen in Nederland en België.
De aandacht in de regionale pers voor het kamp was groot. Een minpunt was dat de Duitse landelijke pers er niet erg veel aandacht aan besteedde. En naast de mensen van het kamp werden vanuit Hamburg zelf meer mensen bij de twee grote slotacties verwacht. Ook de vele regen was niet in het voordeel van het kamp en de acties.
Als vervolg wordt niet direct gedacht aan een nieuw kamp. Het werd belangrijker gevonden om met de onderwerpen, ook in samenhang, lokaal aan de slag te gaan.

*Links*

Antiracisme kamp:  http://camp08.antira.info

Klimakamp:  http://klimacamp08.net

Verslagen op de Duitse indymedia:  http://de.indymedia.org

Foto’s en verslagen in het Duits:  http://www.umbruch-bildarchiv.de/bildarchiv/ereignis/antiracamp_hamburg08.html

Supermarkten:  http://www.supermacht.nl

Frontex info:  http://www.noborder.org/item.php?id=442

Agrofuels:  http://www.aseed.net/agrofuels

Kolencentrales:  http://www.gegenstrom08.net

en voor Nederlandse info:  https://ssl.direkte-aktie.net/cms/groenfront.php?itemid=739