Spaanse campagne voor herverdeling land, arbeid en rijkdom
Op 7 augustus liepen leden van de vakbond SAT in zuid-Spanje zonder te betalen en met 9 volle winkelwagens twee supermarkten uit en deelden buiten het voedsel uit aan mensen die zwaar getroffen zijn door de crisis. Deze actie maakt deel uit van een campagne die het SAT sinds juli voert tegen overheidsmaatregelen om de crisis te bestrijden. Op 13 augustus begonnen arbeiders vanuit 3 zuidelijke provincies aan een mars op Madrid. Ze eisen ondermeer de nationalisering van rijkdom, arbeid en (landbouw)grond en de stopzetting van bezuinigingen, huisuitzettingen en ontslagen.
(door Rob Bleijerveld)
Leden van de Spaanse vakbond SAT (Sindicato Andaluz de Trabajadores) winkelden er op 7 augustus lustig op los in een Mercadona-supermarkt in Écija (prov. Sevilla) en in een Carrefour-vestiging in Arcos de la Frontera (prov. Cádiz). Ze liepen daarna langs de kasssa’s zonder te betalen en deelden buiten het meegenomen basisvoedsel uit aan werklozen en mensen die hun huis zijn uitgezet. Deze actie – een “Robin Hood-actie” zoals de Nederlandse media het betitelden – is onderdeel van een campagne van het SAT tegen tal van crisismaatregelen [1] en de banken-bailout door de Spaanse regering die slecht uitpakken voor arbeiders, werklozen en hun gezinnen [2].
Wie is de echte dief?
Bij de supermarktactie kan je de vraag stellen “Wie is de echte dief?” De twee supermarktketens zijn om veschillende redenen berucht. Ze negeren de rechten van hun werknemers, ze betalen veel te lage inkoopsprijzen aan boeren en andere leveranciers, ze drukken kleine boeren en ondernemers in de omgeving weg en zijn (indirekt) verantoordelijk voor milieuverontreiniging.
Carrefour en Mercadona hadden in 2007 een marktaandeel van bijna 40% in de distributie van levensmiddelen in Spanje, aldus Esther Vivas, co-auteur van “Supermercados, no gracias, Grandes cadenas de distribución: impactos y alternativas” (“Supermarkten, nee bedankt, Grote distributieketens: gevolgen en alternatieven”) [3]. Samen met 5 andere, grote ketens beheersen ze nu 75% van de voedselmarkt. Vivas: “Nog nooit was de voedseldistributie in zo weinig handen. De macht van deze bedrijven is enorm; zij bepalen wat we te eten krijgen, wat de prijs daarvan is en hoe er wordt geproduceerd (denk aan grootschalige, industriële landbouw met monoculturen, veel gif en kunstmest).”
Door hun marktoverheersing zetten deze supermarkten de boeren steeds meer onder druk waardoor die steeds minder verdienen. Spaanse statistieken wijzen uit dat de prijzen ondertussen ongeveer elf keer “over de kop” zijn gegaan en dat de supermarkten ruim 60% van de winst opstrijken.
Ook de werknemers in de winkels en verdeelcentra staan onder steeds grotere druk. Hun werkritme neemt toe, er zijn steeds meer lopende bandwerk- en routinematige handelingen, met meer stress en ziekte als gevolg. De lonen dalen voortdurend en de werktijden en contracten flexibiliseren. Steeds hangt de dreigin van ontslag boven hun hoofden. Het is allemaal gericht op nog meer winstmakerij. ongeacht de gevolgen voor de werknemers. Vivas: “Niet de SAT en zijn voorzitter, Sánchez Gordillo, moeten worden veroordeeld wegens het proletarisch winkelen, maar juist de eigenaar van Mercadona, Juan Roig, wegens voortdurende uitbuiting.”
Reactie
Na de actie deed Mercadona aangifte tegen de SAT van onder meer “ontvreemding van voedsel”. De minister van binnenlandse zaken, Fernández Díaz, reageerde als een stier op een rode doek en gaf de staatspolitie (Guardia Civil) opdracht om de vakbondsleden in kwestie op te pakken. Onder hen is ook Juan Manuel Sánchez Gordillo, burgemeester van het dorp Marinaleda [4] in de buurt van Córdoba en lid van het Andalusische Parlement. De SAT reageerde meteen door deze order te vergelijken met de wijze waarop dictator Franco te keer placht te gaan. Wettelijk gezien kan alleen een onderzoeksrechter mensen voor het gerecht dagen. Dat veroorzaakte een rel en kort daarna werd Sánchez Gordillo weer vrijgelaten. Vijf anderen werden wel gearresteerd en zitten nog vast, waaronder iemand die was betrokken bij de bezetting van een voormalig en verlaten defensieterrein dat door de krakers werd opgeëist als bouwgrond voor landlozen uit de buurt [5].
Campagne
Sinds juli voert de SAT campagne met ondermeer bezettingen van land en gemeentehuizen en tal van demonstraties. Het doel is om op korte termijn maatregelen af te dwingen ter verlichting van de ellendige situatie waaronder duizenden Andalusische arbeidersgezinnen leiden. Op de lange termijn moet het Andalucía uit de crisis trekken, overigens zonder gebruik te maken van kapitalistische “oplossingen” want die zorgen alleen maar voor meer ellende en werkloosheid onder grote delen van de bevolking [6]. Ook wil de SAT zo de verschillende strijden op het rurale land en in de steden met elkaar verbinden tot een front om te komen tot een algemene staking (waartoe vorig jaar al door een aantal vakbonden en sociale bewegingen is opgeroepen).
Op 4 maart werd een verlaten landgoed – Finca Somontes – bezet waar meteen een begin werd gemaakt met het bewerken van het land door landloze boeren en werklozen [7], en wel op een duurzame manier (agro-ecologisch [8]). Het was ook bedoeld als direkt protest tegen overheidsplannen om braakliggende grond voor weinig geld te verkopen aan industrieel-agrarische bedrijven die supermarkten beleveren.
Onlangs werd een verlaten defensieterrein – Finca Las Turquillas – bezet om ook daar de grond te gaan bewerken (met als motto: “De grond aan hen die het bewerken!”). De politie heeft de krakers echter inmiddels verwijderd.
Eind juli werden 30 gemeentehuizen en -kantoren op symbolische wijze bezet en werden meer dan 50 demonstraties en manifestaties gehouden in heel Andalucía.
De arbeidersmars die net in Jóder (onder Cóordoba) van start is gegaan, zal aansluiting vinden vanuit andere delen van Andalucía. Samen zullen de demonstranten dan kort na 18 augustus vanuit Jaén optrekken naar de hoofdstad Madrid.
Noten:
[1] In het artikel “Un símbolo de dignidad” wordt nagegaan wat de werkelijk betekenis is van de SAT-actie in het licht van ideologie, politiek en verkiezingen. De actie moet volgens sommigen niet worden gezien als middel tegen de crisis want zelfs een grootschalige toepassing ervan zou de basisoorzaken van de crisis niet kunnen weghalen; het is een slimme symbolische actie die de ernstige sociale problemen hoog op de politiek agenda heeft gezet.
[2] Volgens UNICEF leeft ruim 17% van de kinderen onder de armoedegrens en volgens Action Against Hunger is 25% van de konderen ondervoed. Twee miljoen mensen krijgen voedselhulp van de EU. Overal in het land zijn solidariteitsorganisatie opgezet om armen te ondersteunen.
[3] Meer hierover op deze link:
[4] Onlangs was er op de Belgische tv (Terzake 21 februari 2012) een documentaire over Marinaleda en de landbouwcoöperatief die bijna alle 2700 inwoners van een baan voorziet en die zorgt voor zeer betaalbare huurprijzen: “Anticrisiswapen van Spaans dorp: Utopia“. Zie ook: “Anticrisiswapen van Spaans dorp: Utopia,” 14 augustus 2012, Earth Matters en “Heilstaat van bonen, olijven en paprika’s,” NRC, 28 augustus 2007.
[5] De Spaanse Grondwet stelt in artikel 128.1, dat “alle rijkdom in het land, in al zijn verschijningsvormen en ongeacht de rechtstitel ondergeschikt is aan het algemeen belang.” Er wordt in Spanje al heel lang gestreden voor landhervormingen en het was een belangrijk thema tijdens de revolutie van 1936-1936.
[6] Enkele van hun eisen zijn:
1. Geen afbetaling van de buitenlandse schuld (want die is veroorzaakt door banken en politiek).
2. Stopzetten van de bezuinigingen.
3. Verbod op huisuitzettingen en ontslagen.
4. Verdeling van de rijkdom (natonalisering van banken en strategische sectoren).
5. Verdeling van het werk (35-urige werkweek en pensioen met 60 jaar).
6. Verhoging van het minimumsalaris naar 1000 euro.
7. Baangarantie door de overheid (tenminste 2 maanden werkverschaffing voor alle werklozen).
8. Goede en gratis openbare gezondheidszorg en onderwijs.
9. Wonen is een recht en moet buiten de markt worden gehouden,
10. Afschaffing van de 35-dagenvoorwaarde voor toekenning van landbouwsubsidie of -uitkering, en afschaffing van de tien jaar-termijnvoorwaarde.
11. Tien maanden landbouwsubsidie of -uitkering voor 52 en jonger en 12 maanden voor ouderen.
12. Betalen naar vermogen door werklozen die een hypotheek op hun huis hebben.
13. Lage rentefaciliteiten en tegemoetkoming in sociale afdrachten voor kleine zelfstandige middenstanders en landbouwers om hun bedrijf weer op te kunnen starten en werkgelegenheid te creëren.
14. Alle overheidsgrond overdragen aan arbeiderscoöperatieven.
15. Een basisuitkering voor arbeiders onder werk die schulden hebben.
[7] Zie ook: “Landbezetting Andalusië: reactie op crisis en aktie tegen agro-industrieel landgebruik,” Supermacht, 20 april 2012.
[8] Zie onder meer hoofdstuk 6 van de brochure “Op weg naar voedselsoevereiniteit” van ASEED (juli 2012).
Bronnen:
– “Inicio de las Marchas Obreras Andaluzas. 1ª fase: Jódar-Jaén el 16 de agosto,” Ajintem, 8 augustus 2012.
– “Mercadona y SAT: ¿Quiénes son los ladrones?,” Esther Vivas, 9 augustus 2012.
– “Un símbolo de dignidad,” Huffingtonpost ES, 9 augustus 2012.
– “Spaanse Robin Hood berooft supermarkten,” Standaard, 11 augustus 2012.
– “Spaanse Robin Hood steelt van de supermarkten,” Supermarkt Blog, 13 augustus 2012.
– “El verdadero robo de Écija,” SAT, 11 augustus 2012.
– “Vuelve el franquismo de la mano del PP y de su Ministro de Interior,” SAT, 9 augustus 2012.
– “Rescatar a las personas, esa es la prioridad,” SAT, 8 augustus 2012.
– “Andalúcia en pie, marcha obrera, 1a etapa jódar-jaén,” SAT, 13 augustus 2012.
Toevoeging:
Filmpje
{youtube}VoO2J4xDkes{/youtube}