Uurtje over de Trump-kater in Paradiso
Een inderhaast georganiseerde bijeenkomst over de Trump-show, en daar een even inderhaast verslagje over of commentaar op.
Gisteren (woensdag 9 november) was in de kelder van Paradiso een soort spoeddebat georganiseerd – door de ‘herdenk 1968’-crew – over de Trump-show in de VS. Met als sprekers (Financieel geograaf, econoom) Ewald Engelen en de filosofe Joke Hermsen. Beide gaven een prettig felle aftrap over wat er aan de hand is. De eerste helft (we hadden maar een uur, en het was allemaal dus inderhaast opgezet) werd besteed aan een poging tot verklaring. Dat kun je natuurlijk wel aan Ewald Engelen over laten, die enthousiast kan fulmineren tegen neoliberale ellende en vrijhandelsverdragen en dat soort zaken. Hermsen – filosofisch verplicht – was wat rustiger maar eigenlijk ook heel radicaal met haar oproep om nu antifascistische zaken te ondersteunen, en verwees veelvuldig naar Hannah Arendt, en met name haar (denk)werk over de achtergronden van autoritaire regimes. Ook werd er verwezen naar de onthullende onderzoeksjournalisten in de VS voor achtergrondinformatie: Thomas Frank en Arlie Hochschild. (Ik zou daar nog Cathy Kramer aan toe kunnen voegen). Later komt Hermsen nog eens terug op de vele overeenkomsten die er zijn tussen Trump en deze tijd en de opkomst van het fascisme in de jaren ’30. Ze weidde nog het meest uit over de rol die nostalgie speelt bij dit soort politici en hun campagnes, “meestal naar een verleden dat er nooit geweest is”.
Gelukkig werd ook ingegaan op de mythe dat het vooral arme blanke stemmers zijn, die zo’n rancuneuze campagne steunen. Statistieken wijzen immers uit dat het met name de blanke midden- (en hogere) klasse is, en dat armen net zo goed Clinton gestemd hebben (en vooral: helemaal niet gestemd, maar dat werd niet besproken daarover verderop meer).
Vreemd genoeg werd na enige tijd – vooral door Ewald Engelen – ook minder dramatisch gedaan over de mogelijke politieke plannen van Trump. Volgens Hermsen was het ‘hyperkapitalisme’ maar Engelen relativeerde dat met de constatering dat Trump tegen vrijhandelsverdragen als TTIP verklaarde te zijn en andere populaire programmapunten had. Het was iemand uit het publiek die erop moest wijzen dat Trump allesbehalve outsider van de elite is, met verwijzing naar de macht die op zijn podium te zien was bij de overwinningsspeech (Christie, Giuliani…). “Dat is toch gewoon Ayn Rand aan de macht…” Maar het leverde niet echt een discussie op, ook geen wrijving met Hermsen, die eerder stelde dat Trump toch echt wel tegen het fascisme aanschurkt.
De tweede helft zou moeten gaan over ‘alternatieven’ of wat te doen, maar kwam, als vaak in Nederland, minder uit de verf. Engelen zag de oplossing vooral in op de juiste partij stemmen (in zijn geval de dierenpartij, maar ‘een andere mocht ook, als het maar niet een van de foute partijen is’) De SP werd nog genoemd, als eventueel alternatief, met name toen iemand een pleidooi deed om ‘De PVDA terug te pakken’. En sommigen waren van of voor de Piratenpartij. Dat de sociaaldemocraten tot die ‘foute’ partijen horen die juist het ressentiment mogelijk maken, werd door iedereen beaamd. Hermsen deed een beroep op ‘samenwerking tegen deze ontwikkelingen’ maar wist niet uiteen te zetten wie er dan zouden moeten samenwerken. En ten slotte werd de gebruikelijke open deur weer ingetrapt met de oproep om ‘foute’ producten als van Apple te boycotten, want ‘we doen er zelf aan mee!’. Veel verder dan dat kwam het niet, maar was ook niet te verwachten met een programma van een klein uur.
Toch was – wat mij betreft – opvallend wat in zo’n geval NIET besproken wordt (en navenant ook niet in de mainstream media, maar daarvan kun je het tegenwoordig verwachten).
Ten eerste, eeuwig buiten beeld; de opkomstcijfers. Het was weer maar net boven de 50%. De helft van wat de kiesgerechtigde bevolking heet, doet niet aan zo’n circus mee. Structureel trouwens.
Het ging ook te weinig (wel een beetje, maar terloops) over de rol die de tegenpartij van Trump speelt. Hoe kun je nu verwachten dat daar massaal op gestemd wordt, als ze niets anders te bieden heeft dan meer van dezelfde ellende. Het verzaken van Obama om acht jaar lang iets zinnigs met zijn macht te doen of: (want op de achtergrond speelde dat steeds mee i.v.m. de verkiezingen volgend voorjaar), de sociaaldemocratie in Europa. Dat zijn de grootste aanhangers en uitvoerders van het nefaste neoliberale ‘vrijhandel’beleid waar iedereen zo genoeg van heeft.
Verder ging het weer eens alleen maar over partijpolitiek en parlementarisme. Geen woord over hoe leeg en hol dit soort vormen van ‘democratie’ zijn geworden en wat dat te maken heeft met opkomst van dit soort politiek en politici. Dat ‘politiek’ ook (en misschien wel vooral) is wat mensen doen en laten aan de basis en dat er nog zoiets bestaat als sociale bewegingen en actie om ons te verzetten tegen dit soort ontwikkelingen, blijft helaas zo grotendeels buiten beeld.
En ten slotte, ook een grote onbenoemde olifant waarvan iedereen doet alsof die er niet is, ging het niet over media en vooral dat gruwelijke landschap van zogenaamde ‘sociale’ media waar we tegenwoordig in beland zijn en die door postfascisten als Trump en zijn roedel aanhangers weergaloos bespeeld kunnen worden. Dat is pas iets waar we allemaal aan meedoen (waarvan nu nota). Een begin van een antwoord is daarom ook: samenwerken aan herstel van efficiënte ‘alternatieve’ media. En van directe actie en sociale bewegingen. Dat is immers ONS terrein, daar kunnen wij wat betekenen en bereiken, niet in dat zwarte gat van ‘corporate electoral politics’. Het gaat dan niet om de versleten discussie over wel of niet stemmen. Als je dat belangrijk vindt, kun je dat er prima naast doen. Maar veel belangrijker dan dat spektakel is het organiseren en ageren op dagelijkse schaal, met buurtenoten en vrienden enzo. En daar ontbreekt het in deze polder vooral aan, tegenwoordig.
(Bij de aankondigingen aan het eind werd gewezen op een mogelijk interessante bijeenkomst over het Open PlanBureau (gericht op commons) in De Waag volgende week woensdag.
(kees/globalinfo.nl)