Ga naar de inhoud

De Trans-Atlantic Business Dialogue komt naar Den Haag!

Op donderdag 18 november organiseren premier Balkenende en minister Brinkhorst in Den Haag een “Transatlantische Innovatie- en Concurrentiebijeenkomst”. Deelnemers van deze besloten bijeenkomst zijn regeringsvertegenwoordigers uit de VS en de EU, parlementariërs en kopstukken van bedrijven die actief zijn in de Trans-Atlantic Business Dialogue (TABD).

6 min leestijd
Placeholder image

(Afkomstig uit de nieuwste WTO-zip, nr. 48, 13 oktober 2004)

De TABD (35 multinationale ondernemingen uit de VS en Europa) wordt voorgezeten door Niall FitzGerald van Unilever [2]. Een medewerker van de Consumentenbond is de enige NGO-vertegenwoordiger op de gastenlijst. Het idee voor de conferentie is ontstaan tijdens het laatste bezoek van Balkenende aan president Bush in Washington D.C.

Topindustriëlen van beide kanten van de oceaan werken al sinds 1995 binnen de Transatlantic Business Dialogue (TABD) aan het ontmantelen van “belemmeringen voor handel en investeringen”. “Belemmeringen”, volgens de definitie van de TABD, zijn bijvoorbeeld EU-beperkingen op toelating van chemische en genetisch gemanipuleerde producten en andere door de industrie als ongewenst beschouwde Europese regelgeving. Er bestaat al enkele jaren een ‘early warning’-systeem om handelsconflicten tussen de EU en VS te vermijden. De TABD maakt daar vlijtig gebruik van en beschouwt in principe elk verschil in EU-VS regelgeving als een potentieel handelsconflict. Het einddoel van de TABD is een transatlantische markt, waarbij ‘wederzijdse erkenning’ van normen en testprocedures er voor moet zorgen dat een product zonder beperkingen in zowel de EU als de VS verkocht kan worden.

Op dit moment moet vooral het nieuwe voorstel voor verbeterde Europese regelgeving rond toelating van chemische producten (het zgn. REACH [3]) het ontgelden. REACH is van groot belang omdat 99% van de 100.000 chemische producten die in Europa gebruikt worden nooit zijn goedgekeurd of door onafhankelijke instanties onderzocht op milieu-impact en gevolgen voor de volksgezondheid (kanker, allergieën, enz.). Het ingediende EU-voorstel is echter een sterk afgezwakte versie van het originele plan dankzij een stevige lobbycampagne van de chemische industrie. Toch is de TABD nog altijd niet tevreden en gebruikte de halfjaarlijkse topontmoeting tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten in juni (Dromoland Castle, Ierland) voor een felle aanval op REACH.

Een zware TABD-delegatie was afgereisd naar Ierland (16 topindustriëlen van bedrijven zoals Dow Chemical, Citigroup, Unilever en British American Tobacco) om hun verlanglijstje te presenteren op de EU-VS-top. De Trans-Atlantic Consumer Dialogue (TACD) had ook toegang tot de top geëist om REACH te kunnen verdedigen, maar werd geweigerd. De TACD bestaande uit consumentenorganisaties uit de EU en de VS is de enige overgebleven tegenspeler van de TABD, nadat ’transatlantische dialogen’ voor vakbonden en milieuorganisaties [4] roemloos ten onder gingen vanwege gebrek aan belangstelling en steun van de regeringen.

De EU-VS-top besloot een werkgroep van topambtenaren in te stellen om een plan voor te bereiden voor de versnelde ontmanteling van belemmeringen voor handel en investeringen, inclusief verschillen in regelgeving [5]. Controversiële termen als harmonisering, interne markt of vrijhandelszone worden angstvallig vermeden. Het doel is echter wel degelijk ‘vrijhandel’ tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten, ongeacht of het nu via een vrijhandelsverdrag moet of via ‘wederzijdse erkenning’. Dit soort initiatieven zullen het democratisch gehalte van de besluitvorming alleen maar verder uithollen en de neerwaartse spiraal in milieu- en consumentenbescherming versterken.

De Nederlandse regering is voorstander van de geleidelijke weg richting Transatlantische vrijhandelszone, door het stapje voor stapje uit de weg ruimen van verschillen in regelgeving. Het kabinet ziet daarbij een belangrijke rol weggelegd voor de TABD. Ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken hebben regelmatig overleg met Unilever gehad over hoe de regering de TABD kan ondersteunen. Uit notulen van het ministerie van Economische Zaken (in handen gekregen via een WOB-procedure) blijkt dat het kabinet heeft aangeboden om tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap in Nederland een TABD-conferentie te organiseren [6]. Nadat Balkenende tijdens zijn bezoek aan het Witte Huis besloot een ‘Transatlantische Innovatie- en Concurrentiebijeenkomst’ te organiseren is afgesproken dat de TABD-bedrijven aan deze top zouden meedoen.

De top op 18 november is niet alleen ondemocratisch, maar inhoudelijk gezien ook buitengewoon schizofreen. Sinds enkele jaren is de EU, met Nederland voorop, in de ban van de Lissabon-doelstellingen om voor het jaar 2010 de “meest concurrentiekrachtige kenniseconomie te worden”. De obsessie met concurrentiekracht is zeer schadelijk voor de mogelijkheden voor progressief beleid in Europa, maar de politieke discussie gaat onderwijl vrijwel alleen over het tempo van de invoering van de Lissabon-maatregelen. Het vreemde van de top op 18 november is dat de VS de grootste concurrent is van de EU en dus eigenlijk in concurrentiekracht overschaduwd moet worden om de Lissabon-doelstellingen te bereiken. Waarschijnlijk zullen de discussies op 18 november zich toespitsen op allerlei kortzichtige, neoliberale maatregelen om de concurrentiekracht van het bedrijfsleven te bevorderen en van nieuwe milieuregelgeving en ander progressief beleid tegen te houden, naar Amerikaans voorbeeld.

18 November is daarom een zeer belangrijk moment om het groeiende ongenoegen over de rampzalige obsessie met concurrentievermogen en de toenemende politieke macht van het bedrijfssleven kenbaar te maken.

Noten:
[1] Olvier werkt bij de onderzoeksgroep Corporate Europe Observatory.
[2] Achtergrond-informatie over de TABD is onder andere te vinden op:
http://www.corporateeurope.org/hallofshame/pdfs/tabd.pdf
http://www.corporateeurope.org/tpntabd.html
http://www.tabd.com
[3] REACH staat voor Registration, Evaluation, and Authorisation of Chemicals. Voor een analyse van de besluitvorming rond REACH, zie bijvoorbeeld: “REACH – What Happened and Why?” van de Zweedse MEP Inger Schorling, april 2004,
http://www.etuc.org/tutb/uk/pdf/reach1sw.pdf
http://www.etuc.org/tutb/uk/pdf/reach2sw.pdf
[4] Meer over de opgeheven Transatlantic Environment Dialogue (TAED) en de Transatlantic Labor Dialogue (TALD), zie: http://www.tacd.org/about/about.htm
[5] “We also ask senior officials from the EU and the U.S. Government to assess on each side of the Atlantic our bilateral economic relationship and to explore means to eliminate trade, regulatory and investment impediments to further economic integration. This effort may include relevant regulatory agencies as appropriate. We will in early 2005 develop a forward-looking strategy to enhance our economic partnership and eliminate barriers. The Senior Level Group will present these ideas to Leaders before the next EU-U.S. Summit.”, 26 juni 2004,
(http://www.eu2004.ie/templates/document_file.asp?id=20275).
[6] Notulen van vergadering op 16 december 2003 tussen een vertegenwoordiger van de Directie Handelspolitiek van het Ministerie van Economische Zaken en twee managers van Unilever (http://www.corporateeurope.org/docs/TABDmemo20031216.pdf).
De documenten die CEO naar aanleiding van ons WOB-verzoek heeft ontvangen zijn ook op de website van EZ gepubliceerd. Zie: http://www.minez.nl/content.jsp?objectid=24991

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Olivier Hoedeman.)