Ga naar de inhoud

Vrijhandel met de VS – zeer nadelige gevolgen voor de landbouw

De EU en de VS zijn onderhandelingen begonnen over een vrijhandelsverdrag (TTIP: Transatlantic Trade and Investment Partnership). ‘Top secret’: ‘zelfs de onderhandelingsinzet van de EU, waarover minister Ploumen en haar Europese collega’s volgende week knopen doorhakken, wordt niet officieel bekendgemaakt. Ondertussen krijgen lobbygroepen uit het bedrijfsleven, zoals de Transatlantic Business Council, wél toegang tot de onderhandelingsdocumenten‘, aldus de nieuwsbrief van de Europese fractie van GroenLinks.

5 min leestijd
Credit: Onny Carr (Creative Commons BY NC ND)

 (Oorspronkelijk verschenen op de website van ABC)

Dezelfde bron noemt een aantal risico’s:

DE EU hanteert  een strenge toelatingsprocedure voor genetisch gemanipuleerd voedsel. Ook verbiedt zij de import van hormonenvlees en met chloor behandeld kippenvlees uit de VS. Maar een een Amerikaanse senator schreef onlangs: ’geen deal zonder toegang tot de Europese markt voor Amerikaans gentechvoedsel.’ Ook zou Washington kunnen verlangen dat Brussel de (zwakke) Amerikaanse privacywetten erkent als ‘gelijkwaardig’ aan haar eigen wetgeving. Daarnaast zijn er risico’s w.b. de  toegang tot informatie, extra bescherming voor investeerders ( overheden zullen misschien afzien van een milieuwet als bedrijven met miljardenclaims dreigen), verplichte openbare aanbestedingen en verbod op staatssteun, etc.

LANDBOUW

De Franse onderzoeker Jacques Berthelot zet in een recent artikel de gevaren voor de landbouw op een rijtje.

Zo’n verdrag zou de schaalvergroting van boerderijen i.v.m. de ‘concurrentiekracht’ vergroten, de werkeloosheid verhogen, de achteruitgang van het milieu en van de biodiversiteit versnellen, en het streven naar ‘korte ketens’ onderuit halen.

Concrete risico’s:

Tarieven zijn (behalve voor suiker) veel hoger in de EU;  die zullen naar beneden moeten worden bijgesteld, dat betekent meer import vanuit de VS.

– de EU heeft wel een handelsoverschot met de VS maar dat betreft vooral (sterke) drank . Ook wordt er door ‘ons’ meer kaas uitgevoerd maar de VS zullen zuivelproducten wel op de lijst van ‘sensitive products’ willen zetten, d.w.z. de lijst van belangrijke producten die beschermd mogen worden.

vlees is de meest riskante sector, vooral varkensvlees. De EU en de VS exporteren allebei voor ruim 2,5 miljard naar de rest van de wereld maar het handelsoverschot van de VS is de laatste jaren veel harder gegroeid. Vooral op bevroren halve varkens staan in de EU hoge tarieven. Het zou dwaasheid zijn om te liberaliseren want we zouden worden overstroomd met Amerikaans varkensvleees. En dan te bedenken dat het grootste bedrijf , Smithfield, (met ook grote megafarms en fabrieken in Oost europa) onlangs aan China is verkocht. We zouden dus Chinees varkensvlees (onder Amerikaanse vlag) moeten importeren.

subsidies zijn nooit een onderwerp van gesprek in bilaterale verdragen, die horen in de WTO (wereldhandelsorganisatie) thuis. maar ze spelen wel degelijk een rol. Vlees wordt niet gesubsidideerd in de EU maar wel veevoer, en dat is de grootste kostenpost voor varkens- en kippenvlees. China (vanwege Smithfield vlees) gaat vast tegen die subsidies protesteren in de WTO, en ook tegen de Europese inkomenssteun. Temeer daar de VS inkomenssteun in de volgende ‘Farm Bill’ gaat afschaffen omdat ze geen zin hebben daarover binnen de WTO te worden aangevallen door China. Dast zou het Europese landbouwbeleid voor 2014-2020 onderuit halen.

Het handelsmandaat voor de onderhandelingen is ‘de afschaffing van importtarieven (behalve voor de meest ‘gevoelige’ producten)…..’  Dit zou volgens Bertheolt leiden tot een economische, sociale, milieutechnische en politieke aardverschuiving…..het is een zelfmoorscenario.

GEVOLGEN VOOR DE LANDBOUW IN ONTWIKKELINGSLANDEN

De ontwikkelingslanden zijn al een aantal jaren verwikkeld in een-op-een (of in groepjes) onderhandelingen over handelsverdragen met de EU en de VS. Ze hebben daarin weinig onderhandelingsmacht en in plaats van die losse verdragen met de VS en de EU te tekenen zouden ze liever de WTO regels verbeteren , ondanks de vaak unfaire en onlogische WTO-regels. DE WTO onderhandelingen zitten echter al een tijd vast. De ontwikkelingslanden hebben nu wel door dat het aanbod van de rijkere landen vor handelstoegang op landbouwgebied binnen de een-op-een verdragen (bilaterale verdragen) slechts een rookgordijn is . De rijke landen geven niet echt toe – de VS handhaaft de torenhoge katoensubsidies bijvoorbeeld, en de EU handhaaft de als ‘inkomenssteun’ verklede subsidies – en bovendien hebben ze door dat het de rijkere landen vooral te doen is om toegang op andere gebieden: diensten zoals water, energie, financiën, bijvoorbeeld.

Het wordt nu echter duidelijk dat ondertekening van het TTIP door de EU en de VS een kettingreactie teweeg zou brengen voor de ontwikkelingslanden. In de een-op-een handelsverdragen zijn hen tariefmogelijkheden aangeboden maar die zouden door het nieuwe verdrag in een keer afgeschaft worden. De Wereldbank en het IMF hebben trouwens al langer aangegeven dat ze niet houden van de onderonsjes van de EU met ontwikkelingslanden.

conclusie: ondertekening van het TTIP zou voor de EU de totale vrijhandel betekenen en de Europese integratie onderuit halen.

Dit dankzij de ‘most favored nation’ regel binnen het oudere GATT akkoord: in het kort: ‘als je voordelen biedt aan een land MOET je die ook aan andere landen bieden’. M.a.w.: EU landen mogen elkaar of de ontwikkelingslanden geen voorkeursbehandeling geven.

In deze context is ook de plannenmakerij voor een Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor 2014-2020 waarschijnlijk een geval van ‘waste of time and energy’ geweest. De onderhandelingen zijn een volgende stap naar de door Thatcher en Reagan en de financiële markten gewenste totale vrijhandel.

Voor het volledige artikel van Berthelot zie: The sheer madness to integrate agriculture into a transatlantic FTA

Bart Staes, van de Groene Fractie in het EU Parlement: ‘We willen gedurende het hele onderhandelingsproces transparantie, inzage in de documenten in élke fase….. We weten allemaal dat de EU en VS samen een tegenmacht kunnen vormen tegen China, maar dat betekent niet dat we onze moetn gaan afspreken wiens eenheidsworst er bij voorkeur zal worden geserveerd.”  Mede op initiatief van Bart Staes, diende de groene fractie in het Europees Parlement een alternatieve resolutie in ten aanzien van het onderhandelingsmandaat.