Ga naar de inhoud

Chomsky: Staat en bedrijf

Een interview met Noam Chomsky over de moderne natiestaat (“een Europese uitvinding”) en het multinationale bedrijf, en de innige relatie tussen die twee. Mede actueel vanwege het debat of de staat niet versterkt moet worden om verweer te bieden aan de groeiende macht van de bedrijven.

23 min leestijd
Placeholder image

Dit interview met Noam Chomsky verscheen op Znet-Duitsland, 18 mei 2005

Vraag: In dit interview willen we het hebben over de twee belangrijkste machtsstructuren van de moderne tijd: de natiestaat en de multinationale bedrijven. Kun je allereerst iets vertellen over de opkomst van het concept van de natiestaat: Waarom is het tot stand gebracht, en wat waren de gevolgen ervan?

In grote lijnen is de natiestaat een Europese uitvinding, ik bedoel er waren soortgelijke ontwikkelingen, maar de natiestaat in de moderne vorm is over een periode van een aantal eeuwen grotendeels gecreëerd in Europa. De natiestaat is zo onnatuurlijk en kunstmatig dat het met behulp van extreem geweld opgedrongen moest worden. Dat is de belangrijkste reden dat Europa eeuwenlang het meest beestachtige deel van de wereld was. Het opdringen van een natiestaat systeem aan samenlevingen en culturen die zo verschillend zijn en die goedbeschouwd geen enkele relatie met deze kunstmatige structuur hadden moest ook wel uit de hand lopen.

De verschillende hieruit voortspruitende gevolgen zijn feitelijk gezien ook de hoofdreden geweest dat het concept zich kon verspreiden. In het proces van het creëren van de moderne natiestaten ontwikkelde zich in Europa een cultuur van beestachtigheid en een geweldstechnologie die het de mogelijkheden bracht om de wereld te veroveren. Bij het veroveren van de wereld probeerde Europeanen overal het natiestaat systeem op te leggen, net zo kunstmatig en gewelddadig. Als je kijkt naar de huidige grote conflicten in de wereld dan zijn de meeste daarvan een overblijfsel van de Europese pogingen om het natiestaat systeem op te leggen op plekken waar het totaal geen betekenis heeft, zeg maar gerust vrijwel overal. De enige uitzonderingen hierop zijn de Europese koloniën, waar ze eenvoudigweg de oorspronkelijke bevolking uitgeroeid hebben, zoals in VS en Australië. Dat is een manier om een homogene samenleving te creëren. De belangrijkste reden waarom de beestachtige conflicten in Europa na 1945 beëindigd zijn, komt omdat men onder ogen zag dat als men op deze weg door zou gaan men elkaar volledig zou uitroeien. Dus is er sinds 1945 een onderlinge vrede in Europa. Duitsers en Fransen zien het niet meer als het allerhoogste ideaal in het leven om elkaar af te slachten.

Gaandeweg tijdens de ontwikkeling van het natiestaat systeem werden ook allerlei economische systemen ontwikkeld die ongeveer een eeuw geleden uitmondde in het huidige bedrijfskapitalisme. Dit werd opgelegd door middel van juridische afspraken, niet door wetgeving, en door de nauwe integratie en samenwerking met de machtigste staten. Door deze historische ontwikkeling is het daarom vandaag de dag onmogelijk om een onderscheid te maken tussen het bedrijfsleven en de machtigste staten, de G8, die binnenkort samenkomen in Edinburgh. Of eigenlijk is het beter om te spreken van de G1 of G3 of zoiets, omdat de anderen nauwelijks iets hebben in te brengen. Het is onmogelijk om de moderne staten te onderscheiden van het systeem van multinationale ondernemingen, die er zeer afhankelijk van zijn. Feitelijk gezien zijn de conglomeraten aan de ene kant afhankelijk van de moderne staat, aan de andere kant domineren zij haar.
In een zeer vroeg stadium van het moderne kapitalisme beschreef bijvoorbeeld James Madison de relatie tussen bedrijven en de regering als die van “werktuigen en tirannen”. Hij zei dat bedrijven de “werktuigen en tirannen” van de regering zijn. Tegenwoordig is dat een vrij aardige definitie van de wereld. Multinationale bedrijven zijn de werktuigen en de tirannen van machtige staten, dus om de twee te onderscheiden is erg moeilijk.

Vraag: Welke waren de sociale krachten achter de prille ontwikkeling van de natiestaat, en waarom deden zij het?

Ach, het begon allemaal in de feodale tijd met Heren, en de machtsstrijd tussen feodale Heren, Koningen, de Paus en andere machtscentra, die zich stapje voor stapje hebben ontwikkeld tot natiestaten waarin de combinatie van politieke macht en economische belangen zo sterk naar elkaar toegroeiden dat zij een uniform systeem konden opleggen aan zeer verschillende samenlevingen. Ik bedoel, het is nog maar zeer recent dat in Europa het staatssysteem zich daadwerkelijk heeft geconsolideerd. Er leven nog mensen die hiervan kunnen getuigen.
Er zijn nog genoeg mensen in Europa die niet met hun grootmoeder kunnen praten omdat zij een andere taal spreekt. Deze verstrengeling van politieke, culturele en economische macht is nog maar een recent verschijnsel en valt nu heel terecht uit elkaar. Het proces van decentralisering dat zich nu in meer of minder mate voltrekt in verschillende delen van Europa is in mijn visie één van de meeste gezonde ontwikkelingen in Europa. Binnen Spanje is een aanzienlijke ontwikkeling richting regionale autonomie gaande, met name in Catalonië en Baskenland, maar dit geldt ook voor andere regio’s.

Vlak voordat ik hierheen kwam, was ik nog op bezoek in Engeland. Of eigenlijk was ik niet in Engeland, maar in Schotland. Tegenwoordig heeft Schotland een aanzienlijke mate van autonomie, en ook Wales heeft een bepaalde mate van autonomie, en ik denk dat dit een natuurlijke ontwikkeling is. Terug richting vormen van sociale organisatie die dichter liggen bij dat wat voor mensen van belangrijk en noodzakelijk is. Om dit soort redenen wordt er, ik vermoed dat dat nog steeds zo is, door de staatsveiligheidsrechtbanken van Turkije een onderzoek naar mij verricht wegens het, wat zij noemen, het prediken van afscheiding. Ik heb namelijk in Dyarbakir, in het zuidoosten van Turkije een speech gehouden waarin ik enkele positieve dingen over het Ottomaanse Rijk heb gezegd. Niet dat er iemand is die het Ottomaanse Rijk terug wil, maar ze hadden over heel wat dingen goede ideeën. Het eerste was dat ze mensen met rust lieten, deels door corruptie en uit machteloosheid, maar ook wegens ideologische redenen. Dus in een willekeurige stad was het zo dat de Grieken hun eigen zaakjes regelden, en de Armeniërs hún eigen zaakjes. Zo bestierde iedere culturele groep zijn eigen deel van de stad. En toch was het geheel goed geïntegreerd. Je kon van Cairo, naar Bagdad of Istanbul gaan zonder slagbomen of grensposten te passeren of zoiets dergelijks. Zo een soort manier van sociale organisatie is waarschijnlijk de juiste vorm voor dat deel van de wereld, en waarschijnlijk voor ieder deel van de wereld. Dat zijn de tendensen die je momenteel heel duidelijk kunt zien in Europa, voornamelijk op cultureel niveau, maar tot op zekere hoogte ook op politiek niveau. Mijn vermoeden is dat het een reactie is op de huidige centraliserende tendensen van de Europese Unie die vaak erg autocratisch zijn, met name de enorme macht van de Centrale Bank. Maar het is allemaal verbonden met de hoge concentratie van economische, politieke en sociale macht die in handen ligt van de aan niemand verantwoording afleggende private dictaturen die zo nauw verweven zijn met en afhankelijk zijn van de macht van de staat.

Vraag: Kun je iets meer vertellen hoe de multinational zo machtig is geworden?

Dat weten we maar al te goed. Aan het einde van de 19e eeuw liep de vrije markt op een ramp uit, overal schoot de markt te kort. Er was een kort experiment, een heel erg kort experiment met iets dat enigszins leek op kapitalisme. Er was niet geheel vrije, maar toch gedeeltelijk vrije markt hetgeen uitliep op een dusdanige catastrofe dat het bedrijfsleven er een einde aan maakte omdat ze er aan kapot gingen. Aan het einde van de 19e eeuw werden pogingen ondernomen om deze radicale tekortkomingen van de vrije markt te overwinnen, hetgeen leidde tot allerlei vormen van kapitaalconcentratie: NV’s, kartels en allerlei anderen soorten, en één van die vormen was het bedrijf zoals we dat tegenwoordig kennen.
Deze bedrijven verkregen van rechtbanken allerlei rechten. Ik bedoel, ik ben aardig op de hoogte van de Anglo-Amerikaanse geschiedenis hiervan, maar ik neem aan dat het overal zich op soortgelijke wijze heeft ontwikkeld. In het Anglo-Amerikaanse systeem hebben de rechtbanken, niet de wetgevers, de bedrijven uitzonderlijke rechten verleent. Ze hebben de rechten van personen verkregen, hetgeen betekent dat ze het recht op vrijheid van meningsuiting hebben, dat ze vrijelijk propaganda kunnen maken, marketing, verkiezingen beïnvloeden, enzovoorts. Bovendien hebben ze het recht op bescherming tegen overheidsdienaren, hetgeen betekent dat net zo goed als dat de politie wettelijk niet bij jou thuis naar binnen mag gaan om in je spullen te snuffelen, de burgers van het land geen enkele manier hebben om er achter te komen wat er zich afspeelt binnen deze totalitaire eenheden. In het algemeen leggen ze geen verantwoordelijkheid af aan burgers. Uiteraard zijn het geen echte personen, het zijn onsterfelijke, collectivistische rechtspersonen.

Er zijn feitelijk gezien heel veel overeenkomsten met andere totalitaire organisatievormen zoals die zich hebben ontwikkeld in de 20ste eeuw. Die andere vormen van totalitarisme zijn vernietigd, deze bestaat nog steeds en heeft later wettelijke verplichtingen gekregen die in het geval van een echt mens als pathologisch zou worden gezien.

Zo hebben ze de wettelijke verplichting tot het maximaliseren van macht en winst, zonder acht te slaan op wat de gevolgen daarvan zijn voor de rest van de mensen. Ze zijn verplicht de kosten af te wenden, dus als ze burgers of de toekomstige generaties kunnen opzadelen met hun kosten dan zijn ze wettelijk verplicht om dat te doen. Het zou illegaal zijn als een directeur anders zou handelen.

Het is tegenwoordig zelfs zo dat in handelsverdragen, die nauwelijks iets met handel van doen hebben, bedrijven rechten wordt toegekend die veel verder gaan dan de rechten van burgers. Zij hebben het recht op wat wordt genoemd “nationale behandeling”. Personen hebben dat soort rechten niet. Als een Mexicaan naar New York komt kan hij niet zijn recht op nationale behandeling opeisen., maar als General Motors naar Mexico gaat dan kan het nationale behandeling eisen. Bedrijven kunnen nu zelfs staten een proces aandoen, iets wat jij en ik niet kunnen.

Dus er zijn hen rechten verleend die verder gaan dan die van mensen, ze zijn onsterfelijk, ze zijn pathologisch als wettelijke verplichting. Dat is de huidige vorm van totalitarisme. Ze doen niet aan echte concurrentie, ze zijn met elkaar verbonden. Bijvoorbeeld, Siemens, IBM en Toshiba doen gezamenlijke projecten. Ze zijn zwaar afhankelijk van de macht van de staat; de dynamiek van de moderne economie komt voornamelijk uit de staatssector, niet uit de private sector. Vrijwel ieder aspect van wat de “Nieuwe Economie” wordt genoemd is ontwikkeld en ontworpen op kosten van de burgers: computers, electronica in het algemeen, telecommunicatie, het internet, lasers, noem het maar op…
Een goed voorbeeld is de radio. Radio was ontwikkeld door de Amerikaanse marine. Massaproductie, moderne massaproductie is ontwikkeld in wapenfabrieken. Een eeuw terug hadden de belangrijkste problemen op het gebied van elektrische en mechanische techniek te maken met hoe je een groot kanon op een bewegend platform, namelijk een schip, moest krijgen, zodat het in staat zou zijn om een bewegend object, een ander schip, te raken. Kanonnen voor de marine waren de grootste uitdagingen in de metaalkunde, en in de elektrische en mechanische techniek. Engeland en Duitsland staken er heel erg veel tijd en geld in, de Verenigde Staten iets minder. Uit de hiermee geassocieerde vernieuwingen heeft zich de automobielindustrie ontwikkeld, enzovoorts. Het is feitelijk gezien haast onmogelijk om iets in de economie aan te treffen dat niet op belangrijke wijze afhankelijk is van de staatssector.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft dit zich ontwikkeld tot kwalitatief nieuwe hoogten, met name in de Verenigde Staten. Tegelijkertijd houden mensen als Alan Greenspan speeches over het “initiatief van ondernemers” en de “keuze van consumenten”, en al die dingen die je op school leert, terwijl het nauwelijks iets te maken heeft met hoe de werkelijke economie zich ontwikkeld. Een goed voorbeeld van dit soort dingen is duidelijk te zien op MIT, een belangrijke technische universiteit, in de verschuiving van fondsen. Toen ik begon op MIT zo’n 50 jaar geleden, werd het vrijwel honderd procent door het Pentagon gesubsidieerd. Dat bleef het geval tot ongeveer 1970. Sinds toen is de ondersteuning van het Pentagon aan het teruglopen en nam de steun van het Nationaal Instituut voor Gezondheid en dat soort gezondheidsgerelateerde nationale instituten toe.

Het is duidelijk voor iedereen wat daar de reden voor is, met uitzondering misschien van een zeer theoretisch aangelegde econoom. De reden is dat het zwaartepunt van de ontwikkelingen in de economie van de jaren vijftig lagen op het gebied van de elektronica. Het was daarom zinvol dat burgers hieraan hun bijdrage leverden onder het mom van militaire defensie. Tegenwoordig ligt het zwaartepunt van de economie op het gebied van de biologie – biotechnologie, genetische manipulatie, en dat soort dingen – en farmacologie. Dus is het logisch dat burgers nu daar aan mee betalen en de risico’s dragen bij de ontwikkeling van dit soort technologie, onder het mom dat er gezocht wordt naar een behandeling tegen kanker of iets dergelijks. Wat er feitelijk gebeurd is dat er een infrastructuur en nieuwe inzichten ontwikkeld worden voor een op biologie gebaseerde private industrie van de toekomst. Ze zijn maar al te blij dat burgers voor de kosten hiervan opdraaien, en als er vervolgens iets uitkomt bereid zijn om dit over te dragen aan private ondernemingen die er winst mee gaan behalen. Vanuit het gezichtspunt van de elite uit het bedrijfsleven, is deze interactie tussen staats en private macht een perfect systeem. Er zijn ook allerlei andere interacties. Het Pentagon bijvoorbeeld is er niet alleen maar om een handje te helpen bij het ontwikkelen van de economie, het zorgt er ook voor dat de wereld zich aan de regels houdt die goed voor het bedrijfsleven zijn. Dus de verschillende dwarsverbanden zijn nog behoorlijk complex.

Vraag: Ik zou nog even willen terugkomen op de aard van bedrijven. Mijn vraag is of er een verschil kan zijn tussen een multinational die in Duitsland is gevestigd en een die in Amerika is gevestigd. Waarom ik dat vraag is natuurlijk omdat de Deutsche Bank heeft aangekondigd dat ze van plan zijn om volgend jaar 6.000 mensen te ontslaan, kort nadat ze aankondigden dat ze een jaarwinst van meer dan 2,5 miljard dollar hadden geboekt. Over het gehele politieke spectrum in Duitsland werden ze hiervoor hevig veroordeeld. Er werd gezegd dat ze zich op deze manier maar niet meer Duits moesten noemen. Ze werden ook beschuldigd van een tekort aan sociale verantwoordelijkheid. Mijn vraag is of er zoiets bestaat als sociaal verantwoordelijke bedrijven?

Het is een beetje te vergelijken met idee van het verlicht despotisme. Ik bedoel, het is mogelijk dat er zo iets bestaat als een weldadige dictatuur, en dat is ook beter dan een meedogenloze dictatuur. Als het dan echt noodzakelijk is om een dictatuur te hebben dan is het beter om een soort vriendelijk persoon te hebben, die snoepjes geeft aan kinderen, maar het blijft natuurlijk een dictatuur. Dus ja, het is mogelijk om sociaal verantwoordelijke bedrijven te hebben, in die zin dat ze door burgers worden gedwongen om allerlei menselijke dingen te doen.

En dat is feitelijk gezien ook opgenomen in de Anglo-Amerikaanse wetgeving. Dus we zien dat bedrijven door de wet verplicht zijn om macht en winst te maximaliseren, maar het wordt ze ook in ieder geval toegestaan om humanitaire acties te ondernemen. Dat wil zeggen, met name als er televisiecamera’s in de buurt zijn, en als de bedoelingen puur hypocriet zijn. Dus, als een farmaceutisch bedrijf medicijnen wil uitdelen in arme buurten dan is dat helemaal geen probleem, zolang het maar uitgelegd kan worden als promotiedoeleinde die weer uitgelegd kunnen worden als winstbevorderend. Dus zolang het bijdraagt aan hun winsten, dan mogen er ook allerlei goede dingen worden gedaan.

Bovendien zijn de rechtbanken zelfs zo ver gegaan, dat ze bedrijven het verzoek hebben gedaan om humanitaire activiteiten te ondernemen, omdat anders, “een geprikkeld publiek” er achter komt wat hun ware aard is en in beweging zal komen om hun rechten en privileges te ondermijnen. Dus om te voorkomen dat er “een geprikkeld publiek” ontstaat, is het een goed idee om een goedaardig en welwillend imago naar buiten te brengen. Ik denk dat het zelfde geldt voor politieke dictaturen en koningen, en dat soort zaken. Dus het is mogelijk om sociaal verantwoordelijke bedrijven te hebben, en het is beter dan meedogenloze en moorddadige bedrijven, net als in het geval met verschillende soorten dictaturen, en burgers kunnen daar invloed op uitoefenen, maar dat is niet het echte probleem. Het echte probleem is de aan niemand verantwoording afleggende concentratie van private macht. En ja, dat kan onder publieke druk min of meer weldadig uitpakken.

Vraag: Multinationale bedrijven worden soms de “de facto regering” of de “eigenlijke senaat” genoemd. Ze beheersen tegenwoordig in aanzienlijke mate de staat, die ooit bedoeld was als beschermheer van de belangen van mensen en niet die van de “elites”. Denk jij dat de staat op sterven na dood is?

Nou goed, dat hangt van de burgers af. Ik bedoel de traditionele staten zijn altijd de beschermheren van private macht geweest. Of ze zijn de macht, of ze beschermen de private macht. Voortdurend worden hierover gestreden, en dat is ook de reden dat we nu meer vrijheden hebben dan vroeger, door de constante strijdvaardigheid van de bevolking. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog hing in vrijwel de hele wereld een sfeer van een radicale democratie in de lucht, haast revolutionair. De oorlog had een geweldige impact, en het eerste naoorlogse beleid van de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, de overwinnaars, was gericht op het uitroeien van het antifascistische verzet; dat was het eerste hoofdstuk van de naoorlogse geschiedenis in Europa, en in Japan. Het vernietigen van het antifascistische verzet en het herstellen van de traditionele maatschappijen, nu ondergeschikt aan de overwinnaars. Op vele plekken ging het er gewelddadig aan toe, zoals in Griekenland, waar Groot-Brittannië en met name de Verenigde Staten waarschijnlijk zo’n 150.000 mensen vermoordden. Vervolgens lieten ze daar een regime achter dat in de kern fascistisch was, hetgeen doorliep tot aan de fascistische coup in het midden van de jaren 70.

In Italië grepen de Verenigde Staten direct in om te voorkomen dat er zich een door het volk gesteunde democratie ontwikkelde, waarbij de Italiaanse verkiezingen werden ondermijnd en dat soort dingen; in feite was Italië het belangrijkste doelwit voor illegale activiteiten van de CIA ten minste tot in de jaren zeventig, waaronder steun voor militaire coups, terreur, en al dat soort zaken. Hetzelfde gold voor Duitsland, Frankrijk, Japan, en in andere landen.
Het eerste doel was om de basisstructuren van de traditionele maatschappijen te herstellen, om het antifascistische verzet te ondermijnen, om de vakbondsbewegingen te verpletteren en al dat soort zaken, maar dat is nooit helemaal gelukt. En de macht van de radicaal democratische beweging moest gedeeltelijk opgenomen worden, ook in de Verenigde Staten. Daar zijn de “verzorgingsstaten” uit voort gekomen, sociaal-democratische systemen waarin de staat gedwongen werd om de eisen van de bevolking over te nemen, hetgeen heeft geleid tot een sociaal markt systeem in Europa, en welvaartsstaten in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, enzovoorts…

Vraag: …maar het was de bevolking …

Ja, zij dwongen het af, en de afspraken op financieel gebied weerspiegelen dat ook. Bijvoorbeeld het Bretton Woods systeem dat na de Tweede Wereldoorlog was ontworpen door de Verenigde Staten en Groot-Brittannië was gebaseerd op de controle van kapitaal en relatief stabiele munteenheden. Dat was zeer bewust gedaan met het idee dat als staten geen controle hebben over munteenheden het onmogelijk is om een democratie te hebben, omdat anders de “eigenlijke senaat” van investeerders en geldschieters heel eenvoudig het staatsbeleid kunnen beïnvloeden door…

Vraag: Dat is precies waar het om gaat. Er was een flink debat over de vraag of de staat soms op bepaalde manieren versterkt moet worden, omdat we voortdurend van allerlei politici horen dat ze niets voor ons kunnen doen omdat de bedrijven het ze niet toelaten.

Maar dat is ook zo bedacht. Het naoorlogse systeem was zo ontworpen, dat het de staat de mogelijk bood om invloed uit te oefenen op kapitaal om te voorkomen dat investeerders en geldschieters, banken en bedrijven niet de binnenlandse economie zouden beheersen. Muntheden waren aan elkaar gekoppeld om speculatie tegen te gaan, want speculatie is ook een manier om beslissingen van de regering aan te vallen. Men begreep het goed, men was zich daar heel bewust van. Het was geen geheim dat dit regeringen de mogelijkheid bood om beleid uit te voeren relatief vrij van inmenging door het bedrijfsleven, en het heeft geleid tot de grootste economische groei in de geschiedenis.

De eerste 25 jaar na de Tweede Wereldoorlog worden vaak “Het Gouden Tijdperk van het Kapitalisme” genoemd. Er was een snelle groei, hetgeen nooit eerder vertoond was in de periode daarvoor noch daarna, en tot op zekere hoogte was er een gelijk verdeelde groei. In de Verenigde Staten, een van de minst egalitaire belangrijke landen, heeft de armste twintig procent in die periode meer geprofiteerd dan de rijkste twintig procent. Dat nam toe tot aan het begin van de jaren zeventig. Tegen die tijd kwam er een enorme reactie op gang om een einde te maken aan de democratie, die door elites wordt beschouwd, en terecht, als een groot gevaar. Zij begonnen het systeem, dat regeringen op aandringen van de bevolking de mogelijkheid bood tot het creëren van een verzorgingsstaat, te ondermijnen. De eerste stap werd gezet door het afschaffen van de controle op kapitaal, omdat men goed begreep dat dat de kern was op basis waarvan regeringen de ruimte hadden tot onafhankelijke besluitvorming. Het afschaffen van de controle op kapitaal en het vrij laten fluctueren van munteenheden heeft gezorgd voor een gigantische explosie van speculaties tegen munteenheden, en voor nog allerlei andere dingen.

Als je goed kijkt naar de neoliberale programma’s, dan zie je dat ieder onderdeel is ontworpen om de democratie buitenspel te zetten. Dat geldt voor het afschaffen van de vaste muntenheden en de controle op kapitaalvlucht. Privatisering ondermijnt per definitie democratie. Want op die manier worden zaken uit de openbare arena gehaald. Wanneer je diensten in handen legt van het bedrijfsleven, dan kan een regering daar geen enkele invloed meer op uitoefenen. Dus als Duitsers zo iets zeggen, dan klopt dat wel, omdat het op die manier is ontworpen. Het systeem is zo ontworpen dat de staat de mogelijkheid verliest om onder de druk van de bevolking verandering door te voeren en alleen nog ontvankelijk is voor druk van de concentratie van private macht.

Vraag: Ik bedoel, het punt is dat je het nog steeds kunt terugdraaien.

Natuurlijk kan het worden teruggedraaid! Het kwam allemaal tot stand in 1945. Het is nou niet een bepaald radicale positie om te zeggen, laten we het Bretton Woods systeem weer instellen. Ik bedoel, niemand wenst het oude systeem weer geheel terug zoals het was, dat moge duidelijk zijn, maar het kan weer worden teruggedraaid. Het punt is dat het niet noodzakelijk is dat er bedrijven bestaan, net zo goed als dat met andere vormen van tirannie is
.
Vraag: Is dat misschien ook de redden dat de beweging van de “Arbeiders Zonder Bazen” uit Argentinië hier nauwelijks bekend is. Er wordt in de mainstream media geen aandacht aan besteed.

Iedere vorm van democratische inspraak moet onderdrukt worden. Dus als er gerefereerd wordt aan de anti-“globaliseringsbeweging”, dan wordt het beschreven als een groep mensen die stenen door ruiten gooien of iets dergelijks, uitschot dat op rellen uit is. Het is interessant om beschrijvingen over het World Social Forum te lezen. Het World Social Forum en het World Economic Forum vinden plaats rond het zelfde tijdstip. Het World Economic Forum bestaat voornamelijk uit rijke mensen die naar restaurants gaan en dat soort dingen. Het World Social Forum bestaat uit diepgaande, uitgebreide discussies over de echt belangrijke onderwerpen in de wereld; Afrikaans-Braziliaanse verhoudingen, internationaal economisch beleid, en dat soort dingen. Als je de beschrijvingen vergelijkt, en dat heb ik gedaan, ik heb ze vergeleken, dan wordt het World Economic Forum beschreven als iets diepzinnigs, waar de grote denkers van de wereld zich bezig houden met belangrijke problemen. Het World Social Forum wordt beschreven als iets waar mensen feest vieren en spelletjes doen. Het wordt zelfs letterlijk beschreven als het centrum van het antisemitisme. Ik weet niet of je aanwezig bent geweest op het World Social Forum van 2003, maar de manier waarop het beschreven wordt in Amerikaanse buitenlandsbeleid tijdschriften is dat het bulkt van de neonazi’s die met hakenkruizen lopen te zwaaien, en al dat soort dingen.
Of om maar een recent voorbeeld te geven, neem de verkiezingen in Irak. Die waren een grote overwinning voor het geweldloze verzet. Het geweldloze verzet van de bevolking dwongen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië eenvoudigweg om verkiezingen te accepteren. Probeer maar eens een journalist te vinden die het zo beschrijft. Alleen in de financiële pers wordt het uitgelegd, maar verder vind je het nergens.

Vraag: …wat de Christian Science Monitor in een artikel de “Sistani factor” noemde.

Precies, de Sistani factor. Iedere verslaggever die nog een beetje kan nadenken begrijpt wat er is gebeurd.

Vraag: Ik noem het, omdat ik het had gelezen op je blog op Znet.

Prima. Daar maak ik melding van alles dat ik vind. Ik bedoel, sommige journalisten hebben er op gewezen en iedereen weet hoe het in elkaar steekt, maar het grote verhaal dat de voorpagina’s haalde was het verhaal dat de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in hun verheven grootsheid deze geweldige verkiezingen tot stand hadden gebracht terwijl ze bezig zijn om democratie te brengen in Irak. Dat is totale flauwekul, zoals een snelle blik op de voorafgaande gebeurtenissen duidelijk laat zien. Dus, om dit soort soortgelijke redenen denk ik niet dat het juist is om ze te omschrijven als “nepverkiezingen”, zoals veel van mijn vrienden doen.

Vraag: …je bedoelt, omdat ze gedwongen waren verkiezingen te houden.

Ze werden gedwongen om min of meer oprechte verkiezingen te accepteren…

Vraag: …maar hoe zit het met die omschrijving als “nep verkiezingen”?

De verkiezingen worden alleen maar door links op die manier omschreven. In de mainstream worden ze beschreven als fantastische verkiezingen die tot stand zijn gekomen door de messianistische visie van Bush om democratie te brengen in Irak. Dat klopt natuurlijk van geen kanten, noch het verhaal dat het “nepverkiezingen” waren. Er was een door het volk gedragen verzet dat de bezetters dwongen tot het houden van redelijke verkiezingen, die ze nu proberen te ondermijnen. Dat is heel anders dan wat er gebeurde in El Salvador of Vietnam waar echt “nepverkiezingen” plaatsvonden, die door de bezettende macht waren gecreëerd om een aura van legitimiteit te geven aan de bezetting. Dat is niet wat er gebeurde in Irak. Dat blijkt ook duidelijk uit de verslaggeving ter plaatse van ervaren journalisten die goed op de hoogte zijn, zoals Robert Fisk. In Irak was er een massaal geweldloos verzet dat de bezettende autoriteiten dwong om verkiezingen te accepteren, waar ze eigenlijk tegen waren en die ze nu proberen te ondermijnen. Dat wil nog niet zeggen dat het fantastische verkiezingen waren, want dat waren het niet, maar om andere redenen dan de verkiezingen in El Salvador of Vietnam.

Ik bedoel, het heeft deels te maken met het feit dat de bezetting is uitgedraaid op zo’n ongelofelijke mislukking. Ik bedoel, als je het vergelijkt met de Nazi’s in bezet Europa; zij hadden veel minder problemen dan de Amerikanen in Irak hebben, veel minder.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Znet-Duitsland.)