Ga naar de inhoud

Wat is vooruitgang?

Als je
mensen waarschuwt over de gevaren van klimaatverandering noemen ze je een
heilige. Als je uitlegt wat er gedaan moet worden om ze af te wenden noemen ze
je een communist. Laat me uitleggen waarom.

9 min leestijd
Placeholder image

Door
George Monbiot. Gepubliceerd in The Guardian op 4 december 2007 en met instemming van de auteur vertaald door Edi Terlaak. Monbiots nieuwst boek
Heat is in Nederland verschenen als Hitte .

Er is
op dit moment een brede wetenschappelijke consensus die stelt dat we moeten
voorkomen dat temperaturen meer dan 2°C boven het pre-industriële niveau uitkomen.
Voorbij dit punt zou het smelten van de ijskappen op Groenland onomkeerbaar
kunnen zijn, zullen sommige ecosystemen in elkaar storten, zullen miljarden
mensen met waterproblemen te maken krijgen en zou droogte de
wereldvoedselvoorziening kunnen bedreigen (1,2).

De
regering van Groot-Brittanië (GB) wil in 2050 de koolstofdioxide emissies met
60% hebben gereduceerd. Dit doel is gebaseerd op een rapport dat in 2003
uitkwam (3). Dit rapport was gebaseerd op een overzichtsstudie die in 1995
verscheen en betrekking had op wetenschappelijke artikelen die een paar jaar
daarvoor waren verschenen. Met andere woorden, het huidige beleid van GB is
gebaseerd op artikelen die 15 jaar oud zijn. Het doel dat de regering zich
stelt is een van de strengste ter wereld, maar staat in geen relatie tot de
recente wetenschap.

Kort
geleden hebben zowel Gordon Brown als zijn adviseur Nicholas Stern voorgesteld
om de reductie te verhogen tot 80% (4,5). Hoe komen ze aan dit getal? Op de
laatste G8-top verklaarden de leiders nog te streven naar een mondiale reductie
van 50% in 2050. Om dit doel te halen zal GB ongeveer 80% van haar uitstoot
moeten reduceren. Het G8-doel is echter ook niet gebaseerd op recente
wetenschap.

In de
nieuwe samenvatting die het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)
publiceerde staat een tabel die verschillende reducties relateert aan
waarschijnlijke temperatuurveranderingen (6). Uit deze cijfers blijkt dat om te
voorkomen dat de opwarming van de aarde de 2°C overschrijdt, we de emissies wereldwijd
moeten terugbrengen tot 15% van het volume in 2000.

Ik heb
opgezocht hoeveel koolstofdioxide er werd geproduceerd in 2000 (7) en heb dit
gedeeld door de huidige wereldbevolking (8). Dit komt neer op 3.58 ton CO2 per
persoon. Een reductie van 85% zou betekenen dat (als de bevolking constant
blijft) de wereldproductie van CO2 per hoofd van de bevolking zou worden
teruggebracht tot 0.537t in 2050. GB produceert op dit moment 9.6 ton per hoofd
en de VS 23.6t (9,10). Wanneer we deze hoeveelheden zouden terugbrengen tot
0.537t betekent dat voor GB een reductie van 94.4% en voor de VS 97.7%. Maar de
wereldbevolking zàl toenemen in de tussentijd. Als we uitgaan van een bevolking
van 9 miljard in 2050 (11), dan stijgt de reductie tot 95.9% in GB en 98.3% in
de VS.

Daarbij
komt dat de getallen van het IPCC achterhaald zouden kunnen zijn. In een
voetnoot onder de tabel geeft het panel toe dat "emissiereducties […]
onderschat zouden kunnen zijn omdat feedbacks van de koolstofcyclus niet zijn
meegenomen". Dit betekent dat de reactie van de biosfeer op
klimaatopwarming niet in zijn totale omvang is bekeken. Wanneer bijvoorbeeld
het zeewater opwarmt laat het koolstofdioxide vrij. Als bodembacteriën warmer
worden, neemt de celademhaling toe, waardoor ze koolstofdioxide vrijlaten. Als
temperaturen stijgen sterven tropische regenwouden af die vervolgens hun
koolstofdioxide vrijgeven. Dit zijn voorbeelden van positieve feedbacks,
waarvan een recent artikel schat dat ze goed zijn voor 18% van de
klimaatopwarming (12). En waarschijnlijk zal hun invloed groeien.

In een
artikel in de Geophysical Research Letters wordt vastgesteld dat zelfs een
reductie van 90% in 2050 betekent dat de grens van 2°C "uiteindelijk
doorbroken zal worden" (13). Om temperaturen te stabiliseren op het niveau
van 1.5°C boven het pre-industriële niveau is een wereldwijde reductie van 100%
vereist. De diplomaten die gisteren de onderhandelingen begonnen op Bali zouden
het over de totale decarbonisatie van de wereldeconomie moeten hebben.

Dat is
niet onmogelijk. In een vorig artikel heb ik laten zien dat we bijna de hele
economie kunnen laten draaien op duurzame energie als we volledig overstappen
op electriciteit en de laatste inzichten gebruiken op het gebied van regionale
supergrids, het balanceren van het hoogspanningsnet en energieopslag (14). De
grote uitzondering is de luchtvaart (verwacht geen jets die op batterijen
draaien) en dat betekent dat we vliegvelden moeten sluiten in plaats van
openen.

Hiermee
zouden we 90% van de noodzakelijk reductie halen. Volledige decarbonisatie
vereist dat we nog een stap verder gaan. Om 2°C opwarming te voorkomen zullen
we koolstofdioxyde uit de lucht moeten afvangen. The benodigde technologie
bestaat al (15): de uitdaging is om het efficiënt en goedkoop te maken. Vorig
jaar stuurde Joshuah Stolaroff, die een proefschrift heeft geschreven over dit
onderwerp, me een voorlopige kostenberekening die uitkomt op tussen de £256-458
per ton koolstof (16,17). Dit betekent dat het afvangen van CO2 uit de lucht ongeveer
drie keer zo duur is als nucleaire energie, iets goedkoper dan getijden-energie
en acht keer goedkoper dan zonnepanelen op een Brits dak (18). Maar ik vermoed
dat zijn cijfers te laag zijn, omdat ze suggereren dat deze methode goedkoper
is dan CO2 afvangen van electriciteitscentrales (19) en dat kan niet kloppen
(20).

Het
Kyotoprotocol, dat door de Bali-onderhandelingen zal moeten worden vervangen,
heeft gefaald. Sinds de ondertekening van het verdrag is de uitstoot wereldwijd
sterk toegenomen: de CO2 productie is hoger dan het worst case scenario van het
IPPC voorzag, en groeit nu sneller dan ooit sinds het begin van de industriële
revolutie (21). En dat komt niet alleen door de Chinezen. Volgens een paper in
de Proceedings of the National Academy of Sciences is "geen enkele regio
zijn energievoorraad aan het decarboniseren" (22). Zelfs de aloude trend
van de afnemende energie-intensiteit van volwassen economieën is omgeslagen in
zijn tegendeel (23). In GB bestaat een gapende kloof tussen het klimaatbeleid
van de regering en de harde feiten. Hoe gaan we zelfs maar een reductie van 60%
halen als we nieuwe kolencentrales, nieuwe wegen en een derde startbaan voor
Heathrow bouwen?

Ondertussen
speelt er een nog groter probleem op de achtergrond. In een lezing voor de
Royal Academy of Engineering legde Professor Rod Smith van het Imperial College
uit dat een groei van 3% per jaar betekent dat de economische activiteit
verdubbelt in 23 jaar (24). Een jaarlijkse groei van 10% heeft hetzelfde gevolg
in slechts 7 jaar. Dit wisten we natuurlijk al, maar Smith gaat een stap
verder. Met een serie vergelijkingen maakt hij duidelijk dat "iedere
periode waarin de economie verdubbelt net zoveel voorraden opgebruikt als alle
verdubbelingen ervoor". Met andere woorden, als de wereldeconomie met 3%
groeit tussen nu en 2030 zullen we in die periode net zoveel voorraden
gebruiken als we gedaan hebben sinds de mensheid op twee benen staat. En tussen
2030 en 2053 zullen we onze totale consumptie nogmaals verdubbelen. Toen ik dit
artikel las realiseerde ik me voor het eerst dat we voor een kolossale
uitdaging staan.

Maar ik
pleit niet voor wanhoop. We mogen niet weglopen voor deze uitdaging die zeker
zo groot en bedreigend is als de opkomst van de AS-mogendheden in de Tweede Wereldoorlog.
Als we toen hadden opgegeven, zoals veel mensen dat nu willen doen, dan had u
dit artikel in het Duits gelezen. Hoewel het onmogelijk leek om de oorlog te
winnen gebeurden en vreemde en onwaarschijnlijke dingen toen de benodigde
politieke wil werd gemobiliseerd. De economie van de VS onderging een
razendsnelle transformatie toen de civiele maakindustrie voor de militaire
productie werd ingeschakeld. De staat trok meer macht naar zich toe dan het
ooit had gedaan. Beleid dat voor onmogelijk werd gehouden werd plotseling
haalbaar.

De
werkelijke thema's op Bali zijn niet technisch of economisch. De crisis waar we
voor staan vereist een diepgaande filosofische discussie. We moeten
heroverwegen wie we zijn en wat vooruitgang betekent. Dat we over deze zaken
discussieëren maakt ons geen heiligen en ook geen communisten. Het laat slechts
zien dat we op de hoogte zijn van wetenschappelijke inzichten.

www.monbiot.com

Noten:

1. Zie
bijvoorbeeld IPCC, 2007.
Climate change and its impacts in the near
and long term under different scenarios.
http://www.ipcc.ch/pdf/assessmentreport/ar4/syr/ar4_syr_topic3.pdf and:

2. Hans Joachim Schellnhuber (Editor in chief), 2006. Avoiding
Dangerous Climate Change. Cambridge University Press.
http://www.defra.gov.uk/ENVIRONMENT/climatechange/research/dangerous-cc/pdf/avoid-dangercc.pdf

3. Royal Commission On Environmental Pollution, June
2000.
Energy – the Changing Climate.
http://www.rcep.org.uk/newenergy.htm

4. Gordon Brown, 19th November 2007. Speech on Climate
Change. http://www.number-10.gov.uk/output/Page13791.asp

5. Sir Nicholas Stern, 30th November 2007. Bali: now
the rich must pay. The Guardian.

6. Intergovernmental Panel on Climate Change, 2007. Fourth
Assessment Report. Climate Change 2007: Synthesis Report. Summary for
Policymakers, Table SPM.6.
http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr_spm.pdf

7. De
volgende cijfers hebben betrekking CO2 die vrijkomt bij het verbranden en
afbranden van fossiele brandstoffen. http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/tableh1co2.xls

8. Op
het moment 6,635m. http://www.census.gov/main/www/popclock.html

9. De
meeste recente cijfers zijn van 2005.
http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/tableh1co2.xls

10. Het
bevolkingsgetal voor 2005 komt van http://www.prb.org/pdf05/05WorldDataSheet_Eng.pdf

11. Dit
is een behoudende aanname.

12. Josep G. Canadell et al. 25th October 2007. Contributions
to accelerating atmospheric CO2 growth from economic activity, carbon
intensity, and efficiency of natural sinks. Proceedings of the National Academy
of Sciences. www.pnas.org_cgi_doi_10.1073_pnas.0702737104

13. Andrew J. Weaver et al, 6th October 2007. Long
term climate implications of 2050 emission reduction targets. Geophysical
Research Letters, Vol. 34, L19703. doi:10.1029/2007GL031018, 2007

14. George Monbiot, 3rd July 2007. A Sudden Change of
State. The Guardian.

http://www.monbiot.com/archives/2007/07/03/a-sudden-change-of-state

15. Frank Zeman, 26th September 2007. Energy and
Material Balance of CO2 Capture from Ambient Air. Environmental Science &
Technology, Vol. 41, No. 21, pp7558-7563. 10.1021/es070874m

16. Stolaroffs cijfers zijn $140-250/US ton-CO2. Ik heb ze omgerekend naar
£/metrische tonnen-C. Het gewicht van CO2 is 3.667 keer zo groot als C.

17. U
kunt het proefschrift hier lezen:
http://wpweb2.tepper.cmu.edu/ceic/theses/Joshuah_Stolaroff_PhD_Thesis_2006.pdf

18. Department of Trade and Industry (nu DBERR), 2003.
Energy White Paper – Supplementary Annexes, p7.
www.dti.gov.uk/energy/whitepaper/annexes.pdf

19. Het
DBERR geeft getallen voor C besparingen die gehaald worden door
electriciteitscentrales van £460-560/tC 'capture-ready' te maken.

20. Dit
kan niet waar zijn omdat de CO2 concentratie in warmtekrachtcentrales vele
malen hoger is dan in de lucht.

21.
Josep G. Canadell et al, ibid.

22. Michael R. Raupach et al, 12th June 2007. Global
and regional drivers of accelerating CO2 emissions. Proceedings of the National
Academy of Sciences, Vol.104, no. 24. Pp 10288-10293. www.pnas.org_cgi_doi_10.1073_pnas.0700609104

23. ibid.

24. Roderick A Smith, 29th May 2007. Lecture to the
Royal Academy of Engineering.

Carpe Diem: The dangers of risk aversion. Reprinted in
Civil Engineering Surveyor, October 2007.

25. Jack Doyle, 2000. Taken for a Ride: Detroit's big
three and the politics of pollution, pp1-2. Four Walls, Eight Windows, New
York.