Ga naar de inhoud

Ter ere van Aziz Choudry

De teams van GRAIN en bilaterals.org zijn zeer bedroefd om het nieuws te delen dat we een groot kameraad en vriend, Aziz Choudry, hebben verloren. Hij overleed vrij plotseling in Johannesburg, Zuid-Afrika, op 26 mei 2021, slechts een maand voor zijn 55ste verjaardag.

8 min leestijd

(Door GRAIN en bilaterals.org, 2 juni 2021 Alle versies van dit artikel: [English] Español][français])

We ontmoetten Aziz voor het eerst aan het eind van de jaren negentig, in de beginperiode van de anti-globaliseringsbeweging, toen hij een jonge, gepassioneerde organisator en briljante denker was, die het verzet leidde tegen het Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) Forum, toen een van de belangrijkste vehikels voor de bevordering van neoliberale vrijhandelszones.

Een paar jaar later, begin 2004 dronken we een kop koffie in manilla naast het kantoor van de IBON Stichting en raakten we het eens over de verderfelijke gevolgen van bilaterale vrijhandelsakkoorden. Aziz, die jarenlang als activist had gewerkt voor GATT Watchdog New Zealand, begreep heel goed wat deze akkoorden betekenden voor arbeiders, inheemse volkeren en gemeenschappen die streden voor sociale rechtvaardigheid. Samen met anderen had hij veel moeite gedaan om de handelsovereenkomst tussen Nieuw-Zeeland en Hong Kong tegen te houden (wat jarenlang lukte) en hij speelde een centrale rol bij het mobiliseren van mensen tegen de APEC (wat de geheime diensten van Nieuw Zeeland ertoe bracht illegaal zijn huis overhoop te halen).

Voor Aziz, net als voor ons, waren vrijhandelsakkoorden instrumenten om veel verder te gaan dan wat bedrijfslobby’s en neoliberale machten in multilaterale verbanden als de Wereldhandelsorganisatie hadden bereikt. Ze stellen machtige landen in staat om anderen botweg te dwingen zich aan te passen aan hun beleid en normen, zoals het patenteren van zaden. Zij dienen veel meer de imperialistische geopolitieke agenda’s dan de economische. Ze verzwakken democratische systemen door geheime onderhandelingen te eisen en structuren op te zetten die de deur openzetten voor machtige regeringen voor directe invloed op beleidsvormingsprocessen van zwakkere landen.

Aziz was van mening dat met name NGO’s niet genoeg aandacht besteden aan deze overeenkomsten – niet vanwege hun eigen tekortkomingen, maar als een beoogd resultaat van de verdeel-en-heers strategie die bilaterale overeenkomsten met zich meebrengen. (*1)

Onder het genot van dat dikke witte emaille koffiekopje, mijmerde Aziz over het opzetten van één platform op internet waar groepen die op eigen houtje strijden tegen vrijhandelsovereenkomsten en bilaterale investeringsverdragen – of het nu de boeren in Colombia zijn, de allianties in Korea, de vakbonden in Zuid-Afrika of de studenten in Canada – zouden kunnen zien wat er in verschillende landen gaande is. Het zou een plaats zijn om informatie uit te wisselen over de onderhandelingen zelf, de gevolgen van goedgekeurde deals en de verzetsbewegingen in het veld. Het zou een open bron zijn en open worden gepubliceerd, zeiden we, aan niemand toebehorend. Op die manier zouden groepen niet alleen beter geïnformeerd worden, maar zouden ze zelf ook rechtstreeks strategieën en ervaringen kunnen uitwisselen, en beter kunnen begrijpen hoe deze verschillende verdragen in feite een gemeenschappelijke aanval waren op de soevereiniteit van de mensen. Een maand later kwamen we opnieuw samen in Bangkok en schetsten letterlijk op een kladblok wat de website bilaterals.org zou worden. Na hard werken met ontwikkelaars werd de site zes maanden later gelanceerd en is nog steeds in de lucht.

radha aziz paris 2011 2

(Foto: Aziz Choudry en Radha D’Souza, Parijs, 2011 (Source: GRAIN)

Aziz was sindsdien een centraal en geëngageerd onderdeel van bilaterals.org. In 2006 organiseerde de Thaise coalitie FTA Watch, met steun van Biothai, GRAIN, Artsen zonder grenzen en bilaterals.org, een internationale workshop van bewegingen die strijden tegen vrijhandelsakkoorden over de hele wereld. Die bijeenkomst resulteerde in een rijk gemeenschappelijk begrip van hoe deze deals werken en hoe we elkaar kunnen steunen om ze te bestrijden. Het leidde tot een gezamenlijk boek, Fighting FTAs, dat Aziz mede tot stand hielp brengen. En het heeft veel vervolgsamenwerking gegenereerd in de jaren daarna.

Binnen GRAIN ontwikkelde Aziz werkrelaties en hechte vriendschappen met veel van onze medewerkers in verschillende delen van de wereld. Hij verbleef bij ons in Argentinië en Mexico, waar hij lokale strijd tegen de verwoestingen van het neoliberalisme ondersteunde. Hij bracht ons voortdurend in contact met verschillende bewegingen en activisten over de hele wereld, zoals de Palestijnse boycot- en desinvesteringssanctiebeweging, vakbonden, mediawerkers, digitale activisten en collectieven van migrantenarbeiders. Hij hielp ons strategieën uit te stippelen voor samenwerking met organisaties van straatverkopers in Azië, bracht ons in nauwer contact met het Asia-Pacific Research Network en introduceerde ons bij belangrijke Maori-activisten die strijden voor de collectieve rechten van mensen met betrekking tot zaden, biodiversiteit en kennis in Nieuw-Zeeland/Aotearoa. Onlangs nog hielp Aziz bilaterals.org bij het creëren van ruimte voor, en het vinden van, een jong nieuw teamlid in zuidelijk Afrika.

We zullen Aziz’ diep inzichtelijke begeleiding, heerlijke kameraadschap, bijtende humor en intellectuele kracht zeer missen. Zijn anti-kolonialisme, anti-imperialisme en anti-racisme zaten in zijn DNA en inspireerden ons dagelijks. Aziz’s vertrek laat een gat achter in ons hart, maar hij heeft ons leven gevuld met vrienden, bondgenoten en moed die we anders niet gehad zouden hebben.

Dank je, Aziz, voor alles wat je was. We zullen je nooit vergeten.

{youtube}tr-AhIbZDsQ{/youtube}

(Naschrift globalinfo:

Aziz was een persoonlijke vriend en een bescheiden doch zeer belangrijke onderzoeker en strateeg met oog voor internationale informele netwerken van onderop. Zijn academische onderzoekswerk was altijd nauw verweven met activiteiten in politieke groepen, en hij was ervan overtuigd dat daar ook de meeste nuttige kennis zat en dat die veelal onbenut bleef. Net als iemand als Saskia Poldervaart in Nederland, haalde hij altijd activisten de universiteit binnen, of bij de boeken waar hij mee bezig was.

Toen we globalinfo.nl begonnen bij XminY, de hoogtijdagen van de globaliseringsbeweging en de topprotesten, met grootschalige rellen en enerverende tegentoppen, leerden we Aziz kennen in Montreal. Hij betrok XminY vanaf het begin bij het opzetten van bilaterals.org. Daarna hebben we altijd contact gehouden, meestal per email, maar soms ook als hij op reis was en ervoor zorgde dat hij via Schiphol moest vliegen om hier of in het VK nog wat activiteiten te kunnen ontplooien. Zo schreven we ook mee aan het boek Learning from the Ground Up. Hij had een forse kritiek op professionele NGO’s, onder andere omdat ze zich laten inhuren voor Westers regeringsbeleid, en produceerde ook daar een boek en meerdere artikelen over. En zijn laatste boek beschreef het groeiende arsenaal aan repressie dat staten tegen sociale bewegingen inzetten. Daarvoor vroeg en kreeg hij de medewerking van Eveline Lubbers. (Activists and the Surveillance State). Ik had hem gevraagd om een recensie te schrijven van het boek van William. I Robinson over The Global Police State, dat de uitgever hem ook op verzoek had toegestuurd. Maar in zijn laatste email verklaarde hij dat hij het ondanks een eerdere toezegging niet zou kunnen opbrengen. Hij was net naar Zuid-Afrika verhuisd om daar aan de universiteit te gaan werken en vond, te midden van corona, “het leven erg zwaar”.

{vimeo}321963059{/vimeo}

Los van alle belangwekkende politieke kennis en activiteiten, was Aziz vooral ook een ongelofelijke lieve en meelevende man, die als geen ander mensen aan elkaar verbond die elkaar anders nooit ontmoet zouden hebben, laat staan dat ze zouden gaan samenwerken. En hij had merkwaardige hobby’s waar we misschien nog wel het vaakst over e-mailden; obscure doch mainstream popmuziek. Niet de experimentele punkige of new wave soorten, hoewel hij die ook kende, maar liefst de mierzoete extremen-met-een-duister randje. Als hij weer eens een raar nummer had opgediept over een onderwerp dat op dat moment actueel was, kreeg je het vaak terloops met een grappig oneliner opgestuurd. Als je dan antwoordde dat het je deed denken aan een nummer van een of andere Nederlandse band uit de jaren ‘70 kende hij die altijd al. En niet omdat hij dan de zoekmachine aanzette, maar omdat hij een zwak had voor mislukte pop uit de hele wereld. Voortaan blijven die pareltjes dus weer verborgen voor de saaie activisten die veelal alleen maar de voorgeschreven politieke cultuur genieten. En met het heengaan van Aziz, zoveel meer dat niet meer plotseling langs zal komen, en waar je zelf nooit aan had gedacht maar dan van cruciale waarde bleek te zijn voor analyses en het vormen van strategieën.

(*) Aziz was zeer kritisch ten aanzien van NGO’s omdat zij, zoals hij het zag, de plaats innemen van sociale bewegingen, namens anderen spreken en aan “kwesties” werken op een manier die het grotere geheel mist en de strijd verzwakt.

Aziz’s nichtje Sana en broer Mansoor zijn een crowdfunding campagne gestart om een stichting in zijn naam op te richten. Alle ingezamelde fondsen zullen worden besteed aan doelen waar Aziz Choudry gepassioneerd over was, waaronder Humanity First, steun voor boeren, het bouwen van scholen en de benarde situatie van het Palestijnse volk. Als u wilt steunen, ga dan naar justgiving