Ga naar de inhoud

‘Stop Global Europe’: campagne tegen vrijhandelsstrategie van de Europese Unie

Met de Lissabon Strategie van maart
2000 zou Europa in 2010 de meest concurrerende kenniseconomie ter
wereld moeten zijn. Toch lukte het de EU niet de VS in te halen en de
economieën van Brazilië, India en China groeien zeer snel. De
Lissabon Strategie werd in maart 2005 aangepast. In december 2006
kwam er ook een nieuwe, aggressieve strategie voor buitenlandse handel, investeringen en deregulering, genaamd: ‘Global
Europe, Competing in the World’. Deze zal grote sociale en
ecologische gevolgen hebben zowel in ontwikkelingslanden als in de
Europese lidstaten. In een paar Europese landen, waaronder Nederland,
zijn inmiddels campagnes gestart om hieraan bekendheid te geven en om
aan te moedigen tot discussie, kritische stellingname en aktie.

 

9 min leestijd
Placeholder image

(aangepast 8 september 2008)

De mislukking van het topoverleg van de
Wereldhandelsorganisatie WTO afgelopen juli zou de indruk kunnen
wekken dat er geen voortgang is in de liberalisering van de
wereldhandel. Niets is minder waar. Op allerlei fronten en via
verschillende vormen van bilaterale en multilaterale onderhandelingen
wordt aan die liberalisering gestaag vorm gegeven. Met name de
Europese Unie en haar lidstaten zijn zeer actief op dit gebied. Dat
er een samenhangend Europees beleid bestaat – ‘Global Europe,
Competing in the World’ – is een onbekend of onderschat gegeven. 

Europees Handelscommisaris Mandelson
[1]: "De economische wereldwijde integratie versnelt door
toenemende handel, lagere transportkosten en revolutionaire
ICT-technologie, en biedt ongeëvenaarde mogelijkheden voor groei en
ontwikkeling. Tegelijkertijd vergroot het de druk op hulpbronnen en
grondstoffen, en de concurrentie voor de Europese arbeiders en
industrie neemt toe. Dit roept angsten op en tast oude zekerheden
aan. We moeten ons niet echter terugtrekken maar doorgaan met
veranderen. Sterke economieën zijn nodig om de sociale modellen die
we beschouwen als integraal onderdeel van het Europese leven te
kunnen betalen. Die sterke economieën bouwen op handel, grote
concurrentiekracht en economische hervormingen."

 
Het ‘Seattle to Brussels Network’ [2]
roept op om de krachten te bundelen tegen dit nieuwe neo-liberale
handels- en investeringenbeleid. ‘Global Europe’ zet uiteen hoe de EU
zich moet opstellen bij het onderhandelen over bilaterale
handelsakkoorden met de grote opkomende economieën om de grote
bedrijven uit de Unie te verzekeren van nieuwe en winstgevende
markten. Dat betekent zowel hervorming van de wet- en regelgeving
binnen Europa als ook een agressieve concurrentie-strategie richting
ontwikkelingslanden.

 
De kerndoelen zijn het verschaffen van
toegang tot grondstoffen (van landbouwproducten tot energie), het
(verder) openen van markten voor Europese producten en het afdwingen
(via afspraken en wetten) van waarborgen voor Europese investeringen,
intellectueel eigendomsrecht en andere beschermingsmechanismes. Dat
wil de Europese Commissie bereiken via de lopende
WTO-onderhandelingen (Wereldhandelsorganisatie) en bilaterale
vrijhandelsbesprekingen met ‘opkomende economieën’ in Azië, de
Golfregio, LatijnsAmerika, en met Rusland en de ACP-landen (EPAs).

 
Deze strategie ondermijnt niet alleen
de regelgeving in deze landen, maar omvat ook een agenda voor
deregulering in de EU. De EU stelt bijvoorbeeld dat toekomstige
maatregelen voor de arbeidsmarkt en op sociaal en ecologisch gebied
‘het wereldwijde concurrentievermogen’ van Europese bedrijven niet
mogen aantasten. Zo vormt Global Europe een ernstige bedreiging voor
sociale rechtvaardigheid, gendergelijkheid en duurzame ontwikkeling,
niet alleen buiten de EU maar ook daarbinnen. Daarnaast zijn de
aantasting van de rechten van arbeiders, de achteruitgang van de
kwaliteit van banen binnen de EU en de vernietiging van het op
duurzame wijze bedrijven van landbouw onlosmakelijk verbonden met de
externe handelsagenda van de EU. Het is alleen een handjevol
bedrijven dat baat heeft bij deze voorgenomen handelsliberalisering
in de landbouw, industrie en dienstensector. Miljoenen mensen zullen
er hun baan door verliezen. 

Het S2B kiest daarentegen voor een
andere visie op Europa, een die is gebaseerd op vrede, participatieve
democratie, sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, duurzaamheid,
voedselsoevereiniteit en het recht van bewoners op zelfbeschikking.


 
Campagne

 
In het kader van de Global
Europe-campagne organiseerde het S2B verschillende aktiviteiten,
zoals een oproep aan Europese maatschappelijke organisaties in Europe
om in aktie te komen (eind 2006), een folder en een activiteit
tijdens de akties rond de G8-top (juni 2007), een protest in Lissabon
tegen het ‘Afrika-EU Strategic Partnership’ (begin december 2007) en
diverse activiteiten in Brussel en Den Haag rond de
EPA-onderhandelingen tussen de EU en de ACP-landen (april 2008). Ook
elders werd Global Europe bekritiseerd, zoals tijdens de
EU-LatijnsAmerika top in Lima (16 en 17 mei 2008). Daar werd
ondermeer een volkstribunaal gehouden over het neo-liberale beleid
van Europese transnationale bedrijven in LatijnsAmerika en de
Cariben.

 
Nederland

 
Een aantal Nederlandse organisaties
zijn begin april gestart met een campagne. We willen informeren over
inhoud, uitvoering en gevolgen van het Global Europe-beleid en
stimuleren tot een kritische opstelling van sociale bewegingen en
politici, en tot akties in samenhang met campagnes in andere landen.
Daarnaast willen we stimuleren tot discussie over mogelijke
beleidsalternatieven gericht op een solidair en duurzaam
wereldhandelsbeleid.

 
Op 11 april was er in Amsterdam een
informatie-avond waar handelsactivisten uit diverse
ontwikkelingslanden vertelden over (de gevolgen van de) bilaterale
onderhandelingen van de EU. Ook werd uitgelegd wat Global Europe is
en was er de première van een korte film over de handelsrelatie
tussen de EU en Latijns Amerika. Een dag later stond het thema Global
Europe op het programma van de Dag van Alternatieven in Utrecht. Op
17 mei was er in Amsterdam een avond voor informatie en solidariteit
met de demonstranten in Lima, en op 4 september een informatie-avond
over het 5e European Social Forum (ESF) en Global Europe. 

Andere onderdelen van de campagne zijn
een brochure, een website en documentatie-archief, expertmeetings,
strategiedebat, cursussen voor achterbannen, een brede
publiekscampagne begin 2009 en een landelijke manifestatie.

 
Meer informatie:
http://stopglobaleurope.org

Heb je vragen, of wil je op de hoogte
worden gehouden, mail ons: info AT stopglobaleurope.org

——————————-

kadertje: Euromonde 2015 en Lisbon Plus

 
De "Global Europe, Competing in
the World"-handelsstrategie is net als de Lissabon Strategie
geënt op de "uitdagingen" van de globalisering van de
wereldeconomie. De Franse regeringsdenktank Centre d’Analyse
Stratégique (CAS) komt nu met een eigen variant, resp. Euromonde
2015 en Lissabon Plus…

 
In maart 2000 nam de Europese Raad de
Lissabon Strategie aan met als doel de Europese Unie "in 2010
tot de meest concurrerende en dynamische kennis-gestuurde economie"
te maken. Het was een antwoord op de globalisering van de economie in
een tijd waarin de Europese economie aan kracht inboette ten opzichte
die van de VS. Na enkele jaren van tegenvallende economische groei
werd de Lissabon Strategie in maart 2005 opnieuw gelanceerd met als
speerpunten de groei van de Europese economie en werkgelegenheid.

 
De Europese Commissie van Barroso wil
tot 2010, en ook daarna, blijven uitgaan van de Lissabon Strategie
van 2005. De EC wijst op de verbeterde economische situatie in de
periode 2006-2007, de 6,5 miljoen nieuwe banen en de economische en
financiële moeilijkheden waarmee de VS op dit moment kampen. Op 13
maart 2008 keurde de Europese Raad een voorstel over de uitvoering
van de "3e driejaarlijkse cyclus van de Lissabon Strategie
(2008-2010)" goed. Men handhaaft de consensus-besluitvorming uit
de oorsponkelijke Lissabon Strategie, zet in op verbetering van de
nationale uitvoering van de doelen uit de 2005-2006 cyclus en
verwacht een groei van de productiviteit en de economie.

Toch hebben enkele Europese lidstaten,
waaronder de huidige EU-voorzitter Frankrijk, hun bedenkingen over de
toekomst. Hun voorstel om nadere aandacht te besteden aan de periode
na 2010 werd ook aangenomen.

 
In opdracht van de Franse premier
stelde het Centre d’Analyse Stratégique een rapport op over de
problemen bij de uitvoering van de Lissabon Strategie van 2000 tot
2008, het belang van een nieuwe interne strategie ("Lissabon
Plus") en een nieuwe externe strategie (Euromonde 2015) voor na
2010. Dat laatste betreft ook de internationale handelsbetrekkingen
van de EU. Het rapport [1] werd op 15 april 2008 overhandigd aan de
Franse regering.

Het CAS noemt de Lissabon Strategie
geen succes maar ook geen totale mislukking. De belangrijkste
economieën (Frankrijk, Italië en Duitsland) presteerden middelmatig
en het uitvoeringsproces van de "open coördinatie" –
hoewel behulpzaam bij de ontwikkeling en convergentie van nationaal
beleid – dient te worden aangepast, onder andere omdat het teveel
bureaucratie opleverde. De 3e driejaarlijkse cyclus 2008-2010
verdient weliswaar de steun van de lidstaten, maar de huidige
benadering van de Lissabon Strategie biedt geen passend antwoord op
de globalisering op de middellange en lange termijn.

 
Het CAS onderscheidt tenminste drie
redenen hiervoor:

 
1. De Lissabon Strategie funktioneert
door de toenemende wereldwijde concurrentie (van VS en Aziatische
economieën) in onvoldoende mate als drijvende kracht voor de
aanpassing van de Europese economieën aan de globalisering;

2. Er zijn nieuwe problemen die andere
oplossingen vragen: grotere concurrentie van opkomende economische
machten, de energie/klimaat kwestie, de gevolgen van de
EU-uitbreiding, de internationale financiële crisis en de toenemende
geopolitieke dimensie van de globalisering;

3. De aanpassing aan de globalisering
vereist ook een externe economische strategie met andere instrumenten
en werking.


 
Lissabon Plus

Volgens het CAS is er een nieuwe
interne strategische visie nodig, genaamd Lissabon Plus. Deze is
gebaseerd op de 2000-agenda, maar focust op concurrentiekracht door
innovatie, en gaat uit van een snellere en intensievere uitvoering.
Lissabon Plus moet de ecologische, sociale en economische dimensies
van een kennis- en innovatie-gestuurde economie onderling verbinden
zonder dat het monopolie hierovoor bij de EU komt te liggen. Dit
geldt ook voor sociale thema’s die buiten de Sociale Agenda 2005-2010
[2] vallen, zoals onderwijs, mobiliteit, integratiebeleid,
vergrijzingsbeleid, herstart van de sociale dialoog.


Euromonde 2015

 
De externe component van de Europese
globaliseringsstrategie voor na 2010 gaat over geïntegreerd
gemeenschappelijke beleid op terreinen waarvan de rechtsbevoegdheid
bij de EU ligt, danwel in hoge mate door de lidstaten wordt gedeeld.
Europa telt volgens het CAS alleen dan echt mee in de geglobaliseerde
economie indien het bevoegd is gemeenschappelijk beleid op te stellen
en Europese wetten uit te vaardigen op gebied van Handel, Landbouw,
de internationale dimensie van de Interne Markt en de Economische en
Monetaire Unie, en Samenwerking. Uitbreiding van deze bevoegdheid is
nodig voor Energie- en milieudiplomatie, Europees immigratie- en
ontwikkelingsbeleid en het volgen van niet-EU investeringen in
gevoelige sectoren.

De interne en de externe componenten, gecombineerd en verbonden,
leveren een meer omvattende strategie op dan de Lissabon Agenda:
EuroMonde 2015.

Het CAS spreekt in dit verband van een "nieuwe
fase van de Europese eenwording", zelfs van een "nieuw paradigma".
Misschien is het echter niet meee dan een poging van Sarkozy om zich
tijdens het Franse voorzitterschap van de Raad meer te profileren.
Desondanks blijft het zaak dit betoog serieus te nemen. Het gaat
namelijk uit van een toenemende mate van deregulering van sociale,
ecologische en andere wet- en regelgeving. En het komt neer op het
vergroten van het demokratisch tekort in de EU.

Noten:

[1] "Euroworld 2015: a European
strategy for globalisation", door de Europe and
Globalisation-missie olv. Laurent Cohen-Tanugi, 15 april 2008 (link).

[2] Social Agenda 2005-2010