Ga naar de inhoud

WTO-Zip nr. 65

Alweer niets veranderd: een rampzalige WTO-koers, maar ook een nieuwe WTO-Zip.

41 min leestijd
Placeholder image

(Redactioneel)

Beste lezers,

allereerst een gezond en strijdbaar 2006 toegewenst!
Deze editie van WTO.ZIP over ondermeer de Hong Kong-top liet even op zich wachten; er was een verzadigingspunt bereikt kort nadat de (zeer teleurstellende) Eindverklaring van de ministers van de WTO-lidstaten uitkwam. De eerstkomende maand zal er waarschijnlijk geen nieuwsbrief uitkomen. Voor relevante updates en andere informatie verwijs ik naar www.globalinfo.nl

vriendelijke groeten, Rob Bleijerveld

Inhoud

A) Ministersverklaring Hong Kong: ongebalanceerde uitkomst
Ontwikkelingsstaten leverden veel in, kregen erg weinig

De Hong Kong Ministerial Conference van de WTO resulteerde in een ongebalanceerde uitkomst omdat de ontwikkelingsstaten toegaven op belangrijke punten van markttoegang voor diensten en niet-agrarische producten, maar daar onbelangrijke “winst” voor terug kregen.

B) Wat betekent de Slotverklaring van Hong Kong op het gebied van diensten?

De Slotverklaring van de Zesde Ministeriële Conferentie van de WTO is op het gebied van diensten uitermate teleurstellend. Het niveau van ambitie voor de dienstenonderhandelingen blijft onverminderd hoog: men wil nog steeds vergaande liberalisering doordrukken. Daarmee verliest men het ontwikkelingsperspectief uit het oog.

C) Stagnerende dienstensectoren en export-modellen
Achtergronden bij WTO en GATS

Voor rijke landen als de VS en de EU-lidstaten zijn WTO-afspraken een middel om hun overschot aan landbouw- en industrieproducten kwijt te raken en om nieuwe markten voor hun stagnerende dienstensectoren te openen. Dit gaat ten koste van de ontwikkeling van de arme landen, die de afgelopen 25 jaar zijn geconfronteerd met toenemende handelstekorten, betalingsbalansproblemen en een groeiende schuldenlast.

D) Nieuwe rechtszaak tegen Hong Kong-arrestanten
Oproep: schrijf protestbrieven voor intrekken van aanklachten

Op zaterdag 17 december arresteerde de politie van Hong Kong ongeveer 900 activisten die het Hong Kong Convention and Exhibition Centre probeerden te bereiken. Tegen veertien van hen zijn aanklachten ingediend en ze moeten op 11 januari voorkomen. De Hong Kong Peoples Alliance on WTO roept op hen te steunen.

E) Bijeenkomst over de toekomst van Nederlandse landbouw
Woensdag 11 januari, Nijkerk

F) World Economic Forum, Public Eye Awards en Zwitserse Aktiedagen 2006
* 25 tm 29 januari: World Economic Forum 2006
* 25 januari: The Public Eye Awards 2006
* 6 januari tm 4 februari: Zwitserse aktiedagen

G) Over Sociale Fora in 2006: WSF, NSF en ASF
* Januari- maart 2006: WSF 2006
* Januari 2006: Alternative Social Forum (ASF)
* Zondag 5 februari: informatiebijeenkomst over het WSF
* Mei 2006: Tweede Nederlands Sociaal Forum.

H) Opnieuw Europese havenacties op komst!

Op 22 november 2005 stemde de Transportcommissie van het Europese Parlement tegen een voorstel om de Havenrichtlijn II te verwerpen. Na jaren van strijd zijn de Europese havenarbeiders weer terug bij af. Op 16 of 17 januari 2006 stemt het voltallige Europese Parlement over de oorspronkelijke tekst en er komen weer akties in de havens.

I) Demonstratie tegen ‘Bolkesteinrichtlijn’
Dinsdag 14 februari, Strasbourg

Na vele malen uitstel zal het Europese aprlement op 14 februari stemmen over de EU-Dienstenrichtlijn. De gezamenlijke Europese vakbonden roepen de aangesloten bonden op om hun leden massaal te mobiliseren voor deze demonstratie.

J) 2.DH5: festival voor activisten en wereldversleutelaars
Vrijdag 27 tm zondag 29 januari, Utrecht

Verschillende groepen en personen organiseren dit 2.Dh5-festival over strategieën, methoden en technieken die een rol spelen bij politieke activiteiten. Het initiatief komt voort uit een circuit van basisdemocratische (actie)groepen dat eerder onder de naam bastanetwerk heeft gewerkt.

K) Afwijzing handelsvoorkeursregeling voor schenders vakbondsrechten

Drie grote vakbondsconfederaties, de ICFTU, de WCL en de ETUC veroordelen het besluit van de Europese Commissie van 21 december om een speciale handelsvoorkeursregeling in te stellen voor vijftien staten die bekend staan om ernstige schendingen van vakbondsrechten.

L) Uitkomst van het ‘Reclaiming Public Water’-seminar

Op 17 en 18 november was er in Madrid het ‘Reclaiming Public Water’-seminar waar werd gepraat over alternatieven voor waterprivatisering. Het seminar vindt plaats op een moment waarop het debat over internationale drinkwatervoorzieningen een nieuwe fase in gaat.

M) Mogelijke grote belastingtegenvallers voor Europese lidstaten
EU Hof: ruimere belastingaftrek voor ondernemingen

De EU-staten lopen mogelijk jaarlijks tientallen miljarden aan belastinginkomsten mis na een belangrijke belastinguitspraak van het Europese Hof van Justitie. Het zorgt voor politiek onrust en brengt de diskussie over harmonisering van de Europese belastingen weer voor het voetlicht.

N) Europese klimaatmaatregelen komen onder vuur
Over uitgelekte plannen voor ‘Sound Climate Policy Coalition’

De milieumaatregelen van de EU komen onder vuur te liggen, als het aan de grote bedrijven ligt. Het Competitive Enterprise Institute, een conservatieve denktank uit de VS, is van plan een frontale aanval te openen op het Europese beleid tegen verdere opwarming van de aarde. Een verslag aan de hand van uitgelekte documenten.

O) De korte zomer van de globaliseringsbeweging

Veel metingen uit de politieke meteorologie wijzen op een gestage afname van de kracht van wat de globaliseringsbeweging is gaan heten. De aanvankelijk onstuimige groei van begin deze eeuw lijkt er weer uit te zijn. De gestolde overblijfselen van de vulkaanuitbarsting leveren echter deels een nieuw landschap op.

**************************
**************************

A) Ministersverklaring Hong Kong: ongebalanceerde uitkomst
Ontwikkelingsstaten leverden veel in, kregen erg weinig
(door Rob Bleijerveld [1])

Dit stuk staat als apart artikel op globalinfo

B) Wat betekent de Slotverklaring van Hong Kong op het gebied van diensten?
(door Roelien Knottnerus [1])

De Slotverklaring van de Zesde Ministeriële Conferentie van de WTO [2] is op het gebied van diensten uitermate teleurstellend. Het niveau van ambitie voor de dienstenonderhandelingen blijft onverminderd hoog: men wil nog steeds vergaande liberalisering doordrukken. Daarmee verliest men het ontwikkelingsperspectief uit het oog.

De tekst van Annex C over diensten is in zijn geheel geaccepteerd. Dat betekent dat er een nieuwe reeks van richtlijnen ligt waaraan de onderhandelaars zich moeten houden. De ontwikkelingslanden worden verplicht om naast het bilaterale onderhandelingsproces ook in te gaan op plurilaterale onderhandelingsverzoeken [3]. De ontwikkelingslanden hebben duidelijk aangegeven dat zij wilden dat dit punt uit de tekst zou verdwijnen, maar onder druk van de Europese dienstenlobby is het toch in de Slotverklaring overeind gebleven.

Daarnaast staat er ook nog altijd een verwijzing naar paragraaf 4 van artikel XIX in de tekst. Dat betekent dat ook de mogelijkheid voor multilaterale onderhandelingen open blijft. Dat betekent dat in een later stadium toch weer numerieke doelstellingen kunnen worden opgevoerd. Oftewel, de omstreden benchmarks die de EU in de tekst opgenomen wilden zien, maar die nu te controversieel bleken, kunnen zo in een later stadium toch weer in de tekst worden ondergebracht.

Het ambitieniveau dat men heeft op het gebied van diensten, blijkt niet alleen uit de wens om de onderhandelingen te intensiveren door nieuwe methoden te introduceren. De tekst verwijst naar een paper waarin per sector schema’s zijn opgenomen op welke manier kan worden gewerkt aan het zo ver mogelijk liberaliseren van de diensten in kwestie. Er wordt weliswaar aangegeven dat deze onderliggende tekst niet juridisch bindend is, maar dat zal toch de richting zijn waarin binnen de bilaterale en plurilaterale onderhandelingen druk zal worden uitgeoefend. De bilaterale onderhandelingen werken langs een systeem van vraag en aanbod. In plurilaterale onderhandelingen zullen groepen landen met de grootste offensieve belangen in een bepaalde sector zich verenigen om druk uit te oefenen op landen met voor hen interessante markten om markttoegang te verlenen in het belang van hun multinationale bedrijfsleven. Ook brengt men via de nieuwe dienstenparagraaf de overheidsaanbestedingen onder de reikwijdte van het GATS-akkoord (paragraaf 4.b).

De enige concessie aan het ontwikkelingsperspectief is de verwijzing naar paragraaf 2 van artikel XIX GATS, waarin staat dat er in de dienstenonderhandelingen rekening moet worden gehouden met het ontwikkelingsniveau van landen. Er moet gekeken worden naar de omvang van de economiëen van de lidstaten, niet alleen op macro- maar ook op sectoraal niveau. Van de minstontwikkelde landen worden – in dit stadium althans – nog geen concessies verlangd. Op deze manier houdt men op papier de flexibiliteit van GATS overeind. Het is echter overduidelijk dat de tekst is bedoeld om de ruimte te creëren om in de praktijk langs alle kanten het proces te intensiveren en de druk op te voeren:

– De druk om autonome liberalisering [4] te binden onder GATS blijft onverminderd hoog.
– Bij directe investeringen (mode 3) wordt verlangd dat men restricties op buitenlandse participatie in nationale bedrijven afbouwt. Economische noodzakelijkheidstoetsen moeten worden afgeschaft of substantieel verminderd en de tekst schrijft voor dat moet worden gezorgd voor meer flexibiliteit op het terrein van toegestane rechtsvormen.
– Bij het grensoverschrijdend verkeer van personen in de dienstenindustrie (mode 4) wordt de speelruimte nog altijd beperkt tot die categorieën die voor ontwikkelde landen en het multinationaal opererende bedrijfsleven van belang zijn. In artikel 1.d wordt de wens van ontwikkelingslanden om mode 4 uit te breiden naar lagergeschoold personeel genegeerd.
– Uitzonderingen op ‘most favoured nations’-regelingen (MFN) [5] moeten worden afgeschaft. Dat beperkt de mogelijkheden voor ontwikkelingslanden tot het bevorderen van regionale integratie. Dat is wrang, aangezien de rijke landen bij voortduring groei van de Zuid-Zuidhandel naar voren halen als een belangrijk ontwikkelingsperspectief van marktopening.
– De onderhandelingen over binnenlandse regulering moeten in deze ronde voltooid worden. Ook op dat terrein wordt als richtsnoer verwezen naar een zeer ambitieus document waarin mogelijke elementen voor GATS-artikel VI:4 disciplines zijn opgenomen.
– In Annex C over diensten is een strak tijdschema opgenomen dat aangeeft wanneer plurilaterale verzoeken op tafel moeten liggen en wanneer de toezeggingen waartoe men zich verplicht binnen moeten zijn. Ook dit dwingt tot een intensivering van liberaliseringsprocessen.

In paragraaf 27 van de slotverklaring wordt het intensiveren van de dienstenonderhandelingen ook met zoveel woorden als de primaire doelstelling genoemd.

De ontwikkelingslanden hebben zich steeds fel tegenstander verklaard van een versnelling en intensivering van het proces. Zij vrezen voor de effecten van premature liberalisering voor hun opkomende dienstensectoren. GATS zal hun autonome beleidsruimte ondergraven en het zo voor hen moeilijker maken om zelf hun ontwikkelingsdoelstellingen vorm te geven. Hoewel Venezuela en Cuba hun reserves hebben laten aantekenen, zijn de ontwikkelingslanden uiteindelijk onder druk toch akkoord gegaan met de tekst.

De EU is de speler die de meeste druk uit heeft geoefend om het controversiële voorstel voor de dienstenparagraaf – Annex C in WTO-jargon – zo veel mogelijk ongeschonden in de Slotverklaring opgenomen te krijgen. Vanaf het begin heeft de Unie aangegeven dat Annex C voor hen een minimumtekst was. In dat standpunt werden zij gesteund door het bedrijfsleven. Binnen de EU is Nederland steeds een van de landen geweest die het hardst heeft aangedrongen op het geven van substantiële nieuwe marktopening voor de Europese dienstenmultinationals. Zowel de EU als de Nederlandse delegatie in Hong Kong hebben steeds aangegeven het ambitieniveau op diensten eigenlijk nog te laag te vinden. De eigen offensieve economische belangen krijgen zowel van Nederland als de EU duidelijk voorrang boven de waarborgen die arme landen nodig hebben, willen zij komen tot een evenwichtige ontwikkeling, niet alleen op economisch, maar ook op sociaal terrein.

Binnen de parameters die nu voor de dienstenonderhandelingen zijn vastgelegd, blijft de druk op het ontmantelen van publieke dienstverlening onverminderd hoog. En ook met de sociale implicaties van het liberaliseren van commerciële diensten wordt geen rekening gehouden.

De verwachting is dat de economische structuren van zwakkere landen niet bestand zullen blijken tegen de druk van internationale marktwerking en concurrentie. Zelfs in een land als Mexico, dat toch niet meer tot de echte ontwikkelingslanden wordt gerekend, blijkt de financiële sector niet opgewassen tegen liberalisering. In Mexico is 85% van de bancaire sector in handen van buitenlandse ondernemingen. Die richten zich op het realiseren van de hoogste winstcijfers. Dat heeft tot gevolg dat in Mexico nauwelijks nog krediet wordt verleend aan het kleinbedrijf, waardoor de ruimte voor economische ontwikkeling en innovatie in het geding komt. Dergelijke gevaren dreigen in nog sterkere mate in minder ontwikkelde landen, ook op het gebied van publieke dienstverlening.
Liberalisering en commercialisering van essentiële diensten als gezondheidszorg en onderwijs brengt de toegang tot deze diensten vaak buiten het bereik van de armste en meest kwetsbare groepen in een samenleving. Een gegeven dat wederom niet strookt met een ontwikkelingsdoelstelling. Bovendien leidt liberalisering van diensten ook in het Noorden tot een verschraling van het aanbod en service-niveau. Bedrijven moeten door rationalisaties en besparingen immers de middelen vrijmaken om internationaal de concurrentie aan te kunnen.

Hier in Hong Kong is de analyse van de NGOs dat de rijke landen geen concessie hebben hoeven doen in de datum voor uitfasering van de exportsubsidies op landbouw: zij hebben de einddatum van 2013 niet hoeven vervroegen. Tegelijkertijd wordt dumping nauwelijks aangepakt, doordat er met name op handelsverstorende binnenlandse landbouwsteun geen significante beweging is. De uitkomsten op het terrein van industriële goederen (NAMA) ontmantelen de mogelijkheden voor kwetsbare landen om hun (opkomende) industrieën te beschermen. Veel moet in een volgende ronde nog worden uitonderhandeld. Ontwikkelingslanden hebben op dit moment weinig om over naar huis te schrijven.

Want ook het pakket dat het ontwikkelingsperspectief van deze ronde moest redden, en waarover zoveel ophef is gemaakt, laat sterk te wensen over. Op het gebied van hulp voor handel hebben de meeste landen brede toezeggingen hebben gedaan zonder dat duidelijk is hoe de financiering wordt geregeld. Ook is niet duidelijk wanneer het geld beschikbaar zou moeten komen, en wie nu feitelijk bepaalt hoe het ingezet zou moeten worden. In het ontwikkelingspakket is ook opgenomen dat arme landen belasting- en quotavrije toegang krijgen tot de markten van arme landen. De vraag is echter wat arme landen aan zo’n regeling hebben, wanneer het NAMA-akkoord zorgt voor ondermijning van hun industriële sector. Zoals een afgevaardigde van de G90 ooit opmerkte: “Wat heb je aan markttoegang als je niets te verhandelen hebt?”

Noten:
[1] Hong Kong, 18 december 2005; Roeline is coördinator van het GATS-platform.
[2] (red.) Te vinden op: deze site
[3] (red.) Multilateraal, in dit verband: alle WTO-lidstaten samen; plurilateraal: een groep van meer dan twee WTO-lidstaten.
[4] (red.) Liberalisering van diensten die eerder plaats vond, bijvoorbeeld onder druk van IMF en Wereldbank.
[5] De MFN-clausule in GATS bepaalt dat markttoegang die aan een van de WTO-lidstaten wordt geboden, automatisch ook voor alle andere lidstaten geldt.

C) Stagnerende dienstensectoren en export-modellen
Achtergronden bij WTO en GATS
(door Henry van Maasakker [1])

Eind november was ik op de bijeenkomst “Hulp in handel” van Both Ends over de WTO-onderhandelingen te Hong Kong. Er waren sprekers van onder meer politieke partijen en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Gedurende het eerste uur gaven de leden van het panel hun mening over de WTO-onderhandelingen en de nadruk lag op de vraag of de tarieven en/of exportsubsidies voor met name landbouwproducten moesten worden afgeschaft. Het gesprek tendeerde naar de conclusie dat als de tarieven voor landbouwproducten nu maar verlaagd werden – en vooral Frankrijk in de EU zich wat meegaander zou opstellen – er een akkoord in zicht zou komen waarvan vooral de arme landen zouden kunnen profiteren.

Vervolgens was het de beurt aan de zaal om vragen te stellen. Een vraag aan het panel was: “Hebben we het hier over het exportbeleid van de EU of ook over ontwikkeling? Je kunt je namelijk afvragen of arme landen (uit het Zuiden) veel te winnen hebben bij het verhandelen van hun landbouwproducten en/of grondstoffen voor industrieproducten en diensten uit het Noorden, of bij de heersende ongelijke ruilvoet [2] van grondstoffen en producten waarvan de prijzen bepaald worden door vraag en aanbod op de wereldmarkt versus producten en diensten waarvan de oligopolistische prijzen bepaald worden door multinationals.” Daarop kwam geen bevredigend antwoord van het panel.

Exportscenario

De EU (vooral Duitsland en Nederland) voeren al jaren een neoliberaal economisch beleid, waarin het verkrijgen van een handelsoverschot (exportopbrengst minus importuitgaven) met de rest van de wereld centraal staat. Het belangrijkste instrument hierbij is het verlagen van de loon- of arbeidskosten. Dit beleid zet in op het verminderen van de binnenlandse consumptie – zowel individueel (dagelijkse bestedingen) als collectief (onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid) – en schept zo ruimte voor de export van goederen en in toenemende mate ook van commerciële diensten, bij gelijktijdige vermindering van de import. Het verminderen van de binnenlandse bestedingen kan leiden tot onvoorziene overcapaciteit omdat er sprake is van zichzelf versterkende ‘vicieuze cirkels’ [3]. En deze overcapaciteit leidt op haar beurt weer tot nog verdergaande bezuinigingen en toenemende exportinspanning.

Het verhogen van lonen en/of uitkeringen en de groei van de collectieve consumptie in sectoren als onderwijs, sociale zekerheid of gezondheidszorg (publieke diensten) zijn in een neoliberaal economisch beleid uitgesloten. Daarom is dit beleid voor haar welslagen volledig afhankelijk van toenemende export.

Importen

Hoe past nu het verlagen van de tarieven voor landbouwproducten in dit scenario? De voorzitter van de Land- en Tuinbouw Organisatie, B.J. Constandse, ziet het als volgt: “Als de bestaande invoerbescherming niet voor een belangrijk deel overeind blijft, zal de import van landbouwproducten die niet voldoen aan de productievoorwaarden die de Europese burgers wensen, toenemen. Om dan nog te kunnen concurreren, zullen de prijzen van vele Europese producten zo sterk moeten dalen, dat veel agrarische ondernemers hun bedrijf niet kunnen voortzetten [4].” Natuurlijk wordt Constandse gedreven door eigen belang, namelijk dat van de Nederlandse landbouwsector. Toch wil ik twee elementen uit dit citaat vasthouden, namelijk de neerwaartse druk op de prijzen en het groeiende aantal bedrijfsbeëindigingen.

Goedkopere importen voor katoen, soja en suiker zorgen ervoor dat de aan werknemers of arbeiders maandelijks uitgekeerde lonen gelijk kunnen blijven, terwijl het aantal arbeidsuren dat die werknemer nodig heeft om de dagelijkse bestedingen te verdienen afneemt [5], waardoor het aantal uren, bij gelijkblijvende werkdag, dat gewerkt wordt voor de winst en de export wordt vergroot! Met andere woorden: bij groeiende importen van goedkope landbouwproducten of verlaging van de importtarieven hebben Europese ondernemers het verder verlagen van de werkelijke loonkosten en de importen voor ogen – en een dienovereenkomstige stijging van het reële winstaandeel en de export. Dit moet dan doorgaan voor ‘ontwikkelingshulp’.

Ook het groeiende aantal bedrijfsbeëindigingen in de EU-landbouwsector werkt in hun voordeel. De overgebleven ondernemers worden gedwongen tot schaalvergroting en het produceren tegen lagere prijzen. Zo ontstaat een toestroom van nieuwe loonarbeiders (bijvoorbeeld vanuit Polen) die bereid zijn tegen lagere lonen te werken. Hierdoor kan het EU-budget voor landbouw worden verlaagd. Dit draagt op zijn beurt (via lagere belastingen) weer bij tot verlaging van de loonkosten en het scheppen van meer exportcapaciteit.

Neoliberalisme en stagnatie

In tegenstelling tot wat neoliberale economen beweren, heeft bovenstaand beleid in de VS en de EU niet geleid tot hoge economische groei. De economische groei is in de periode 1973-1996 zelfs uiterst bescheiden geweest. Dit wordt begrijpelijk als we bezien welke sectoren van dit beleid profiteren. Diverse onderzoeken tonen aan dat dit beleid in de EU en de VS geleid heeft tot een enorme (wild)groei van de private, commerciële dienstverlening (accounting, detailhandel, financiën en marketing etc.) ten koste van de industrie en de overheidssectoren.

In de VS waren het de economen W. Baumol en E.N. Wolff die aantoonden dat de enorme groei van de commerciële dienstverlening – een sector met weinig innovatie en een lage arbeidsproductiviteit – sterk heeft bijgedragen tot de stagnatie van de Amerikaanse economie. Dit type stagnatie is ook voor andere landen (EU, Japan) [6] vastgesteld en wordt in beleidskringen (ook bij het Nederlandse CPB [7]) aangeduid als de ‘Baumol-ziekte’. Als antwoord op deze ziekte worden, voor de dienstensector, beleidsmaatregelen aanbevolen als meer concurrentie, technische innovaties (ICT), lagere lonen en salarissen, schaalvergroting, overnames en ‘offshoring’ [8]. Het achterliggende doel is deze sectoren productiever te maken en hun aandeel in de economieën van de VS en de EU te verkleinen.

Conclusie

Voor rijke landen als de VS en de EU-lidstaten hebben de onderhandelingen in het kader van de WTO en GATS zoals in Hongkong tot doel om hun overschot aan landbouw- en industrieproducten kwijt te raken en om nieuwe markten voor de dienstverlenende sectoren te openen. Door internationale concurrentie moeten bedrijven gaan fuseren, rationaliseren en goedkoper produceren. Dat gebeurt door productieverplaatsing naar lage lonenlanden (India, China), waar ook de dienstverlening (marketing, accounting, financiële administratie) plaats vindt op basis van zeer lage lonen.

Om dit mogelijk te maken moet er bovendien een infrastructuur worden geschapen van transport, informatie en communicatie. Deze dienstensectoren zijn dan ook, in zowel de rijke als de arme landen, het doelwit van privatisering, deregulering en internationalisering ten gunste van internationale banken en ICT concerns.

Op de bijeenkomst van Both Ends werd de vraag gesteld of het bij de WTO gaat om het exportbeleid van de rijke landen of om de ontwikkeling van de arme landen. Het antwoord na deze korte inleiding (voor meer info: zie voetnoten) moet luiden dat WTO en GATS tot doel hebben de neoliberale, stagnerende economische modellen van de VS en de EU vlot te trekken middels wereldwijde export van goederen en private diensten. Dit gaat ten koste van de ontwikkeling van de arme landen, die door een verslechterende ruilvoet de afgelopen 25 jaar zijn geconfronteerd met toenemende handelstekorten, betalingsbalansproblemen en een groeiende schuldenlast.

Voor de hier geschetste wereldwijde handelspolitiek waarin rijke landen handelsoverschotten en economische groei trachten te verwerven ten koste van de binnenlandse consumptie of lonen in zowel de rijke als arme landen – het wereldwijde neoliberalisme – is een andere politiek denkbaar. Hierin stemmen landen hun stimuleringsbeleid van lonen, investeringen, valuta en handel op elkaar af om selectieve economische groei of ontwikkeling en handels- en betalingsbalansevenwicht te scheppen. Dit is dan het globale keynesianisme [9]. En dat lijkt me een goed plan voor de wereldeconomie.

Noten:
[1] De auteur, aanhanger van Jan Tinbergen, is bezig met het schrijven van een proefschrift over ‘globalisering en diensten’. Hij onderzoekt, vanuit een postkeynesiaanse visie, de rol die diensten spelen in de rijke landen en in hoeverre ze deel uitmaken van de buitenlandse investeringen van multinationals in arme landen. Volgens hem moet de antiglobalisering-beweging alternatieven formuleren (bijvoorbeeld het globale keynesianisme) voor dit neoliberale handelsmodel dat de verschillen tussen rijke en arme landen voortdurend doet toenemen.
[2] Martin Khor van het Third World Network constateert op basis van diverse UNCTAD-rapporten, dat de goederenprijzen en de ruilvoet voor arme landen de afgelopen 25 jaar ernstig zijn verslechterd, zie: “Globalisation and the South – Some critical issues,” door Martin Khor, UNCTAD Discussion Paper no. 147, april 2000 (link naar pdf).
[3] Tussen diverse Europese landen is een proces van beleidsconcurrentie op gang gebracht die de wetgeving aantast en daarmee een neerwaartse spiraal op gebied van belastingen, milieubescherming, gezondheidszorg, lonen en sociale voorzieningen op gang brengt. Omdat daarvoor in de EU geen algemeen geldende minimumstandaards zijn vastgelegd, komen deze ‘vicieuze cirkels’ neer op een ‘race to the bottom’, vooral op het gebied van lonen en sociale zekerheid. De dienstenrichtlijn van de EU maakt hiervan onderdeel uit.
[4] “Wereldhandel moet weer aan banden,” door Ruurd Ubels, Nederlands Dagblad, 10 december 2005 (link).
[5] Door de aanschaf van goedkoper katoen, soja en suiker.
[6] Voor een analyse van economische stagnatie veroorzaakt door onevenwichtige groei van de dienstensectoren ten opzichte van de industrie in de VS en de EU, zie: “Must the growth rate decline, Baumol’s unbalanced growth revisited?,” door Nick Oulton, 1999 (link naar pdf).
[7] Voor de Nederlandse economie is er onderzoek gedaan naar deze ziekte door Henk. L. M. Kox, onderzoeksmedewerker van het CPB. Op zijn homepage is een pdf-document over de relatie tussen services en de Baumol-ziekte voor de Nederlandse economie te downloaden, en is ook informatie te vinden over de dienstenrichtlijn, de WTO, het GATS en hun betekenis voor de Nederlandse economie. Zie: link
[8] ‘Offshoring’: de overplaatsing van de dienstverlenende sectoren naar lage lonenlanden. Voor de betekenis van het overplaatsen van diensten naar India en China voor de VS, zie: “Sending Jobs Offshore from the United States: What are the Consequences?,” door Charles J. Whalen, 2005 (link naar pdf).
[9] Zie bijvoobeeld: “Global Keynesianism and Beyond,” door Gernot Köhler, Journal of World-Systems Research, Vol V, 2, 1999, 253-274 (link).

D) Nieuwe rechtszaak tegen Hong Kong-arrestanten
Oproep: schrijf protestbrieven voor intrekken van aanklachten

Op zaterdag 17 december arresteerde de politie van Hong Kong ongeveer 900 activisten die het Hong Kong Convention and Exhibition Centre probeerden te bereiken tijdens een protestmars tegen het beleid van de Wereld Handels Organisatie (WTO). Rond 17 uur werd de demonstratie tegengehouden door de politie, waarbij pepperspray, waterspuiten, en tenslotte, traangas en ‘beanbags’ werden ingezet. Vele demonstranten raakten gewond en een aantal van hen moesten in een ziekenhuis worden opgenomen. Uit verslagen van de arrestantensteungroep en van arrestanten zelf kwam naar voren dat velen in de politieburo’s mishandeld of geslagen zijn en dat hen medische verzorging, water, voedsel en toiletgebruik werd onthouden.

Na korte tijd zijn de meeste arrestanten vrijgelaten. Slechts 14 mensen bleven vastzitten en werden op 19 december officieel aangeklaagd wegens onwettige vergadering (samenscholing). Onder hen bevinden zich elf Koreanen (waaronder een aantal KCTU-vakbondsleden), een Taiwanees (van de Coolloud vakbondswebsite), twee Japanners, en een Chinees van het vasteland (toerist in Hong Kong). Er werd een internationale brievenaktie gestart.
Op 23 december werden ze voor een rechtbank gebracht en daarna op borgtocht vrijgelaten. Dertien van hen verblijven in een kerk in Hong Kong. De Taiwanees mocht naar huis tot aan de eerstvolgende rechtszaak, nadat vrienden van hem in een krachtige campagne in Taiwan opriepen Hong Kong als toeristisch oord te mijden.
De geplande rechtszaak van 30 december is inmiddels verdaagd tot 11 januari. Er wordt rekening mee gehouden dat de politie de aanklachten zal proberen te verzwaren, aan de hand van eventueel videobewijs.

In Hong Kong organiseert de Hong Kong Peoples Alliance on WTO voortdurend solidariteitsakties, zoals een demonstratie op 29 december, met als eis de intrekking van alle aanklachten. Het HKPA roept op tot het schrijven van protestbrieven. Een voorbeeldbrief en meer informatie is te vinden op: deze site en deze site

E) Bijeenkomst over de toekomst van Nederlandse landbouw
Woensdag 11 januari, Nijkerk

In de recente nota “Kiezen voor Landbouw – Een visie op de toekomst van de Nederlandse agrarische sector” van minister Veerman zijn een aantal scenario’s opgenomen over hoe de Nederlandse landbouw zich zou kunnen ontwikkelen. De minister kiest voor het scenario van globalisering van de vrije markt en efficiëntie in de agrarische bedrijfsvoering. Daarmee wijst hij de scenario’s af die worden gekenschetst door sleutelbegrippen als ‘mondiale solidariteit met (her)verdeling’, ‘zorgzame regio met agrarische zelfvoorziening’, ‘veilige regio en botsende beschavingen’.

Het Platform Aarde-Boer-Consument (ABC) en de Werkgroep Landbouw & Armoede (WLA) zijn het niet eens met zijn keuze [*] en stuurden de minister op 15 december een reactie. Ze vinden dat op deze wijze het huidige overheids- en kabinetsbeleid wordt voortgezet waarbij de verantwoordelijkheden steeds meer worden neergelegd bij boer en tuinder. De minister kiest blijkbaar voor de ‘markt’ (ofwel de agrarische grootondernemerers en agro-industrie) en gaat voorbij aan leefwijze en benarde sociaal-economische positie van boerengezinnen, die de landbouw en het platteland hebben opgebouwd tot wat het nu is.

Het Platform Aarde-Boer-Consument nodigt alle geïnteresseerden uit om op 11 januari gezamenlijk het rapport van de minister te bespreken.

Meer informatie: website en website
Plaats: Vergadercentrum “De Schakel”, Oranjelaan 10, Nijkerk (tel 033-2460804)
Tijd: vanaf 20 uur

Noot:
[*] Zie: “Rapport gaat voorbij aan menselijke waardigheid en sociale duurzaamheid in de landbouw en op het platteland!” (link). Het gelijknamige http://www.landbouwenarmoede.nl/index.act9.htm link

F) World Economic Forum, Public Eye Awards en Zwitserse Aktiedagen 2006
(door Rob Bleijerveld)

* 25 tm 29 januari: World Economic Forum 2006

Het World Economic Forum (WEF) houdt van 25 tot en met 29 januari weer zijn jaarvergadering in Davos – onder het motto “Mastering our Future – The Creative Imperative” [1]. Aan te nemen valt dat menigeen zal toasten op goede afloop van de Hong Kong-top, en dat er in zijkamerbesprekingen gelobbied/gepresst en onderhandeld zal worden om het verdere verloop van de Doha Ronde te bevorderen [2].

Op de officiële agenda staan interessante thema’s:
– “The Emergence of China and India” (over zwaartekrachtverschuiving naar Azië – gevolgen en mogelijkheden);
– “The Changing Economic Landscape” (over economische onevenwichtigheden, olieprijzen, overmatige vraag naar natuurlijke hulpbronnen, “disruptions”);
– “New Mindsets and Changing Attitudes” (over ‘globale vrijheid en demokratie’, technologie en digitalisering, opkomst van de ‘open maatschappij’, antwoord op extremisme);
– “The Future Direction of Europe” (over onzekerheid toekomstige richting van de EU en de behoefte aan leiderschap);
– “Jobs of the Future” (over veranderend karakter van groei en creatie van banen, wereldwijde werkgelegenheid, nieuwe vaardigheidseisen, mobiliteit van arbeid, en de sociale en economische gevolgen daarvan);
– “Building Trust in Public and Private Institutions” (noodzaak voor instituties om gebruikers/burgers opnieuw aan zich te binden, om vertrouwen en legitimiteit op te bouwen, en effectiviteit te tonen) [zie ook verderop…];
– “The Need for Effective Leadership” (leiderschapscapaciteit creëren om met gevoelige kwesties om te gaan);
– “Innovation, Creativity and Design Strategy” (vernieuwers van bedrijven, overheden en sociale organisaties passen nieuwe creatieve vaardigheden en vernieuwende strategieën toe in antwoord op een snel veranderend ‘globaal landschap’).

Afnemend vertrouwen van burgers

Interessant is ook een pas verschenen rapport getiteld “Trust in Governments, Corporations and Global Institutions Continues to Decline” [3]. Volgens het begeleidende persbericht [4] ondervroeg GlobeScan namens het WEF 20.000 burgers in 20 staten of ze vinden dat instituties “in het beste belang van onze maatschappij handelen.” Daaruit komt “een alamerend beeld” naar voren van drastisch afgenomen vertrouwen in veel instellingen. Daaronder zijn grote nationale en wereldwijd opererende bedrijven, nationale regeringen, en de VN. De WEF volgt al vanaf begin 2001 de ‘vertrouwensindex’.

* 25 januari: The Public Eye Awards 2006

Op 25 januari 2006 (van 14 tot 17 uur) vindt er in het Evangelisches Kirchgemeindehaus aan het centrale plein in Davos een manifestatie plaats gericht tegen het WEF [5]. De Erklaerung von Bern (EVB) en Pro Natura organiseren voor de tweede keer de uitreiking van Public Eye Awards aan de de meest onverantwoorde ondernemingen. De prijsontvangers (en alle andere concerns) worden eraan herinnerd dat burgers van hen een verantwoorde omgang met het milieu verwachten, het naleven van mensen- en arbeidsrechten, en dat ze geen belasting ontduiken. Het EVB houdt gedurende de WEF-bijeenkomst de WEF en de deelnemende bedrijven in de gaten.

Affiche is te downloaden (1,3 Mb) vanaf: deze site
Moderator: Patrick Frey (Zwitserse cabaretier en toneelspeler).
Taal: Duits en Engels (simultaanvertaling).
Plaats: Evangelisches Kirchgemeindehaus, Obere Strasse 12, 7270 Davos-Platz, Zwisterland
Tijd: 14 tot 17 uur.
De Prijsuitreiking is openbaar en gratis toegankelijk.

* 6 januari tm 4 februari: Zwitserse aktiedagen

Het NoDemo Bündnis (vakbonden, partijen, NGO’s en andere organisaties) organiseren gedurende de maand januari 2006 in verschillende steden en dorpen activiteiten tegen de neoliberale WEF-agenda [6]. Op 21 januari is er een gezamenlijke aktiedag. Er is gekozen voor een gedecentraliseerde coördinatie om provokaties van politie en leger zoveel mogelijk te voorkomen.

Een overzicht:
– 6-1 en 7-1: “Anti-WEF Soliweekend” in Basel.
– 7-1: “Stop WEF!”-workshop op aktiedag in Chur.
– 14-1: “Dance out WEF” in Bern.
– 14-1: “Tour de Lorrain” in Bern.
– 14-1 en 15-1: Workshop over Anti-WEF aktiedagen.
– 21-1: Gezamenlijk aktiedag in Zwitserland (ondermeer: straatfeest/RTS in Luzern; “Verzet tegen WEF”-akties in Bern; aktiedag in Chur).
– 27-1: “Het andere Davos” in Zürich.
– 28-1: demonstratie in Basel.
– 4-2: “After WEF”-SoliParty in Basel.

Noten:
[1] website
[2] In maart/april 2006 zal er weer een WTO-top zijn om wat in Hong Kong is afgesproken verder in te vullen.
[3] website
[4] “Global Survey ahead of World Economic Forum Annual Meeting in Davos shows ’trust deficit’ deepening,” persbericht WEF van 15 December 2005 (website).
[5] website en website
[6] “Widerstand gegen die neoliberale WEF-Agenda,” IMC Zwitserland, 28 december 2005 (website).

G) Over Sociale Fora in 2006: WSF, NSF en ASF

* Januari- maart 2006: WSF 2006

Begin 2006 wordt op drie locaties in de wereld het volgende Wereld Sociaal Forum (WSF) gehouden. De eerste sessie vindt plaats van 19 tot en met 23 januari in Bamako (Mali); de tweede van 24 tot en met 29 januari in Caracas (Venezuela). Het laatste onderdeel is in maart in Karachi (Pakistan).
Op het Wereld Sociaal Forum draait alles rond het verzet tegen een wereld die bestuurd wordt volgens een economische logica van groei en winstmaximalisering, kortweg aangeduid met neoliberalisme. Het forum noemt zichzelf ‘een open ontmoetingsruimte voor sociale bewegingen, netwerken en niet-gouvernementele organisaties’.
Bij de eerste editie in 2001 in het Braziliaanse Porto Alegre waren 20.000 deelnemers, bij de tweede 50.000 en bij de laatste in India 100.000 mensen. Ook nu worden weer veel deelnemers verwacht op het WSF dat voor het eerst vrijwel gelijktijdig op drie plaatsen in de wereld plaatsvindt.
Bron: Aktielijst
Meer informatie: website

* Januari 2006: Alternative Social Forum (ASF)

Rafael Uzcategui maakt bekend dat er tijdens het WSF in Caracas (Venezuela) gepoogd zal worden een parallel Forum op te zetten: het Alternative Social Forum (ASF).
De bedoeling is om ruimte te geven aan discussies over zaken die gevoelig liggen in Venezuela en die niet aangeroerd zullen worden door de grote organisaties achter het WSF. “De Latijnsamerikaanse situatie opent nieuwe agendas voor diskussie die volgens ons onvoldoende aandacht krijgen op het WSF: het feit dat verschillende ‘linkse’ Zuidamerikaanse regeringen niet in staat zijn om de armoede te verminderen, strukturele veranderingen tot stand te brengen, het milieu te beschermen en de rechten van minderheden te garanderen omdat ze zichzelf beperken tot kapitalisme met een menselijk gezicht.”
Het ASF wil de werkelijkheid van wat er gebeurt in Venezuela op een andere manier belichten, anders dan de versie van Chávez. Onderwerpen waaraan gedacht wordt zijn: energiepolitiek, machtsconcentratie, militarisme, autonomie en nieuwe sociale bewegingen, mijnbouwontwikkeling en milieu, alternatieve communicatie en tegenmacht.
Bron: “WSF: Shroud for Venezuelas social movements” (30 december 2005; link).
Meer infomatie: Los anarquistas venezolanos frente al chavismo link) en en ASF.

* Zondag 5 februari: informatiebijeenkomst over het WSF

Op 5 februari organiseert het Nederlands Sociaal Forum een grote informatiebijeenkomst om ook in Nederland aandacht te besteden aan het Wereld Sociaal Forum.
Op deze bijeenkomst komen in ieder geval een aantal Nederlanders aan het woord die dan net terug zijn van het WSF in Mali en Venezuela. Ook zullen we videobeelden daarvan vertonen.
Tijd: 15 – 17 uur.
Locatie: Emotive-gebouw, Spuistraat 239, Amsterdam (vlakbij de Dam).

* Mei 2006: Tweede Nederlands Sociaal Forum.

In het verlengde van het Wereld Sociaal Forum werd in 2004 voor het eerst in Nederland een Sociaal Forum georganiseerd. Meer dan vierduizend mensen kwamen toen onder het motto “Een andere wereld is mogelijk” naar de Beurs van Berlage in Amsterdam. Het tweede forum is van 19 tm 21 mei 2006 in Nijmegen (Universiteitscampus).
Voor meer informatie: website of: info AT sociaalforum.nl
Bron: Aktielijst

H) Opnieuw Europese havenacties op komst!
(door Rob Bleijerveld)

Op 22 november 2005 werd na een chaotische, meervoudige stemming in de Transportcommissie van het Europese Parlement een voorstel voor de integrale verwerping van de Havenrichtlijn (Port Package II [1]) weggestemd [1]. Daarmee is ook het amendement om de zogenaamde zelfafhandeling te schrappen van tafel [2]!
Dat betekent dat de Europese havenarbeiders na jaren van strijd weer terug bij af zijn. Op 16 of 17 januari 2006 zal het voltallige Europese Parlement in Strasbourg stemmen over de oorspronkelijke tekst van de richtlijn en er komen weer akties in de havens.

Een dag voor de stemming hielden 750 havenarbeiders een levendige betoging door de Europese wijk in Brussel. De Europese Transportfederatie (ETF) had daartoe opgeroepen om de afwijzing van de richtlijn te onderstrepen. Tevens werd op zelfde dag in tal van Europese havens aktie gevoerd.

Na evaluatie van de stemming in de Transportcommissie besloten de bij de ETF aangesloten havenvakbonden unaniem om opnieuw te gaan voor de totale verwerping van Port Package 2.
Het volgende Europese actieplan is uitgewerkt:
Р5 januari 2006: Internationale bijeenkomst van de Havenarbeidervakbonden voor de finale co̦rdinatie van de acties.
– 11 januari 2006: informatie/aktiedag voor alle Europese havenarbeiders.
– 16 januari 2006: massale Europese havenarbeiderbetoging in Straatsburg.

De bonden proberen daarbij zoveel mogelijk af te stemmen met díe havenwerkgevers die ook tegen Port Package II zijn. De Europese Transportarbeiders Federatie namen het initiatief om met de Europese organisaties van terminaloperators en havenautoriteiten een gezamenlijke persconferentie te organiseren waarin het Europese Parlement zal worden opgeroepen om de totale havenrichtlijn te verwerpen.

Bronnen:
– “21 november 2005: Europese actiedag tegen Ports Package 2,” 24 november 2005 (link).
– “Europese havenarbeiders opnieuw op straat,” 24 november 2005 (link).
– “Europa speelt met vuur, Europese acties op til!”, door Niek Stam, Sector Coördinator Havens (mede namens het Actiecomité Port Package Nee), 9 december 2005 (link).

Noten:
[1] Dit voorstel werd op 13 oktober 2004 ingediend door de Europese Commissie.
[2] Met 24 tegen 23 stemmen (en 2 onthoudingen)…
[3] Achtergrondartikelen in WTO.ZIP nieuwsbrief: “Havenarbeiders nemen de kop – Brede internationale staking tegen plannen Europese Commissie,” door Hans Boot (overgenomen uit Solidariteit nr 111), in WTO.ZIP nr 22 van 13 maart 2003 (link); “Waardeloos compromis havenliberalisering,” door Robin van Stokrom, in WTO.ZIP nr 39 van 31 oktober 2003 (link); “Europese havenliberalisering voorlopig van de baan,” door Robin van Stokrom, in WTO.ZIP nr 42 van 10 januari 2004 ((link); “Regering gooit beschermende internationale arbeidsregelgeving over boord.” door Robin van Stokrom, in WTO.ZIP nr 53 van 12 april 2005 (link).
[4] De ETF-poster voor de demonstratie in Strasbourg is te downloaden via: deze site (pdf)

I) Demonstratie tegen ‘Bolkesteinrichtlijn’
Dinsdag 14 februari, Strasbourg
(door ATTAC Nederland)

Zie eerdere aankondiging van Attac-Nl

J) 2.DH5: festival voor activisten en wereldversleutelaars
Vrijdag 27 tm zondag 29 januari, Utrecht

Van 27-29 januari 2006 organiseren verschillende groepen en personen het 2.Dh5-festival, een festival over strategieën, methoden en technieken die een rol spelen bij politieke activiteiten. Het vindt plaats in Utrecht en bestaat uit verschillende praktische workshops, presentaties, discussies en cultuur. Het festival komt voort uit een circuit van basisdemocratische (actie)groepen dat eerder onder de naam bastanetwerk heeft gewerkt.

Doel van het festival is de uitwisseling van ervaringen over methoden, technieken en politieke strategieën en het bieden van een ontmoetingsplek. De nadruk ligt vooral op het ‘hoe’ van de strijd, en niet of minder op het analyseren van de kwade kanten van het systeem. Aan de precieze invulling wordt momenteel gewerkt. Thema’s die aan de orde zullen komen, zijn ondermeer: toegankelijkheid van bewegingen, zichtbaarheid van campagnes, dilemma’s van (tegen)machtsvorming, ontsnappingsroutes uit de polder, en netwerken en andere organisatiestructuren.

Afhankelijk van de ervaringen met deze eerste poging, is het de bedoeling om regelmatig een dergelijk festival te organiseren, zodat er een soort minimale structuur kan ontstaat waarin discussies zich kunnen ontwikkelen en mensen elkaar kunnen blijven ontmoeten en van elkaar leren.

Momenteel wordt in een aantal werkgroepen (inhoudelijk programma, logistiek, cultureel programma, pers & publiciteit, financiën) gewerkt aan de voorbereiding van het festival.

Voor meer informatie: 2.Dh5, Voorstraat 71-bis, 3512 AK Utrecht (info AT 2Dh5.nl; http://www.2Dh5.nl).
Bron: Aktielijst

K) Afwijzing handelsvoorkeursregeling voor schenders vakbondsrechten

Drie grote vakbondsconfederaties, de ICFTU, de WCL en de ETUC [1] veroordelen het besluit van de Europese Commissie van 21 december om een speciale handelsvoorkeursregeling in te stellen voor vijftien staten [2] die bekend staan om ernstige schendingen van vakbondsrechten.

Volgens deze regeling, het Generalised System of Preferences systeem (GSP), krijgen ontwikkelingsstaten die aan bepaalde voorwaarden voldoen voorkeurstoegang tot de Europese markten voor goederen en diensten. De vakbondsorganisaties geven echter aan dat de vijftien niet de Basisprincipes van de Internationale Arbeids Organisatie [3] naleven, hetgeen een van de gestelde voorwaarden voor GSP-toekenning is.

“Door de GSP-regeling toe te kennen zonder voorwaarden vooraf, laat de Europese Commissie bovendien de gelegenheid voorbij gaan om verbetering van de arbeidssituatie in die staten te bevorderen,” aldus secrataris-generaal van de WCL, Willy Thys.

Bron: “Trade Preferences Decision: European Commission Incoherent, say Trade Union Bodies,” 22 december 2005 (link)

Noten:
[1] ICFTU: International Confederation of Free Trade Unions (236 vakbonden, met samen 155 miljoen leden, in 154 staten; website); WCL: World Confederation of Labour (website); en ETUC: European Trade Union Confederation (60 miljoen leden; website).
[2] Dat zijn: Bolivia, Colombia, Costa Rica, Ecuador, El Salvador, Georgië, Guatemala, Honduras, Moldovië, Mongolië, Nicaragua, Panama, Peru, Sri Lanka en Venezuela.
[3] Dat zijn ondermeer: vrijheid van organisatie, vrijheid van collectief onderhandelen, non-discriminatie uitgangspunt bij tewerkstelling en verbod op kinderarbeid en dwangarbeid.

L) Uitkomst van het ‘Reclaiming Public Water’-seminar
(door Satoko Kishimoto [1])

Campagnevoerders, vakbondskaders en drinkwaterprofessionals uit vijftien staten kwamen op 17 en 18 november in Madrid bijeen voor het ‘Reclaiming Public Water’-seminar. Het debat over internationale drinkwatervoorzieningen gaat op dit moment een nieuwe fase in door het toenemend aantal mislukte en afgebroken privatiseringsprojecten en een grotere behoefte om publieke drinkwatervoorzieningen te verbeteren. Dit seminar bood een goede gelegenheid om alternatieven voor waterprivatisering naar voren te brengen.

Het seminar vindt 10 maanden na de publicatie van het boek “Reclaiming Public Water – Achievements, struggles and visions from around the world” plaats [2]. In dit boek worden zeer uiteenlopende voorbeelden van progressieve modellen van publieke voorzieningen gepresenteerd, alsmede hun bijdrage aan verbeterde toegang tot schoon water en waterzuivering. Verschillende vormen van demokratisering, burgerparticipatie en gemeenschapsbeheer hebben geleid tot verbeterde accountability, gelijkheid en efficiëntie. Nieuwe samenwerkingsmodellen tussen publieke waterleveranciers, vakbonden, community groups en NGOs verhieven de betekenis van ‘publicness’ boven openbaar beheer.

Het Madrid Seminar werkte dit verder uit. Er waren inspirerende bijdragen van activists uit El Alto en Cochabamba (Bolivia) over hun strijd om nieuwe, demokratisch beheerde waterbedrijven op te zetten na de mislukte privatiseringen. Ervaringen uit Tamil Nadu (India) toonden aan dat de demokratisering van het waterbedrijf uit deze deelstaat een alternatief is voor de pogingen van de Wereldbank om waterprivatisering op te leggen.

Tijdens het seminar werd het ‘Reclaiming Public Water’-netwerk opgericht met als doel de internationale stem van hen die verbetering van openbare waterdiensten nastreven te versterken. Onder de paraplu van dit netwerk kunnen groepen informatie uitwisselen, gezamenlijk aktievoeren en projecten onderling verbinden. Een van de plannen is de vertaling en uitgave van “Reclaiming Public Water – Achievements, struggles and visions from around the world” in het Fins, Italiaans, Japans, en in Indiase talen. Verder is een van de doelen om nieuwe gevallen van progressieve hervorming en verbetering van openbare drinkwatervoorzieningen te documenteren en te analyseren (als versterking van het proces van ‘collectief leren’). En de website http://www.waterjustice.org zal dienen als internetbron voor alternatieven voor privatisering.

Verschillende nieuwe werkgroepen werden opgezet, waaronder de ‘Friends of Public-Public Partnerships’-werkgroep. Public-Public Partnerships (PUPs) tussen drinkwaterleveranciers zijn onontbeerlijk teneinde positieve veranderingen in openbaar drinkwaterbeheer te bewerkstellingen. De werkgroep zal de not-for-profit PUPs naar voren schuiven als alternatief voor de neoliberale Public-Private Partnerships-benadering (PPPs).
Een andere werkgroep zal zich bezig houden met de kwestie van financiering van openbare drinkwatersystemen. Onderzoek zal worden uitgevoerd om aan te tonen dat deze financiering overal mogelijk is en dat privatisering niet in staat is gebleken om de benodigde fondsen aan te boren.

Strategische gezien richt zich al het werk nu op het Vierde World Water Forum dat in maart 2006 in Mexico City wordt gehouden. Deelnemende groepen aan het ‘Reclaiming Public Water’-netwerk zullen daar de openbare drinkwatervoorziening promoten als haalbaar en aantrekkelijke optie voor de leverantie van water aan allen. Het netwerk is een open struktuur die deel uitmaakt van een bredere globale beweging tegen privatisering en voor drinkwater voor allen. Progressieve managers uit waterbedrijven, vakbondsleden, activisten en onderzoekers uit de hele wereld zijn welkom en worden uitgenodigd om deel te nemen.

Voor meer informatie: website
of satoko AT tni.org

Noten:
[1] Satoko is verbonden aan het Transnational Institute en schreef dit verslag voor de waterstrategyamsterdam-maillijst. Oorspronkelijke titel: “‘Reclaiming Public Water’ Seminar Outcomes” (22 december 2005). Vertaling: Rob Bleijerveld.
[2] Direkte aanleiding voor de keuze voor Spanje als standplaats was de lancering van het Spaanstalige boek “Por un Modelo público de agua – Triunfos, luchas y sueños” (ed. El Viejo Topo, Barcelona).

M) Mogelijke grote belastingtegenvallers voor Europese lidstaten
EU Hof: ruimere belastingaftrek voor ondernemingen
(door Rob Bleijerveld)

De lidstaten van de Europese Unie lopen mogelijk jaarlijks tientallen miljarden aan belastinginkomsten mis na een belangrijke uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Het Hof stelde op 13 december de grote Britse winkelketen Marks&Spencer in het gelijk en oordeelde dat het Verenigd Koninkrijk het bedrijf moet toestaan de verliezen van zijn overzeese (Europese) dochterbedrijven van de belastingen af te trekken. Marks&Spencer kan volgens het Hof 44 miljoen euro terugvorderen.
Volgens belastingsdeskundigen staan honderden andere ondernemingen op het punt om de rechtsgang van M&S te volgen en kan de uitspraak enorme gevolgen hebben voor de belastingsinkomsten van alle lidstaten [1].

In zijn vonnis geeft het Hof ook aan dat de Britse belastingregels strijdig zijn met uitgangspunten van de Europese Interne Markt omdat ze bedrijven ontmoedigt dochterbedrijven in andere lidstaten op te zetten. Aangezien belastingsaftrek wel mogelijk is voor dochterbedrijven waarvan het moederbedrijf in het Verenigd Koninkrijk gevestigd is, is er sprake van discriminatie van buitenlandse bedrijven.
Deze interpretatie kan grote politieke gevolgen hebben omdat het de lidstaten kan dwingen tot gelijkschakeling van hun belastingwet- en regelgeving [2]. Dat kan op zijn beurt leiden tot een grotere afkeer van het Europese project bij de burgers.

Op 13 december kwam een vergelijkbare zaak voor de rechter. Daarin klaagt het bedrijf Cadbury Schweppes over de schending van Europese wetgeving door de Britse belastingregels. De zogenaamde controlled foreign company-regelgeving zou bedrijven (als Cadbury) straffen voor de lagere belastingtarieven die voor hun dochterbedrijven in andere EU-lidstaten (bijvoorbeeld Ierland) gelden. Een positieve uitslag voor Cadbury kan een groot probleem veroorzaken voor alle staten met hoge belastingstarieven voor bedrijfsinkomsten (zoals Duitsland en Italië).
Volgens belastingdeskundigen kan deze zaak resulteren in een jaarlijkse belastingderving door de gezamenlijke lidstaten van ruim 700 miljoen euro.

Volgens de International Herald Tribune toont het Europese Hof van Justitie de laatste maanden een verhoogde juridische activiteit en stellen sommige rechtskundige analytici vragen bij de uitbreiding van zijn rol.

Meer achtergrondinformatie:
– “Grondwetnee”: fiscaal beleid (link)
– “Grondwetnee”: ondernemingen en industrie (link)
– “Grondwetnee”: Europees Hof van Justitie (link)

Bronnen:
– “Tax ruling may cost EU nations billions,” door Dan Bilefsky, International Herald Tribune, 13 december 2005 (link).
– “EU corporate tax drive boosted by landmark ruling,” door Mark Beunderman, EUObserver, 13 december 2005 (website).

Noten:
[1] Volgens een Amsterdamse belastingconsultancy zijn de schattingen die de Europese regeringen maken van de potentiële belastingtegenvallers overdreven. De belastingmeevaller zou leiden tot grotere winstgevendheid van de bedrijven en daardoor tot een grotere vraag op de beurzen en verbetering van het investeringsklimaat. Op indirekte wijze leidt dit tot hogeren staatsinkomsten.
[2] Illustrtaief: De kersverse Duitse minister van financiën minister, Peer Steinbruck, riep de nieuwe EU-lidstaten op hun belastingen te verhogen om een “redelijke belastingcompetitie” in de Unie mogelijk te maken. Volgens hem zijn ze mede dankzij de hoge Duitse EU-bijdrage in staat een laag belastingniveau te hanteren, maar dat gaat ten koste van Duitse banen. “German finance minister urges fairer tax competition within EU,” door Lisbeth Kirk van 30 december 2005 (link).

N) Europese klimaatmaatregelen komen onder vuur
Over uitgelekte plannen voor ‘Sound Climate Policy Coalition’
(door Eveline Lubbers [1]

(…)
De milieumaatregelen van de EU komen onder vuur te liggen, als het aan de grote bedrijven ligt. In de VS is een informele coalitie er in geslaagd het invoeren van Kyoto-maatregelen tegen te houden. Het Competitive Enterprise Institute, een conservatieve door ExxonMobil gesponserde denktank, is daar trots op. Dat moet hier ook lukken, schrijft Chris Horner, een lobbyist die werkt voor de Brusselse afdeling van deze denktank. Blijkens een email (die nu op straat ligt) zoekt hij partners voor een vergelijkbare campagne in Europa, de “Sound Climate Policy Coalition”. ExxonMobil, Lufthansa en Ford toonden zich al geïnteresseerd voor deze frontale aanval op het EU-beleid tegen verdere opwarming van de aarde.

Het uitlekken van dit plan markeert de start van een invasie van Amerikaanse denktanks in Europa. Dat gaat gepaard met lobby-strategieën die we hier nog niet zo gewend zijn. Geen middel wordt geschuwd om de anti-Kyoto agenda te promoten, zo blijkt uit de stukken van Horner. Adverteren en het schrijven van ingezonden stukken is niet genoeg. Journalisten, politici, academici en politieke commentatoren moeten de juiste opinies naar voren brengen. Internet is belangrijk in de strategie. Politieke discussies beïnvloeden kan via eigen blogs, maar ook door het gebruik van ‘un-attributable quotes’, niet-traceerbare meningen van zogenaamde onafhankelijke derden. Horner stelt voor om “NGO-bijeenkomsten te bezoeken, en informatie uit te wisselen over interne tegenstellingen en taktieken”. Inlichtingen verzamelen via het al dan niet openlijk deelnemen aan mailinglisten is een andere optie.

Deze voorstellen doen meer denken aan een geheime operatie van een inlichtingendienst dan aan het voeren van een publiek debat. Nu dit plan is uitgelekt zal het wat moeilijker zijn om bedrijven bij deze coalitie te krijgen, maar de lobby gaat door.
Vorige week werd in Brussel de Worst Anti EU Lobby Award uitgereikt, om aandacht te vragen voor dit soort praktijken – maar dat is niet genoeg. Award-organisator Corporate Europe Observatory [2] en SpinWatch.org [3] gaan door met hun onderzoek naar het lobby-circuit in Brussel, en naar PR van bedrijven en politieke spin.

De invasie van Amerikaanse denktanks is nog maar net begonnen. Een beetje hulp bij het onderzoek kunnen we goed gebruiken. (…) Het zou goed zijn als onderzoeksjournalisten bij kranten, en freelancers (…), hun aandacht hierop richtten.

Noot:
[1] Deze tekst is overgenomen uit haar artikel “Geen ‘happy’ illusie, maar wat wel?” van 29 december 2005 (link). Eveline maakte het boek “Schone Schijn, smerige streken in de strijd tussen burgers en bedrijfsleven” en werkt nu aan een PhD over dit onderwerp. Ze is mede-oprichter van SpinWatch.org
[2] link
[3] website

O) De korte zomer van de globaliseringsbeweging
(door Kees Stad [*])

Veel metingen uit de politieke meteorologie wijzen op een gestage afname van de kracht van wat de globaliseringsbeweging is gaan heten. De aanvankelijk onstuimige groei van begin deze eeuw lijkt er weer uit te zijn. De gestolde overblijfselen van de vulkaanuitbarsting leveren echter deels een nieuw landschap op.

Dit stuk staat als apart artikel op globalinfo.

Colofon
Nieuwsbrief over ontwikkelingen rondom Wereld Handels Organisatie WTO en de Europese Unie. Het is een initiatief van de Werkgroep Globalisering Delft-Den Haag. Aan dit bulletin hebben meegewerkt: Ineke Zeldenrust, Henry van Maasakker, Renate Ebner, Kees Stad, Rob Bleijerveld en Roelien Knottnerus
Stuur mededelingen, copy of reacties naar: onyva AT xs4all.nl
Nieuwsbrief WTO.ZIP (en meer over globalisering) is te vinden op https://www.globalinfo.nl, op http://www.indymedia.nl en (archief) op http://www.stelling.nl/trouble. Voor een gratis email-abonnement, mail naar onyva AT xs4all.nl

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Rob Bleijerveld/WTO-zip.)