Juist links moet het verzet tegen Ortega steunen

(Door Willem Bos, oorspronkelijk verschenen op grenzeloos, foto website Systemic Alternatives)

De legitimiteit van de regering

‘Even wat feiten’, zo begint een van de reacties van Zeilemaker, in het vervolg aangeduid als GZ (die we hieronder nogmaals publiceren). ‘De regering van Nicaragua onder leiding van Ortega is gekozen door 72% van de stemmen bij een opkomst van rond de 65%.’ En de eis dat Ortega op moet stappen is volgens hem dan ook een ‘idiote eis’. Een paar kanttekeningen daarbij.

Bij de (her)verkiezing van Ortega in 2016 waren een aantal oppositiepartijen, waaronder de dissidente Sandinisten door de kiesraad (die ook toen uitsluitend uit aanhangers van Ortega bestond) van deelname uitgesloten. In tegenstelling tot vorige verkiezingen werden buitenlandse waarnemers bij deze verkiezingen niet toegelaten en er is alle reden om aan de door de kiesraad gemelde uitslag te twijfelen. We moeten ook bedenken dat de familie Ortega toen al de overgrote meerderheid van de tv stations in handen had. Deze waren voor een groot deel gekocht met geld uit Venezuela (toen ongeveer 200 miljoen dollar per jaar), dat door de Ortega’s naar eigen goeddunken buiten de staatsbegroting om werd besteed. Het is dus maar de vraag hoe groot de steun voor Ortega werkelijk was.

Maar dat alles is niet de belangrijkste reden dat vele Nicaraguanen de regering Ortega-Murillo – ook al voor april 2018 – als niet legitiem beschouwden. De grondwet bepaalt namelijk in artikel 145 dat een president maar twee termijnen mag dienen en daarna niet meer verkiesbaar kan zijn. Nadat het Ortega niet was gelukt om dit grondwetsartikel in het parlement veranderd te krijgen, stelde de (door Ortega gecontroleerde) Hoge Raad dit grondwetsartikel buiten werking, met als argumentatie dat door dit artikel de rechten van Ortega geschonden werden. Zo kon Ortega voor zijn vierde termijn als president gaan.

Maar zelfs als je van mening bent dat Daniel Ortega en zijn vrouw Rosario Murillo op volstrekt eerlijke en legitieme wijze tot president en vicepresident zijn gekozen, is dan de eis van aftreden van het presidentiele duo een idiote eis zoals GZ schrijft?

Die eis werd massaal geuit tijdens de demonstraties in april en mei (toen er in Nicaragua nog gedemonstreerd kon worden), maar (nog) niet bij de demonstratie van gepensioneerden op 18 april tegen de verlaging van de pensioenen. Toen die demonstratie door regeringsgezinde knokploegen werd aangevallen en daarbij acht ouderen zwaar gewond raakte kwamen studenten uit solidariteit met hun grootouders in actie en bezetten verschillende universiteiten. Bij invallen  door de ordetroepen vielen er vervolgens drie doden en vele gewonden onder de studenten. Daarmee was het hek van de dam en breidden de protesten zich uit over het hele land en vanaf dat moment wordt overal het aftreden van de regering geëist. Ook als Ortega op 22 april de pensioenmaatregel intrekt gaan de protesten door. Op 30 mei (Moederdag) wordt een demonstratie van moeders van gesneuvelde en gevangen studenten beschoten met vijftien doden en vele gewonden als resultaat.

‘Regime change’

De demonstranten houden Ortega en Murillo verantwoordelijk voor de honderden gedode demonstronten, de duizenden gewonden en de vele honderden politieke gevangenen en eisen hun vertrek. ‘Regime change’ noemt GZ dat in navolging van de Ortega propaganda. Een handige term omdat die over het algemeen gebruikt wordt om het vervangen van onwelgevallige regimes door met name de VS aan te duiden. Maar is dat wat er in Nicaragua aan de hand is?

Volgens de regering Ortega en haar medestanders wel. Volgens hen is het hele protest er op gericht om op gewelddadige wijze de macht over te nemen en is er sprake van terrorisme waar hard tegen moet worden op getreden. Honderden mensen zijn gevangen genomen, media binnengevallen of gesloten, ngo’s hun legale status ontnomen, demonstraties verboden en iedere vorm van verzet wordt hard aangepakt. Ondanks dat alles is er ook nu, meer dan acht maanden na het uitbreken van de protesten, door het regime nog geen schim van bewijs aangedragen dat het om een poging tot machtsovername ging of gaat.

De oppositie, inmiddels verenigd in de Unidad Nacional Azul y Blanco (de blauw witte eenheid, naar de kleuren van de Nicaraguaanse vlag) eist het aftreden van de regering, de vorming van een overgangsregering (waarvan de leden daarna niet verkiesbaar mogen zijn), nieuwe democratische verkiezingen en onderzoek naar de rol van overheidsorganen in de repressie. Ze lijken daarin door een behoorlijk deel van de bevolking te worden gesteund. Volgens een opinieonderzoek van CID Gallup, wil 61% van de bevolking dat president Ortega en vicepresident Murillo ontslag nemen, vindt 60% van de ondervraagden dat er vervroegde verkiezingen moeten komen in 2019 en is de steun voor Ortega gezakt tot 25%. De regering wijst tot nu toe iedere onderhandeling over vervroegde verkiezingen af en blijft kiezen voor de repressieve aanpak.

Als het een coup was?

Zoals gezegd is er van de kant van het regime geen enkel bewijs aangevoerd dat er van een poging tot gewelddadige machtsovername sprake was. Als dat wel zo was had de regering daar natuurlijk krachtdadig tegen op mogen treden. Maar betekent dat dat de regering dan de volgende zaken had mogen doen?:

–        Het inzetten van zwaar bewapende en gemaskerde paramilitairen.

–        Het schieten op en in elkaar slaan van vreedzame demonstraties.

–        Het arresteren van willekeurige burgers zonder dat er van concrete aanklachten sprake is.

–        Het in strijd met de wet ontnemen van de Nicaraguaanse nationaliteit en uitwijzen van tot Nicaraguaan genationaliseerde burgers.

–        Het sluiten en binnenvallen van onafhankelijke media, zonder een concrete aanklacht.

–        Het tot 90 jaar veroordelen van opposanten wegens terrorisme terwijl de wettelijke maximumstraf 20 jaar is.

–        Het weigeren van internationale waarnemers en vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties bij processen tegen politieke gevangenen.

–        Het ontslaan van medici en paramedici omdat die gewonde demonstranten behandeld hebben.

–        Het martelen van politieke gevangenen en het onthouden van medische behandeling aan politieke gevangenen.

–        Het verbieden van iedere vorm van protest of demonstratie.

Daarbij moeten we bedenken dat de repressie weliswaar vanaf april vorige jaar verhevigd is, maar ook daarvoor werden het regime onwelgevallige demonstraties systematisch aangevallen waarbij soms doden en regelmatig ernstige gewonden vielen; onwelgevallige media werden overgenomen of gesloten; concurrerende politieke partijen hun legale status ontnomen. Toen werd nooit het argument van een dreigende coup gebruikt om deze maatregelen te legitimeren. Als er werkelijk van een door de VS gesteunde poging tot machtsovername sprake was (geweest) dan had het regime alles in het werk kunnen stellen om dat in de openbaarheid te brengen.

De rol van de VS

De VS beschouwen Midden Amerika als hun achtertuin, als een gebied waar zij het recht hebben om op welke manier dan ook  in te grijpen als dat in hun belang is. Ze hebben tientallen malen militair ingegrepen in de regio om hun onwelgevallige regimes te verwijderen of hun goed gezinde regimes in het zadel te houden. Het door de Sandinistische revolutie van 1979 omvergeworpen Somoza regime was een product van deze VS bemoeienis.

Na het aan de macht komen van de Sandinisten hebben de VS alles in het werk gesteld om de Sandinisten te verdrijven. Ze kondigden een economische boycot af en organiseerden, bewapenden en financierden de contra’s. De opbrengsten van geheime en verboden wapenleveranties aan Iran werden gebruikt om buiten het Amerikaanse congres om de contra’s te financieren. 1986 verklaarde het Internationaal Gerechtshof de Verenigde Staten schuldig aan illegale inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Nicaragua door de steun en training van de contra’s en voor het leggen van mijnen in de open zee en de territoriale wateren van Nicaragua. Het hof verplichtte de VS tot het betalen van herstelbetalingen, die door de VS echter nooit zijn betaald.

Er is dus alle reden om kritisch te kijken naar de rol van de VS ook bij de huidige ontwikkelingen. Maar ook een kritische  blik leidt niet tot aanwijzingen dat de VS  voor april van vorige jaar uit waren op ‘regime change’ in Nicaragua. In 2009 werd in het buurland Honduras de liberale president Manuel Zelaya afgezet en er is weinig twijfel dat de VS een belangrijke rol speelden in deze coup. Maar wat betreft Nicaragua zijn die aanwijzingen er niet, en er zijn ook weinig redenen te bedenken waarom de VS en de Nicaraguaanse elite voor april van het vorige jaar van Ortega af zouden willen.

Want – ondanks zijn linkse retoriek – voert en voerde Ortega sinds hij in 2007 weer aan de macht kwam een neoliberale politiek en legde de belangen van de VS geen strobreed in de weg. Nicaragua sloot zich aan bij vrijhandelsverdragen met de VS (CAFTA), met Taiwan en met de EU. Het volgde trouw de richtlijnen van het IMF en privatiseerde een groot aantal bedrijven en sectoren die daarmee in buitenlandse handen kwamen. Het regime onderhield uitstekende relaties met de Amerikaanse Kamer van Koophandel, en ook met de Amerikaanse overheid. Er was onder andere sprake van samenwerking op het gebied van de veiligheidsdiensten. Ook onder het presidentschap van Ortega is er nooit een punt gemaakt van het niet betalen van de door het Internationale gerechtshof opgelegde herstelbetalingen door de VS.

Na de protesten in april-mei, de repressie, het ineenstorten van de Nicaraguaanse economie en de stroom vluchtelingen (alleen al in het buurland Costa Rica 50.000) is de houding van de Nicaraguaanse elite en van de VS ten opzichte van Ortega veranderd. Nu willen ook zij graag van hun voormalige bondgenoot af. Dat levert voor links soms ongemakkelijke situaties op.

Het Ministerie van Financiën van de VS heeft in november bijvoorbeeld onder de Magnitsky-wet sancties afgekondigd tegen Rosario Murillo en de persoonlijke secretaris van Daniel Ortega, Nestor Moncada Lau, “omdat zij op systematische wijze de democratische instituties ontmantelen en de rijkdom van Nicaragua plunderen om hun controle over de macht te waarborgen”. De sancties houden in dat al hun bezittingen en zaken die onder de jurisdictie van de VS vallen, worden geblokkeerd en/of bevroren, dat ze de VS niet meer in mogen reizen en dat het personen en instituties uit de VS verboden is om zaken met hen te doen.

Het is natuurlijk absurd dat de VS, die overal in de wereld (mede) verantwoordelijk zijn voor allerlei vormen van mensenrechtenschendingen (ook al laat ze het martelen  het liefst plaatsvinden buiten het grondgebied van de VS), zich het recht aanmatigt om anderen wat betreft mensenrechten en afbraak van democratie de maat te nemen. Maar het is goed te begrijpen dat heel veel Nicaraguanen die tegen het repressieve regime van Ortega /Murillo strijden dergelijke maatregelen met gejuich ontvangen. Dat zelfde geld ook voor de zo genoemde “Nica Act” (Nicaraguan Investment Conditionality Act). Op basis van die wet kan de VS leningen voor Nicaragua door de Wereldbank en de Inter-Amerikaanse ontwikkelingsbank blokkeren, met als argument de mensenrechtenschendingen in Nicaragua.

Geen ruimte voor rechts

Als het Europees Parlement zich tegen de mensenrechtenschendingen in Nicaragua uitspreekt zijn dat niet alleen de linkse fracties, maar ook uiterst rechts en de christendemocraten van de Europese volkspartij met Fidesz van de Hongaarse sterke man Victor Orbán in hun gelederen. Ook dat is voor links een ongemakkelijke situatie. Maar moet die hypocriete opstelling van rechts voor links een reden zijn om zich dan maar niet uit te spreken? Moet links de terreur en mensenrechtenschendingen in Nicaragua maar voor lief nemen omdat Ortega voor een economische groei van 4,6% en een uitbreiding van het elektriciteitsnet heeft gezorgd? Moet links de Nicaraguanen voorhouden dat de verlaging van de pensioenen toch minder was dan het IMF wilde? En dat in Nederland de pensioenleeftijd met 67 jaar hoger is?

Het is triest dat een deel van de strijdbare Nicaraguaanse studenten steun zoekt en krijgt van de traditionele vijanden van links en het Sandinisme, zoals de republikeinen in de VS. Alleen door zich als de beste en onvoorwaardelijkste verdedigers van mensenrechten, democratie, gelijkheid en sociale voorzieningen, kortom als verdediger van de belangen van de gewone mensen op te werpen kan links daar tegenwicht tegen bieden. Als ze dat niet doet dan schept ze alleen maar kansen voor rechts en uiterst rechts. Trump, Duterte, Bolsonaro weten daar van mee te praten en dat geldt ook voor Le Pen, de Lega Norte, Wilder en Baudet.

Natuurlijk is er geen garantie dat de huidige strijd tegen het regime van Ortega een succes wordt en vanzelfsprekend is er een mogelijkheid dat het land in nog grotere chaos terecht komt of dat er een nog rechtser regime aan de macht komt. Dat geldt voor iedere sociale strijd. Succes is nooit bij voorbaat verzekerd, dat hangt steeds af van de strijd die er wordt gevoerd en het is de taak van links om die strijd te steunen en niet om haar te ontmoedigen of af te remmen. Daarom moet juist links het verzet steunen.

Ter afsluiting kan ik alleen maar herhalen wat ik in september 2016, ruim voor het begin van de huidige crisis, schreef, “Ik denk dat iedereen die de oorspronkelijke doelstellingen van de revolutie serieus neemt zich zou moeten verzetten tegen het Ortega-regime en met name tegen de repressie, het gebrek aan democratie en transparantie, het megalomane kanaalproject e.d. Dat er niet direct een (partij)politiek alternatief is voor het Ortega-regime is jammer, maar dat is geen reden om af te zien van kritiek.

Wie zich socialist noemt en het Ortega-regime blijft steunen, heeft bedroevend weinig geleerd van de enorme schade voor links van degenen in de hele wereld die in de dertiger jaren het regime van Stalin bleven steunen met het argument dat het toch links was, dat de Sovjeteconomie groeide, en dat het elders in de wereld nog slechter was. Een dergelijke redenering steunt niet alleen een fout regime, maar brengt vooral het beeld van het socialisme of van linkse politiek in het algemeen in diskrediet. En dat is in deze neoliberale wereld wel het laatste dat we kunnen gebruiken.”

Meer lezen

Behalve het Nicaragua dossier op Grenzeloos vindt u in de rubriek ‘van elders’ een serie artikelen over Nicaragua. (Vul in het vak ‘zoeken in van elders ‘Nicaragua’ in en u krijgt een hele lijst.) In oktober 2018 heeft de Vierde Internationale een verklaring uitgebracht over de crisis.
Ook zeer informatief is de serie artikelen van Eric Tousaint van CADTM:
 Nicaragua: the story of the Daniel Ortega-Rosario Murillo regime
 Nicaragua: The evolution of the regime of President Daniel Ortega since 2007
 A Brief History of the Relations between the World Bank, the IMF, the US Government and Nicaragua
Nicaragua: From 2007 to 2018, Daniel Ortega Had the Support of the IMF and Conducted Policies Favourable to Big National and International Capital
Nicaragua: The other revolution betrayed
De actuele ontwikkelingen kunt u volgen via het blog van SOS Nicaragua Holanda. 

De bijdragen van Gerrit Zeilemaker

12/11/2018 “Zo, dus er komt een missie van het Europese Parlement. “De Europese parlementariërs wilden zich op de hoogte stellen van de mensenrechtensituatie in dat land en een bijdrage leveren aan het proces van ‘vrede en verzoening’ waar de Nicaraguaanse regering zich sterk voor zegt te maken.” Neem mij maar niet kwalijk dat dan onmiddellijk denk aan de “Maidan” toespraak van Guy Verhofstad en Hans van Baalen in Kiev.

En ook de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) met haar hoofdzetel in Washington D.C. is vooral een instrument van de VS. Cuba werd onder druk van de VS de OAS uit gezet en is sindsdien geen lid meer, evenals Venezuela. 

De financiering van de Nicaraguaanse oppositie gaat onder andere via de National Endowment for Democracy, de ‘soft power’ arm van de Amerikaanse neo conservatieve ‘regime change’ bron: https://grayzoneproject.com/2018/06/19/ned-nicaragua-protests-us-government/amp/?__twitter_impression=true

Het is mij een raadsel waarom een links radicale website als Grenzeloos dit soort berichten kritiekloos opneemt. Als Ortega en zijn vrouw binnenkort als een soort Ceausescu-echtpaar vermoord worden en er een soort vernieuwd Somoza-regiem gevestigd is, is zelfkritiek wel te laat hoor.”

31/12/2018 – 14:29 “Even wat feiten. De regering van Nicaragua onder leiding van Ortega is gekozen door 72% van de stemmen bij een opkomst van rond de 65%. Dan de vermeende neoliberale maatregelen. De regering heeft de werkgeverspremie van de pensioenen en gezondheidszorg verhoogd met 3,5% en die van de werkers met 0,75% en een verschuiving van geld van het pensioenfonds van 5% naar de gezondheidszorg. Verder stelde ze voor om de pensioenleeftijd op 60 jaar te houden. Het IMF eiste veel meer!! Tot zover het ‘neoliberale’ karakter van de maatregelen van de regering. Na protesten trok de Nicaraquaanse regering deze maatregelen schielijk in, maar de protesten blijven voortduren en nu wordt regimechange geeist. Bron: http://www.nscag.org./resources/July%20statement%20and%20briefing.pdf

Een regimechange is gezien de verkiezingsuitslag in Nicaragua een idiote eis. Dan zouden bijna alle Europese regeringen, die van Macron en Merkel als eerste, eerder in aanmerking komen. En is het u wel eens opgevallen dat de pensioenleeftijd in Nederland 66 jaar is en nog verder verhoogd kan worden?

Degenen die optreden voor het verdwijnen van de regering Ortega dragen ook de verantwoording voor de gevolgen! Kijk ook hier eens: https://www.counterpunch.org/2018/08/03/chomsky-on-regime-change-in-nicaragua/”

04/01/2019 “Beste Federico,

De titel van het oorspronkelijke artikel was: Terechte opstand of rechtse staatsgreep.

Mijn reactie was dat het verzet tegen de verslechteringen zeker gerechtvaardigd was. Dit heeft ook geleid tot intrekking van de maatregelen.

Vervolgens ontstonden protesten vooral van studenten. Een deel van dit verzet ontvangt steun vanuit de VS. Een poging tot verzoening liep uit op de eis van aftreden van de regering van FSLN onder leiding van Ortega. De FSLN kon in de afgelopen drie verkiezingen op steeds meer steun rekenen van de Nigaraguaanse bevolking; van 38%, naar 68% en in de laatste verkiezingen 72%. Bovendien is de economie van Nicaragua de afgelopen vijf jaar, ondanks een neoliberaal beleid (Welke regering in de wereld heeft daar aan kunnen ontsnappen? Cuba?) ieder jaar met 4,5% gegroeid. De elektriciteitsdekking is gegroeid van 50% tot 90% wat betekent dat nu ook de armen de beschikking over elektriciteit hebben. En sowieso is de armoede fors teruggelopen. Nicaragua is het veiligste land van Zuid-Amerika waar de drugsbaronnen geen voet aan wal kregen, maar dat kan snel veranderen als het land in chaos verzinkt. Desondanks is Nicaragua een klein en straatarm land op de drempel van de imperialistische topdog en het zou naïef zijn om te denken dat ze geen gebruik maken van de situatie. Misschien is dit een goede bron: https://www.thenation.com/article/two-months-unrest-nicaragua-fateful-crossroad/

Vervolgens haal je wijlen Gaddafi erbij. Libië was tijdens het bewind van Gaddafi geen hemel, maar de huidige situatie is een chaos met elkaar bevechtende milities en zelfs slavenmarkten. Ik hoop niet dat je het een verbetering vindt. De eens door het westen gevierde Gaddafi werd gelyncht tot grote vreugde van Hillary Clinton: “We came, we saw and he died.” De rechtstaat bestaat niet voor in ongenade gevallen staatslieden. Het zou een ramp zijn als Nicaragua het lot van Libië treft!”