Onderhandelingen over TTIP in stroomversnelling
Eind februari voltrok zich in Brussel een nieuwe, strikt geheime, onderhandelingsronde – de 12e – tussen handelsfunctionarissen van de EU en de VS over het vrijhandelsverdrag TTIP. Ondertussen is het vrijhandelsverdrag tussen de EU en Canada (CETA) ‘afgeschrobd’ en klaar om ondertekend te worden. De onderhandelaars over TTIP hebben laten weten dat ze er nu haast achter willen zetten, om de boel nog tijdens Obama’s welwillende presidentschap af te ronden.
(Foto van Jakob Huber/Campact flickr)
CETA en ISDS
CETA was eind vorig jaar al afonderhandeld, maar kwam toen even in de parkeergarage terecht toen geproblematiseerd werd dat in dat vrijhandelsverdrag een zogenaamde ISDS-constructie ingebouwd was (kort gezegd: private tribunalen waarmee multinationals overheden kunnen opjagen). Dit is een van de meest omstreden onderdelen van het TTIP-dossier, en om zich daarvan te ontdoen, werd een soort licht getweakde ISDS bedacht in de vorm van een speciale rechtbank (Investment Court System, ICS), die volgens de meeste critici weinig verschilt van ISDS. Hoe dan ook, de voor TTIP verantwoordelijke politici als Ploumen en Eurocommissaris Malmstrom verdedigden dit ICS hevig en konden het dus niet maken om dat niet ook in CETA te vervangen. Daarvoor moest opnieuw met Canada onderhandeld worden, wat ondertussen geschied is, waardoor de tekst van het vrijhandelsakkoord nu definitief is. Overigens is lang niet zeker dat de Amerikaanse onderhandelaars deze ISDS-tweak zullen willen accepteren.
De procedure is nu dat van Europese kant het verdrag moet worden ondertekend door de Europese Raad (hetgeen waarschijnlijk in juni zal gebeuren, maar het kan ook al in mei geschieden) en geratificeerd door het Europees Parlement. Of daarna de nationale parlementen het nog mogen beoordelen, is – geloof het of niet – nog steeds onzeker. (Link Geruchte aus Brussel (Duits))
Los van de inhoud van het vrijhandelsakkoord zelf, en de gevolgen die dat kan hebben voor mkb, boeren, consumenten en milieu in Canada en de EU, betekent een aanvaarding van CETA dat we in feite “TTIP via de achterdeur” hebben binnengekregen. Elke Amerikaanse multinational met een vestiging van enige omvang in Canada (en welke heeft dat niet) kan dan immers gebruik maken van de voorzieningen in CETA.
TTIP versneld afmaken
Ondertussen komen er hardnekkige geluiden uit het zo ondoorzichtige onderhandelingskamp, dat het gesleutel aan TTIP opgevoerd en versneld wordt. De planning is om dit najaar de grootste knopen te hebben doorgehakt, zodat Obama nog kan ondertekenen voor de presidentsverkiezingen van november. Eventueel wordt gedacht aan een ‘romp-overeenkomst’ waarvan de details nog nader kunnen worden ingevuld. Obama is een verklaard voorstander van neoliberaal beleid en deze vrijhandelsagenda, en heeft bovendien van het Congres toestemming tot ‘fast track’ gekregen, waardoor hij kan onderhandelen zonder ruggespraak te hoeven houden met het parlement. Een nieuwe president zou wel eens protectionistischer kunnen zijn…
Los van de machtsverhoudingen in de VS, is een versnelling waarschijnlijk ingeschat als gunstig voor het proces omdat de tegenstanders dan geen tijd hebben om het verzet tegen het vrijhandelsakkoord verder te ontwikkelen. Hoe meer tijd er verstrijkt, hoe meer mensen zich immers tegen het vrijhandelsakkoord blijken te keren.
Ook worden de lidstaten door de handelsafdeling van de Europese Commissie nu aangespoord om harder te trekken aan actieve propaganda voor TTIP.
De Britse krant The Guardian (zie EU and US Vow to Speed up Talks on Trade Deal) berichtte op 26 februari dat beide kampen hebben verklaard “te hopen er voor het eind van dit jaar uit te zijn”. De krant citeert de hoofdonderhandelaar van de EU Ignacio Garcia Bercero die verklaart dat “We are ready to seek to conclude negotiations in 2016 provided that the substance is right.” Hij vertelde journalisten dat de 12e onderhandelingsronde in Brussel om die reden langer doorging naar deze huidige week. In de komende maanden worden nog twee intensieve rondes gehouden. Ook meldt de krant dat de vervanging van ISDS door kritische organisaties als ‘zombie ISDS’ wordt bestempeld.
Eerder was in het Financieele Dagblad al bericht dat “Eurocommissaris Cecilia Malmström (Handel) zal de komende maanden geregeld de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Michael Froman ontmoeten om de onderhandelingen naar een hoger politiek niveau te tillen.”
Ook in landbouwmedia wordt melding gemaakt van een ‘versnelling van de onderhandelingen’. Onder boeren bestaat veel ongerustheid over TTIP omdat daarmee Amerikaanse landbouwproducten – die veel grootschaliger geproduceerd worden en minder door milieuwetten worden beperkt – de Europese markt zouden kunnen overspoelen.
Nederland vol op het gaspedaal
De Nederlandse regering is een van de meest fanatieke voorstanders van TTIP. De minister die het handelsdossier beheert, in een Orwelliaanse mand samen met Ontwikkelingssamenwerking, Lilianne Ploumen (PvdA) betreedt overal het podium om enthousiast voor het door de multinationals zo gewenste verdrag te pleiten. Haar eigen partij heeft overigens op het laatste congres een motie tegen TTIP aangenomen.
Maar daarnaast is Nederland deze eerste helft van het jaar voorzitter van de Europese Unie. Dat betekent dat veel Europese ministeriële (en andere) vergaderingen in Nederland plaatsvinden, veelal op het voormalige Marine-emplacement en het aanpalende Scheepvaartmuseum in hartje Amsterdam.
(zie de website). Een uitgelezen kans om protest tegen zaken als TTIP aan te tekenen, en te proberen een staak in het wiel van de voortdenderende liberalisering te steken, zou je denken. Helaas is nog geen NGO op dat idee gekomen. Volgende maand, op 22 en 23 april vergaderen de Europese ministers van Financiën in het Scheepvaartmuseum.
En op 19 april, zelfde locatie, de ambtelijke groep van het Handelspolitiek Comité