Het gaat helemaal niet beter met Griekenland

(Oorspronkelijk als opiniestuk verschenen in De Volkskrant foto: revolution news)

De eurocrisis duurt al drie jaar en gaat onverminderd voort. Toch wordt alom beweerd dat de crisis bijna voorbij is. Noord-Europa heeft er geen last van. Spanje, Portugal en Ierland zouden hun problemen hebben opgelost door het volgen van het stevige recept van de EU: bezuinigingen in de sociale voorzieningen, salarismatiging en versoepeling van de bescherming van werknemers. Zelfs Griekenland zou op de goede weg zijn, want het gaat veel beter met de staatsfinanciën door de verlaging van uitkeringen en de verhoging van belastingen.

Deze argumenten zijn eigenlijk niets meer dan een samenvatting van het officiële verhaal van de persvoorlichters van de EU en de Griekse regering. Iedere burger met basisverstand van de eurocrisis weet dat zulke argumenten niets te maken hebben met de realiteit. De crisis raakt niet alleen de landen van Zuid-Europa, maar heel Europa.

Laten we niet vergeten dat het tweede grootste land van de eurozone, Frankrijk, door economische problemen onder verscherpt toezicht van de Europese Commissie is geplaatst. Laten we ook niet vergeten dat de verbetering in de staatsfinanciën van diverse landen (inclusief Nederland) te danken is aan een logistieke truc van de EU die regelt dat bepaalde uitgaven niet meetellen in het begrotingstekort.

Perverse structuur
Nee, de crisis is zeker niet voorbij, want de oorzaken – liberalisering van de financiële sector en de perverse structuur van de eurozone – zijn nog lang niet aangepakt

De mantra van de EU-functionarissen en de Griekse regering dat het bezuinigingsbeleid werkt en dat economisch herstel ieder moment kan komen, druist tegen alle feiten in

Volgens de trojka (Europese Commissie, IMF en Europese Centrale Bank) en de Griekse regering heeft Griekenland in 2014 een primair overschot van een half miljard euro. Echter, de data van Eurostat laten zien dat Griekenland in de eerste negen maanden van 2013 een primair tekort had van maar liefst 17 miljard euro.

Bovendien, en in tegenstelling tot wat de Europese Commissie en de Griekse regering beweren, is de trend van de Griekse economie allesbehalve positief. Het volume-indexcijfer van de detailhandel is gedaald met 8,1 procent in 2013. De volume-index is gedaald met 6,7 procent. De investeringen zijn slechts 12 procent van het bruto binnenlands product (bbp), het op zes na laagste percentage in de wereld! Naar alle waarschijnlijkheid is in 2013 het Griekse bbp gedaald met 7 procent, ondanks de expliciete voorspelling van de Europese Commissie en het IMF van een klein herstel. De staatsschuld is opgelopen tot 170 procent van het bbp en is veel groter dan voor de crisis!

De mantra van de EU-functionarissen en de Griekse regering dat het bezuinigingsbeleid werkt en dat economisch herstel ieder moment kan komen, druist tegen alle feiten in. De realiteit voor de gewone mensen in Griekenland is helemaal niet in lijn met dit fantasiebeeld.

Geen toegang tot gezondheidszorg
Van de beroepsbevolking is 28 procent werkloos. Tweederde van de jonge mensen zit zonder werk. Ongeveer een miljoen werkenden ontvangt zijn salaris met een tot twaalf maanden vertraging. Salarissen zijn gekort met ruim 50 procent. Het bruto minimumsalaris bedraagt 586 euro (510 euro voor jongeren). De WW is 360 euro en er is geen bijstand. Bijna drie miljoen mensen in Griekenland hebben geen toegang tot de gezondheidszorg want ze zijn onverzekerd. Zelfs zwangere vrouwen die zich melden bij publieke ziekenhuizen om te bevallen, kunnen worden geweigerd omdat ze niet verzekerd zijn. Enkele drukbezochte ziekenhuizen zijn als gevolg van de bezuinigingen gesloten en het medisch personeel is ontslagen.

Waarom proberen de Europese Commissie en de Griekse regering een andere realiteit te presenteren? Is het soms omdat er volgende maand verkiezingen zijn in de EU?

Volgens Unicef loopt een op de drie kinderen in Griekenland het risico van armoede en sociale uitsluiting. De oorzaken? Stijgende werkloosheid en bezuinigingen op sociale uitkeringen. 292.000 kinderen leven in een gezin zonder werkende volwassenen en hebben geen toegang tot gezondheidszorg.

De nieuwe belastingen versterken het regressieve belastingstelsel van Griekenland, waarin de rijken vanouds weinig betalen en de middenklasse en de armen de zwaarste lasten dragen. Er zijn zelfs arme mensen wier huizen in beslag dreigen te worden genomen omdat ze hun belastingen niet kunnen betalen. De afschaffing van de bescherming van de eigen huizen van arme schuldenaars was een harde eis van de trojka.

Waarom proberen de Europese Commissie en de Griekse regering een andere realiteit te presenteren? Is het soms omdat er volgende maand verkiezingen zijn in de EU? Het draagvlak voor regeringen die voorstanders zijn van bezuinigingen en de EU neemt snel af. Regeringsleiders en de EU-top willen alsnog het bezuinigingsbeleid als effectief presenteren, desnoods met het aanhalen van fictieve data. In Griekenland voelt men deze noodzaak sterker dan ooit. De coalitiepartijen worden geconfronteerd met een historische nederlaag. Dat willen ook hun Europese bezuinigingspartners niet. Daarom krijgt de Griekse regering de toestemming opnieuw de statistieken te manipuleren en een overschot vanuit een groot tekort te toveren. De manier is eenvoudig: in de 0,5 miljoen euro overschot zijn schulden van de Griekse overheid aan Griekse bedrijven en semipublieke instellingen niet meegeteld.
 
Het beeld dat wordt geschetst van de andere zuidelijke landen als goede voorbeelden van het bezuinigingsbeleid, is eveneens fout. Zo moet de 0,1 procent groei van de Spaanse economie worden gezien in samenhang met de 28 procent werkloosheid en de grootste staatsschuld ooit (bijna 100 procent van het bbp).

Een nuchtere observatie van de feiten leidt onherroepelijk tot één conclusie: het resultaat van het beleid van bezuinigingen, privatiseringen en liberaliseringen was geen oplossing, maar juist een verdieping van de crisis.

^{Dimitris Pavlopoulos is medewerker sociologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.}

Aanvulling globalinfo: het stuk hierboven is een reactie op eerdere berichtgeving in de Volkskrant over Griekenland en de Eurocrisis, met name dit artikel