Ga naar de inhoud

Grondwettelijke klacht tegen EU handelsverdrag met ondemokratische uitwerking

(21 mei 2019) De organisaties Mehr Demokratie, Campact en foodwatch vragen het Duitse Grondwettelijke Hof om een uitspraak over het demokratische gehalte van de vrijhandelsovereenkomst EU-Singapore. Buiten de nationale parlementen om kunnen handelscomités namelijk besluiten nemen over ingrijpende kwesties als de etikettering van levensmiddelen. Ze krijgen zelfs de bevoegdheid om de tekst en de structuur van het EU-Singapore eenzijdig te wijzigen. De EU neemt zo op onwettige wijze bevoegdheden over van de natiestaten. En de democratische participatie van het Europees Parlement en de nationale parlementen wordt verzwakt.

6 min leestijd

(overgenomen van de website van foodwatch 20 mei 2019)

Grondwettelijke klacht tegen handelsakkoord

De organisaties Mehr Demokratie, Campact en foodwatch hebben in Duitsland een grondwettelijke klacht ingediend tegen de vrijhandelsovereenkomst van de EU met Singapore (EU Singapore Free Trade Agreement, EUSFTA). Deze overeenkomst is een voorbeeld van een nieuw soort vrijhandelsakkoord dat de Europese Unie vergaande bevoegdheden verleent – zonder de deelname van het Nationale parlement. De EUSFTA zal handelscomités zonder democratische legitimatie in staat stellen om besluiten te nemen over kwesties die het leven van de Europese burgers ingrijpend beïnvloeden, zoals de etikettering van levensmiddelen en de liberalisering van diensten.
foodwatch is dan ook van mening dat de overeenkomst van Singapore in strijd is met de grondwet. Mehr Demokratie, Campact en foodwatch eisen niet alleen dat de Bundestag het recht heeft om handelsovereenkomsten zoals de EU-overeenkomst met Singapore goed te keuren of te verwerpen, maar ook dat duidelijk wordt gedefinieerd welke bevoegdheden en rechten aan de EU-comités moeten worden overgedragen. Als dit niet gebeurt, wordt de democratie verzwakt en verliest de Europese Unie het vertrouwen van haar burgers.
De organisaties zijn van mening dat de beslissing van het Constitutioneel Hof in Karlsruhe een beslissende invloed zal hebben op de wijze waarop de EU in de toekomst beslissingen over handelsovereenkomsten zal nemen.

De overeenkomst tussen de EU en Singapore zou leiden tot een onwettige overdracht van bevoegdheden van de natiestaat naar de EU – zonder de goedkeuring van de Bundestag. Deze overdracht van bevoegdheden verzwakt de democratische participatie van het Duitse parlement in de Europese politiek“, aldus prof. dr. Wolfgang Weiß, die voorzitter is van de Universiteit van Speyer in het openbaar recht, Europees recht en internationaal publiekrecht en de advocaat is namens de organisaties optreedt. “De overeenkomst tussen de EU en Singapore richt commissies op die de bevoegdheid hebben om zeer vergaande beslissingen te nemen die bindend zijn volgens het internationale recht – en niettemin niet onderworpen zijn aan enige democratische controle. Door dit systeem van verdragsorganen wordt een nieuw niveau van politieke macht gecreëerd dat de structuur binnen de EU fundamenteel verandert en de democratische participatie van zowel het Europees Parlement als de nationale parlementen verzwakt“.

De onderhandelingen over de handelsovereenkomst van de EU met Singapore zijn afgerond. Het Europees Parlement heeft in februari ingestemd met de overeenkomst en de Europese Raad zal deze nu definitief goedkeuren. De EUSFTA hoeft echter niet te worden geratificeerd door de nationale parlementen van de afzonderlijke EU-lidstaten. Na kritiek te hebben geuit op eerdere handelsovereenkomsten zoals de CETA-vrijhandelsovereenkomst met Canada, heeft de EU besloten haar nieuwe handelsovereenkomsten in twee delen op te splitsen: een deel dat betrekking heeft op de bescherming van investeringen en een ander deel dat betrekking heeft op de liberalisering van handel en diensten. Dit veel uitgebreidere handelsgedeelte is geclassificeerd als een zogenaamde “EU only“-overeenkomst, waarvoor alleen de goedkeuring van de Raad en het Europees Parlement nodig is. Mehr Demokratie, Campact en foodwatch zijn van mening dat deze wijze van besluitvorming onaanvaardbaar is. De drie organisaties zouden graag zien dat het Bundesverfassungsgericht van Duitsland onderzoekt of de “EU only“-procedure verenigbaar is met de Duitse grondwet.

Voor alle duidelijkheid, de grondwettelijke klacht is niet gericht tegen de Europese Unie, en ook niet tegen de internationale handel”, aldus Roman Huber, Nationaal Uitvoerend Voorzitter van de organisatie Mehr Demokratie. “Als de EU er echter in slaagt om haar strategie, die uitsluitend op de EU is gericht, uit te voeren, zal de EUSFTA worden gevolgd door tientallen andere overeenkomsten die de parlementen van de lidstaten het recht ontzeggen om zich uit te spreken over beslissende kwesties. Dit verzwakt de democratie in Europa“.

Thilo Bode, uitvoerend directeur van foodwatch International, legde uit: “We kunnen het niet aan de eurosceptici overlaten om kritiek te leveren op de acties van de EU. Juist omdat wij Europa steunen, bekritiseren wij de nieuwe Europese handelsovereenkomsten. Met hun ondemocratische verdragsorganen vergroten ze de kloof tussen de EU-instellingen en de burgers. De overeenkomsten bieden een open deur voor bedrijven om nog meer invloed uit te oefenen op de politiek in Europa – ten koste van de consument, het milieu en de volksgezondheid.”

De uitgebreide handelsovereenkomsten van de “nieuwe generatie“, zoals de CETA-overeenkomst en de overeenkomst met Singapore, gaan niet langer alleen maar over het klassieke buitenlandse handelsbeleid, zoals de ontmanteling van de tarieven, maar richten zich in plaats daarvan op regelgeving met diepgaande gevolgen “over de grens”. Volgens de organisaties stellen deze overeenkomsten de EU in staat zich zonder democratische controle te mengen in de binnenlandse aangelegenheden van de lidstaten. Een specifiek punt van kritiek: nieuw opgerichte commissies, de zogenaamde verdragsorganen, zullen de bevoegdheid krijgen om regelgevende en wetgevende taken uit te voeren zonder de juiste democratische controle van het Europees Parlement. De overeenkomst van Singapore zou bijvoorbeeld een handelscomité instellen dat onder meer bevoegd is om etiketteringsregels voor levensmiddelen op te stellen, evenals het SPS-comité, dat normen kan vaststellen voor de bestrijding van plagen en ziekten bij de in- en uitvoer van producten van dierlijke oorsprong. Dergelijke comités zouden zelfs de bevoegdheid krijgen om de tekst en de structuur van het internationale verdrag tussen de EU en Singapore te wijzigen. De besluiten van deze verdragsorganen zijn krachtens het internationale recht bindend.

Consumenten zijn uitgenodigd om zich bij de grondwettelijke klacht aan te sluiten. Als gevolg daarvan hebben meer dan 14.000 burgers als medeklagers getekend. Vorige week dienden de organisaties hun grondwettelijke klacht in bij het Bundesverfassungsgericht.

Meer informatie en referenties:
Alle belangrijke informatie over de grondwettelijke klacht.
Samenvatting van de grondwettelijke klacht.
Officiële tekst van de klacht (in het Duits).

– – – – – – – – – – – – – – – – –

foodwatch verzamelt ook nog handtekeningen tegen het Mercosur-verdrag. Zie hier:
– ¨Handelsverdrag EU-Mercosur: Stop het nieuwe TTIP¨

En achtergrondinformatie over CETA een TTIP:
– ¨In een notendop¨