Ga naar de inhoud

Waar zit toch al dat lithium?

Echassières, een Frans dorpje van nog geen 400 inwoners in de Allier (Auvergne), is ineens wereldnieuws geworden. Al sinds 1850 ligt daar een steengroeve te verkommeren waar kaolien werd opgegraven voor de productie van papier of porselein. Het Franse bedrijf Imerys kocht de mijn in 2005 en wil daar nu ruim een miljard euro investeren. Imerys S.A. is een Franse multinational, ooit opgericht door de familie Rothschild, met als kernactiviteit het produceren en verwerken van mineralen en grondstoffen. De multinational roept nu van de daken dat ze 34.000 ton lithium wil produceren op deze locatie. De mijn zou een van de grootste lithiummijnen van Europa worden en zou de productie van ongeveer 700.000 batterijen voor elektrische wagens per jaar mogelijk maken.

9 min leestijd

(Door Walter Lotens, overgenomen van Uitpers)

Voilà, de jacht op het nieuwe witte goud is geopend en woedt nu, mede door de Russische inval in Oekraïne, in alle hevigheid. Tot zelfs in de kleinste Europese achtertuin. Geopolitieke belangen, nieuwe oorlogsdreiging eigen aan the resource curse (de grondstoffenvloek),  mining multinationals (en hun aandeelhouders) die op de loer liggen om een nieuwsoortig, winstgevend extractivisme op grote schaal te beginnen en – ja –  ook groene intenties om de energietransitie te bevorderen, maar die Moeder Aarde behoorlijk pijn kunnen doen, tuimelen over en door elkaar in deze nieuwe grondstoffenrace. Eenvoudiger gezegd komt het toch altijd weer neer op hetzelfde liedje: wie ’s werelds essentiële bodemschatten in handen heeft, domineert het wereldtoneel.

Lithium, gewikt en gewogen

Ja, lithium wordt terecht het nieuwe witte goud genoemd vanwege zijn sleutelrol in batterijen voor elektrische voertuigen.  In 2021 is de prijs van lithium spectaculair gestegen, met meer dan 400 procent. Het Internationaal Energieagentschap verwacht dat de vraag naar lithium in 2040 verveertigvoudigd zal zijn ten opzichte van 2020. De Europese Unie streeft ernaar dat er vanaf 2035 alleen nog elektrische auto’s worden verkocht, Nederland zet zelfs in op 2030. Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen verklaarde vorige maand dat “lithium en zeldzame aardmetalen bezig zijn om gas en olie in het hart van onze economie te vervangen”.

De behoefte naar batterijen stijgt naarmate de vraag naar elektrische voertuigen stijgt. Batterij-ontwikkelaars proberen voortdurend batterijen lichter en sneller oplaadbaar te maken en langer mee te laten gaan, en een aspect hiervan is het type lithium dat wordt gebruikt. Bedrijven zoals Tesla proberen continu batterijen lichter, duurzamer en sneller oplaadbaar te maken. Er zijn dus veel soorten lithium en ze zijn allemaal geschikt voor verschillende doeleinden. De twee overheersende typen zijn lithiumcarbonaat en lithiumhydroxide. Lithiumhydroxide wordt beschouwd als het premiumproduct dat beter geschikt is voor de productie van batterijen (hoewel er ook carbonaatbatterijen zijn). Met name kan het lithium dat uit spodumeen wordt gewonnen, worden omgezet in hydroxide of carbonaat, maar lithium dat uit pekel wordt gehaald, moet worden omgezet in carbonaat voordat het in hydroxide kan worden omgezet. Die vorm komt voornamelijk voor in de zogenaamde lithiumdriehoek in Zuid-Amerika waarover meer in een volgende bijdrage. Dit is een van de redenen waarom er een groeiende overeenstemming bestaat dat hard lithiumgesteente meer geschikt is om de markt voor elektrische voertuigen te bevoorraden. Zo zal het Franse Imerys in Echassières gaan werken.

Lithium is vrijwel over geheel de wereld te vinden – zie de wereldkaart – , maar de grootste concentratie ervan ligt toch in een beperkt aantal landen.

Top 10 landen naar voorraad van lithium

  1. Spanje – 400.000 ton
  2. Zimbabwe – 500.000 ton
  3. Tsjechië – 840.000 ton
  4. Congo, Rusland, Servie – 1 miljoen ton
  5. Canada – 1,9 miljoen ton
  6. Australië – 5,0 miljoen ton
  7. China – 7,0 miljoen ton
  8. Chili – 8,4 miljoen ton
  9. Bolivia – 9,0 miljoen ton
  10. Argentinië – 9,8 miljoen ton

(Bron: National Minerals Information Center)

Chili herbergt meer dan de helft van de lithiumreserves ter wereld, met andere grote producenten, waaronder Australië, Argentinië en China. Australië is verreweg de grootste producent van lithium ter wereld. Zuid-Amerika wordt meer geassocieerd met pekelafzettingen, terwijl Australië de grootste producent van hard lithiumgesteente is.
In het raffinageproces en de productie van accucellen is China veruit de dominante speler, doordat Chinese bedrijven en de overheid tientallen jaren geleden al grote investeringen in de sector hebben gedaan. Zowel de EU als de Verenigde Staten proberen nu via wetgeving de lokale winning en verwerking van lithium en andere metalen die cruciaal zijn voor de energietransitie te bevorderen.

Wie zijn de grote spelers in de lithiumwereld?

 Om dat financiële plaatje te weten te komen is de IG-group, het neusje van de zalm voor de grote belegger, een uitstekende bron. IG staat voor Investors Gold, opgericht in 1974 en is een grote aanbieder van financiële derivaten. Via deze broker kunnen beleggers CFD’s (contract for difference) handelen en dat op meer dan 10.000 markten waaronder indices, aandelen, forex of valutamarkt, grondstoffen en meer. Een heel apart wereldje, waar de financialisering op een hoog toerental draait. Hier klopt de hartslag van het neoliberalisme. Volgens deze zeer gerenommeerde financiële raadgevers moeten geïnteresseerde investeerders aandachtig volgen hoe volgende lithiumbedrijven het doen. Zij maakten een zeer leerrijke descriptie van de economische macht en hun verregaande industriële tentakels op heel verschillende domeinen.

Volgens de IG-group werd de lithiummarkt die notabene al veel langer dan vandaag bestaat vroeger door alleen drie bedrijven gedomineerd: AlbemarleSociedad Quimica y Minera de Chile (SQM) en FMC, die vroeger meer dan de helft van al het lithium ter wereld produceerden. De markt is de afgelopen tien jaar echter drastisch veranderd, omdat de stijgende vraag naar lithium meer bedrijven heeft aangemoedigd de lithiummarkt te betreden, waardoor het marktaandeel van de grote drie werd uitgehold. De Chinese bedrijven Tianqi Lithium en Ganfeng Lithium – zie verder – zijn belangrijke spelers geworden, beide aangemoedigd door de pogingen van China om de lithiummarkt te domineren en het land te elektrificeren. China is een van de weinige landen met een aanzienlijke hoeveelheid lithiumreserves en het is volgens McKinsey een van de grootste producenten van batterijen voor elektrische voertuigen, in concurrentie met Japan en Zuid-Korea.

Albemarle is al lang de grootste producent van lithium ter wereld. Het Amerikaanse bedrijf combineert pekel- met hardsteenmijnactiviteiten in Chili, Australië en de VS, en maakt zowel lithiumcarbonaat als -hydroxide. Het heeft ook een van de grootste netwerken van verwerkingsfabrieken. Het bezit fabrieken in Europa, Australië, China, Chili en de VS, die lithium kunnen produceren die geschikt zijn voor batterijen. Hoewel de markt voor elektrische auto’s de drijvende kracht is achter de groei van het bedrijf, maakt het meer dan 100 verschillende op lithium gebaseerde producten voor verschillende sectoren wereldwijd.
Het bezit fabrieken in Europa, Australië, China, Chili en de VS, die lithium kunnen produceren die geschikt zijn voor batterijen. Hoewel de markt voor elektrische auto’s de drijvende kracht is achter de groei van het bedrijf, maakt het meer dan 100 verschillende op lithium gebaseerde producten voor verschillende sectoren wereldwijd.

De Sociedad Quimica y Minera de Chile (SQM) is gevestigd in de VS, maar heeft zijn wortels in de Atacama-woestijn in Chili, waar het exclusieve toegang heeft tot enorme reserves van caliche  (korst in semi-aride gebieden) en pekel. Ik kom daar in een volgend artikel over de lithiumdriehoek nog op terug.

En dan is er nog FMC. De Food Machinery and Chemical Corporation, omgedoopt tot Livent Corp werd het grootste beursgenoteerde pure lithiumbedrijf buiten China nadat het in 2018 uit FMC Corp voortkwam. FMC heeft zijn lithiumactiviteiten afgescheiden om zich op landbouwproducten te concentreren. Het belangrijkste project van Livent is een pekelafzetting in Salar del Hombre Muerto in Argentinië, die al meer dan 20 jaar actief is. Dit levert lithiumcarbonaat op dat wordt doorgestuurd naar veel fabrieken verspreid over de VS, het VK, China en India waar het wordt omgezet in lithiumhydroxide voor de markt voor elektrische voertuigen, butyllithium dat wordt gebruikt in polymeren en door farmaceutische bedrijven, en een reeks speciale lithiumverbindingen, die worden gebruikt om zaken te bouwen, zoals onderdelen voor de ruimtevaart.

De IG-group is zo vriendelijk om naast die grote drie nog enkele andere lithium-aandelen te signaleren om in  de gaten te houden:

Lithium Americas is een Canadees bedrijf, gevestigd in Toronto en New York met twee lithiumprojecten in ontwikkeling. Dit zijn het Cauchari-Olaroz-pekelproject in Argentinië en het Thacker Pass-hardsteenproject in de VS (naar bewering de grootste lithiumreserve in de VS).

Orocobre is ook een Australisch bedrijf dat het Olaroz-lithiumproject in Argentinië ontwikkelt dat lithiumcarbonaat produceert, en dat ook een belang van 35% heeft in Advantage Lithium, dat het in ruil voor het aanzienlijke belang in 2016 heeft gewonnen. Het primaire project van Advantage Lithium is een joint venture voor de ontwikkeling van het Cauchari-lithiumproject, ten zuiden van Olaroz. Orocobre produceert ook boraten van meerdere projecten in het land.

Pilbara Minerals is een Australisch bedrijf dat volledig eigenaar is van het Pilgangoora-project, een prospect voor lithium en tantaal. Het is een hardgesteenteproject dat erop gericht is om uiteindelijk tot 1,2 miljoen ton spodumeen en een miljoen pond tantaal per jaar te produceren.

Galaxy Resources is ook een Australisch bedrijf dat lithium produceert met het hardgesteentebedrijf Mount Cattlin in Australië. Het heeft ook twee andere grote projecten in ontwikkeling, het Sal De Vida Catamarca pekelproject in Chili en het James Bay hardgesteenteproject in Canada.

China ?

En dan zijn er intussen ook belangrijke Chinese lithiumbedrijven bijgekomen en die vergeet de brooker natuurlijk niet vermelden. Zo is het Chinese Ganfeng Lithium,  gevestigd in Shenzhen en Hongkong erbij gekomen en de relatieve nieuwkomer biedt de breedste blootstelling aan de toeleveringsketen van lithium. Het bedrijf ontgint lithium met vier hardgesteenteprojecten, Ingdu Ganfeng in China en drie projecten in Australië onder de namen Mount Marion, Pilbara en Altura. Tianqi Lithium is het andere grote Chinese bedrijf op de markt, hoewel het alleen in China is gevestigd. Het bedrijf is snel gegroeid door lithiumprojecten op te kopen en erin te investeren, met bronnen in Australië, Chili en China. Dit bevat een belang van 51% in ‘s werelds grootste lithiummijn Greenbushes in Australië, die het bedrijf samen met Albemarle bezit.

Dit kleurrijke plaatje – met dank aan de IG-group – bedekt zowat de hele wereld, want bijna overal is er wel lithium te vinden. Van de wereldkaart met de vindplaatsen voor lithium kun je echter niet aflezen dat de jacht op het witte goud al veel langer is ingezet door multinationals en bedrijven uit de VS, Australië en China. Zij zijn al veel langer bezig met het toe-eigenen van de strategische grondstoffen van de 21ste eeuw. De Europese landen beginnen eraan met een stevige achterstand. De Europese Commissie werkt nu aan een Critical Raw Materials Act, aan een wetgeving die de strategische autonomie op het gebied van grondstoffen moet vergroten. In de Verenigde Staten is de overheid al verder met wetgeving die de lokale industrie moet bevorderen. Als onderdeel van de Inflation Reduction Act die president Biden in de zomer lanceerde, wordt de subsidie voor elektrische auto’s vanaf 2024 deels afhankelijk van de herkomst van de grondstoffen: die moeten dan voor zeker 40 procent gewonnen of verwerkt zijn in de VS, of in landen waarmee de VS een vrijhandelsverdrag hebben. In de jaren erna loopt dit op tot 80 procent. Economisch protectionisme dus.

Wie gaat deze race winnen? Waarschijnlijk die speler met de langste adem en de diepste financiële zakken.

En dat zou China wel eens kunnen zijn. Op kousenvoeten.