Eerste Nederlands Sociaal Forum verloopt naar verwachting

Dit artikel verscheen in lichtelijk veranderde versie in tijdschrift Ravage

Eigenlijk bestond het NSF hoofdzakelijk uit één dag. De zaterdag (27 november) was van begin tot eind volgeprogrammeerd en drukbezocht. Op de vrijdagavond werd de aftrap gegeven in de vorm van een slecht bezocht en niet bijster interessant openings’debat’. Op zondag hield het programma al om 14.00 uur op voor een plichtmatige slotdemonstratie waar de meeste mensen geen zin in bleken te hebben.

Maar de opkomst was dus redelijk groot en het programma dat ‘van onderop’ werd aangeboden in de vorm van de workshops, was veelzijdig en bevatte interessante elementen. Er waren opvallend veel positieve reacties op de beleefde workshops. Goed gelukt was ook de grote tent op het Beursplein waar een relaxte catering huis had, die in de avonduren naast de maaltijden uitstekend biologisch bier schonk. Verder verschenen er al razendsnel verslagen op de website (www.sociaalforum.nl) en was er achterin het gebouw een indrukwekkend mediacentrum door de kameraden van ASCII ingericht, inclusief een wireless surround waardoor je in het hele pand kon internetten. Helaas wist bijna niemand dat omdat de organisatie vergeten was om dat aan de overige deelnemers bekend te maken. De hele ingewikkelde operatie verliep soepel dankzij de onbaatzuchtige werkzaamheden van tientallen vrijwilligers, die als dank een hemmetje kregen met de aanduiding dat ze CREW waren.

Typisch was dat juist het programma dat ‘van boven’ (door de zichzelfbenoemde stuurgroep) was georganiseerd in de centrale hal, en de noemer ‘plenaire’ had gekregen, slecht bezocht werd, en door degenen die het wel bezochten vaak niet erg hoog geprezen werd. Dat was trouwens precies waar in de aanloop een aantal meer kritische groepen voor gewaarschuwd hadden. Ze hadden zelfs aangeraden om behalve misschien een begin en eindplenaire helemaal geen centraal programma te organiseren. Mensen vinden het blijkbaar veel interessanter om workshops bij te wonen, waar je actief aan deel kunt nemen en je – als het goed is- niet geconfronteerd wordt met een stel bobo’s die een monoloog naar ‘het publiek’ houden. Precies dezelfde les was al geleerd op de internationale forums, waar niemand meer naar de bekende namen komt luisteren, maar de workshops en actievergaderingen uitpuilen. Maar op een of andere manier denken (leiders van) organiserende groepen dat ze zichzelf de hele tijd op het podium moeten zetten om het volk toe te spreken.

Enerzijds anderzijds

Een redelijk goede opkomst en een deels interessant programma dus, naast plenaire programma’s die de mist in gingen. Waaronder het hemeltergende culturele programma, vol vrolijk dansende inboorlingen. Hoewel een paar duizend mensen die samen komen om te praten over hoe ze de wereld kunnen veranderen, in Nederland een klein wonder is, is dat aantal gezien de hoeveelheid geld die er in is gestoken en de achterban van de deelnemende clubs, ook weer niet reuze. Er zijn 100.000 programmakranten verspreid (en toch was de krant haast onvindbaar in Amsterdam) en de subsidie bedroeg zo’n 100 euro per bezoeker (!).
De gekozen ruimte, de Beurs van Berlage, was overigens rampzalig. Er mocht niets binnen van de bewakingsdienst, als je een beamer wilde gebruiken moest je die voor 450 euro huren en de koffie kostte 2 euro per zuinig bakkie. De arme obers, die normaal een sjieker publiek gewend zijn, wisten niet wat hen overkwam met dit publiek dat overal over zeurde en in tenminste een geval leidde dat tot handgemeen in het café. Het eerstedebeste ROC of lyceum biedt dezelfde zaalruimte tegen veel lagere kosten en betere sfeer.

Verder waren alle 25 leden van de archaïsche organisatie Internationale Socialisten bezig om voortdurend zoveel mogelijk aandacht voor zichzelf op te eisen, waardoor bij veel anderen de vraag zich opdrong hoe lang die kruik nog te water kan gaan. Ze hadden zich ook een veel te prominente positie in de organiserende structuur binnengewerkt. Aan de andere kant van het spectrum, viel op dat ook opmerkelijk gematigde organisaties een belangrijke plek in het programma hadden opgeëist. Op een plenaire forum georganiseerd door de vakbeweging op zaterdagmiddag, kon je vakbondsvertegenwoordigers horen zeggen dat ze nog niet zo zeker wisten of privatisering en liberalisering wel zo slecht was (en of ze zich dus wel moesten verzetten tegen het GATS-akkoord en de Richtlijn Bolkestein van de EU). Daarnaast zat er ook nog iemand van de VVD in het forum. In andere landen zijn dat soort discussies allang passé, en is het forum de plek voor organisaties die er al duidelijk voor gekozen hebben om zich te verzetten tegen de kapitalistische normaliteit. Maar in Nederland wordt er ook op het forum verder gepolderd. Dat was ook wel te verwachten, gezien de leidende rol van organisaties als de Novib, voor wie het lang geleden is dat ze zich op straat begaven om grondige veranderingen van het politieke systeem te eisen. Maar wellicht is het voor dat soort groepen nog een beetje wennen om het eens zonder het Haagse pluche te doen …

Divers geheel

Een zeer divers geheel van groepen die soms volstrekt tegenover elkaar staan dus. Zo demonstreerde de FNV onlangs nog voor behoud van banen in de wapenindustrie en voor het openhouden van kerncentrale Borsele, terwijl ook antimilitairistische groepen en milieuorganisaties participeerden in het NSF. Dat maakt het des te vreemder dat sommige betrokkenen menen hier een belangrijk moment in de vorming van één beweging te zien. Sommigen nemen zelfs de term NSF-beweging in de mond. Blijkbaar de natte droom van enkele van de organisatoren, die zich graag aan het hoofd zien van een verder niet politiek gedefinieerd spektakel, dat zo nu en dan in massamanifestatie bijeenkomt om zich goed te voelen. Tegelijkertijd wordt discussie over de inhoud en over de onderlinge verschillen angstvallig vermeden. Zo gauw die opdoemt wordt een appél op de heilige eenheid gedaan, en als dat niet lukt worden de critici gemarginaliseerd of zelfs verdacht gemaakt (vgl. het interview met Novib-leidster Sylvia Borren in de vorige Ravage). Niet echt een goed uitgangspunt om vooruit te komen dus in de zoektocht naar de richting van dit proces.

De vraag is hoe het nu verder gaat. Vlak voor de kerst wordt er een openbare evaluatie gemaakt. In het verleden verliepen politieke acties of ontruimingen van kraakpanden wel eens naar ieders tevredenheid. Zowel de actievoerders als de politie en de bestuurders verklaarden dan na afloop in hun nopjes te zijn. Zo’n situatie lijken we nu te hebben met al de verschillende deelnemers aan dit project. Als het lukt om de natte dromen van de ‘bewegingspolitici’ in spe wat in toom te houden, en van het forum meer dát te maken waar het eigenlijk voor bedoeld is – een plek waar mensen van onderop discussiëren en informatie uitwisselen – en als de autoritaire marxistische schreeuwgroepjes ook hun plek in de coulissen (of het museum?) gewezen wordt, is er niets op tegen om de exercitie over enige tijd nog eens te herhalen. Maar het blijft een verzameling mensen die over politiek praten, meer is het niet, hoe hysterisch je dat ook kunt roepen. Het echte werk, zoals acties om de neoliberale kapitalistische ellende een halt toe te roepen en daar alternatieven tegenover te stellen, gebeurt pas daarna. En meestal elders.

Andere verslagen/meningen:
website NSF
Engelstalig verslag van peter Waterman
Verslag in maandblad Grenzeloos

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Kees Stad.)