‘De bio-based economy’
‘De bio-based economy’ Bas Eickhout en Socrates Schouten De bio-based economy is een erg goed geschreven en interessant boek over het op een andere manier kijken naar, denken over en inrichten van onze economie. Onze huidige afhankelijkheid van olie en andere fossiele brandstoffen en mineralen is enorm. Sterker nog, zonder olie zou onze huidige economie niet eens kunnen bestaan. Olie is niet alleen een directe bron van energie voor bijvoorbeeld transport en elektriciteit, maar ook dé belangrijkste grondstof voor de chemische industrie en dus voor kunststoffen, cosmetica producten, verf en nog vele andere toepassingen.
Een bio-based economy (een economie waarbij biomassa direct gebruikt wordt i.p.v. fossiele biomassa) kan de oplossing bieden om onze economie niet meer afhankelijk te laten zijn van deze eindige grondstoffen. Want hoewel de voorspellingen van de club van Rome uit 1973 niet direct zijn uitgekomen staat het volgens de meeste wetenschappers nog steeds vast dat de meeste niet-hernieuwbare grondstoffen de komende decennia opraken. En, minstens zo belangrijk, de hoeveelheid CO2 in onze atmosfeer is al over het kritieke punt heen. Elke molecuul extra is er al één teveel.
De auteurs benoemen in het eerste deel van het boek, terecht, de zorgen en bezwaren van de bio-economie anno nu. Zo leiden veel van de huidige initiatieven op het gebied van bio-economie, met name gedomineerd door bio-brandstoffen, helemaal niet tot CO2-neutraliteit zoals vaak wordt verondersteld. Er ‘lekt’ nog steeds erg veel CO2 uit de zogeheten CO2 kringloop en dat terwijl de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer al simpelweg te hoog is.
De focus in de huidige bio-economie ligt dus met name bij bio-brandstoffen en die veroorzaken niet alleen nog steeds directe CO2 uitstoot, maar hebben veelal een hoop ongewenste neveneffecten. De auteurs benoemen en beschrijven duidelijk en helder de belangrijkste neveneffecten: verschuiving van het landgebruik (om én aan de voedselvraag én aan de vraag naar huidige biomassa te voldoen is er extra land nodig wat o.a. leidt tot ontbossing), hongerige en dorstige gewassen (vele soorten van biomassa gebruiken grote hoeveelheden water en nutriënten zoals fosfaat), afname van de landkwaliteit (door bijvoorbeeld mono-culturen), concurrentie met voedsel (i.p.v. voedsel wordt goede landbouwgrond gebruikt voor biomassa), de concentratie van macht en technologie en teveel aandacht voor laagwaardig gebruik van biomassa (door directe verbranding).
De resultaten hiervan zijn schrikbarend; Onder andere moet men denken aan verdroging, eutrofiëring, verzilting, stijgende voedselprijzen, erosie, afname van biodiversiteit, etc.
In het tweede deel geven Eickhout en Schouten hun visie op hoe de transitie naar een duurzame bio-based economy kan worden vormgegeven. De pijlers waar deze transitie op rust zijn: een andere hiërarchie voor biomassa gebruik (biomassa is ook niet oneindig en daarom zal het met name moeten worden toegepast voor hoogwaardige doeleinden), cascadering (nadat eerst voor de meest hoogwaardige toepassing is gekozen moet de resterende kwaliteit zo volledige mogelijk worden benut en dit neemt steeds verder trapsgewijs af), minder grondstofgebruik, intensieve productie los van de bodem, een ander innovatiebeleid, duurzaamheidscriteria voor biomassa, innovatie van productiesystemen en de rol van de consument. Deze worden allen duidelijk uitgelegd en waar mogelijk met behulp van illustraties ondersteund.
Tot slot komen de auteurs met zes aanbevelingen om tot een duurzame bio-based economy te komen:
1. Terugdringen van het grondstofgebruik
2. Slimmere en decentrale inzet van biomassa
3. Investeer in innovatie, niet in exploitatie
4. Duurzaamheidscriteria voor alle biomassa
5. Op zoek naar de beste productiesystemen
6. Producenten: zuivere labeling en een goed verhaal
‘Bio-based economy’ is een absolute aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in alternatieve vormen om onze economie zo in te richten dat het bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling van onze samenleving. Het is helder en duidelijk geschreven en voorzien van goede illustraties. Het is bovendien uitgegeven onder de Creative Commons gedachte en hier gratis als e-book te lezen.
Persoonlijke noot: Voor diegenen die zich verder willen verdiepen in bovengenoemde thema’s zoals voedselvoorziening en peak-oil raad ik de documentaire “Earth from above (oorspronkelijke titel Vu du ciel)” van Jean-Louis Remilleux en Yann Arthus-Betrand aan.
Eickhout, Bas en Schouten, Socrates (2014), De bio-based economy Waddinxveen: Macula, ISBN 978-90-72288-54-7
Toevoeging globalinfo: het boek is gratis als .pdf -file te downloaden hier