Ga naar de inhoud

Adviezen om de crisis te overleven

Het zijn zware tijden voor iedereen die geen goed inkomen heeft of geen rijke ouders/huis met zwembad. Aan de korte periode van de welvaartsstaat, waarin minderbedeelden in het rijk gemaakte deel van de aardbol het hoofd boven water konden houden, lijkt in snel tempo een einde te komen. Die welvaartsstaat wordt gesloopt door en voor het bedrijfsleven, geholpen door neoliberale partijen, zoals in dit minderheidskabinet dat overeind gehouden wordt door een volstrekt ondemocratische bende xenofoben.

9 min leestijd
hoede

 

(Dit stuk staat in de speciale crisis-voorbij-krant, een eenmalige samenwerking van klasse! en de Vrije Bond)

De tijden worden dus zwaar, zelfs voor eenieder die slechts aanspraken wil doen op voorzieningen die tot voor kort nog redelijk normaal beschikbaar waren, zoals goed onderwijs en buitenschoolse opvang voor je kinderen, betaalbare huisvesting, zorg voor je ouders, openbaar vervoer, buurtvoorzieningen en uitkeringen. Hierbij wat ideeën om de crisis te overleven.

Collectieve voorzieningen verdedigen

Allereerst willen we duidelijk stellen dat de ‘verdediging’ van ooit verworven voorzieningen in de eerste plaats een collectieve zaak is. Niemand moet in de val trappen – het is nogal in zwang de laatste tijd – om vooral naar individuele oplossingen te zoeken voor gaten die er nu vallen wegens wegvallen van collectieve voorzieningen. Daarmee speel je gekke henkie voor de neoliberalen. Het is nu de tijd om op de bres te springen voor collectieve voorzieningen.

 rsteun of sluit je aan bij de verschillende bezuinigingsprotesten in de culturele hoek (je vindt hier een hele reeks links). En laat je niet wijs maken dat er geen geld meer is. Er is geld genoeg, het zit bij de rijke bovenlaag en multinationals die steeds minder belasting betalen. Die weten van gekkigheid niet wat ze met hun uitpuilende beurzen aanmoeten.

Crisis bestrijden van onderop

Maar er zijn natuurlijk veel gebieden waar niets gebeurt, geen groep waar je je bij aan zou kunnen sluiten, of in ieder geval niet bij je in de buurt. Het probleem in Nederland is immers dat veel te veel mensen het wanstaltige economische beleid gelaten accepteren (of zondebokken de schuld geven, in plaats van de ware boeven!). En politieke partijen en grote vakbonden zijn doorgaans niet geïnteresseerd in goede effectieve acties, en denken alleen aan leden- of stemmenwinst.

We hoeven ook in die gevallen echter niet bij de pakken neer te zitten. Al met een paar mensen kun je een ‘basisgroep’ vormen en bedenken hoe je je strijd kunt beginnen. Of dat nu op je werk is, in je buurt of rondom een bepaald thema. Dan zal blijken dat je samen veel meer kunt dan je denkt. Je kunt het netwerk naar believen uitbreiden. Voor eventuele hulp, ondersteuning of aansluiting verwijzen we naar adressen op de achterpagina.

Directe verlichting: collectief

Met politieke praat (alleen) is natuurlijk nog nooit iemand in nood daadwerkelijk geholpen. Het is ook goed om te zoeken naar manieren om samen tijdelijke voorzieningen te organiseren om noden te lenigen. Dat kan op vele gebieden, gebaseerd op wederkerige hulp. Zo kun je allerlei zaken delen met elkaar, of samen aanschaffen (bijvoorbeeld wasmachines, gereedschap) maar ook voedsel (voorbeeld) zodat je gezond voedsel kunt blijven eten, en ook nog de lokale bioboer kunt steunen (want die moet natuurlijk ook overleven)). Dit model werkt echter ook voor kinderopvang, zorg, boodschappendiensten voor ouderen, et cetera. Dit kan je allemaal samen met je buurtgenoten, collega’s of vrienden organiseren. Je kunt ook voor velen tegelijk gaan koken, en het eten tegen kostprijs of gratis aanbieden. Toen de crisis in 2001 in Argentinië toesloeg, ontstonden overal gaarkeukens. In Barcelona heeft de groep Yomango buurtdiners verzorgd, gemaakt van ingrediënten die iedereen kwam brengen (uit moestuinen, ‘geskipped’ of gecollectiviseerd uit supermarktketens).

Nu zal je voor dit soort zaken, bijvoorbeeld als je voor een grotere groep in je buurt wilt kunnen koken, al snel een gemeenschappelijke ruimte nodig hebben. Vroeger waren die ruimtes er in de vorm van buurtvoorzieningen of gemeenschapsruimtes van woningbouwverenigingen. Die zijn voor een groot deel weggeprivatiseerd of vercommercialiseerd (dus alleen voor veel geld te huur). Tegelijkertijd staan er veel ruimtes leeg, met name kantoorruimtes. Die kun je dus samen opeisen (en verdedigen), desnoods toe-eigenen. Toen de kraakbeweging in de jaren ‘80 van de vorige eeuw op z’n hoogtepunt was, ontstond op veel plaatsen een hele infrastructuur aan drukkerijen, cafés, theaters, scholen, gereedschapsuitleen en zelfs bioscopen waar alles tegen onkosten of gratis aangeboden werd. Er zijn hier trouwens nog veel overblijfselen van, bijvoorbeeld menig poppodium. En voor zover deze niet volledig veryupt zijn, zullen ze vaak bij een nieuwe opstandige golf met plezier hulp bieden.

…. en individueel

Zelfs al zou alles wat hierboven beschreven staat op rolletjes lopen, dan nog moet je je eigen persoonlijke uitgaven kunnen bekostigen. Dat valt niet mee als je geen werk/inkomen hebt, of als je wel werk hebt maar tegen een slecht (jeugd) loon terwijl je steeds meer moet betalen voor levensonderhoud . Natuurlijk zijn er veel manieren om af en toe wat bij te verdienen of het geld ‘te halen waar het zit’. Deze overheid pakt structureel geld van de armen, en geeft het aan de rijken. Van hen hoef je niet te verwachten dat je wat (terug)krijgt, dus zal je je het voorlopig zelf moeten halen. Er zijn van die momenten dat ook dit collectief gebeurt. De plotselinge uitbarsting van woede tegen politiegeweld in Engeland in augustus, was zo’n moment. Die liet echter ook zien dat mensen dan vaak blind tekeer gaan tegen hun eigen omgeving en geen onderscheid maken tussen bezit van welgestelden en van lotgenoten. Plunderen moet natuurlijk ook ‘verantwoord’ gebeuren: alleen bij winkelketens of van rijken en zonder onnodig geweld. Solidariteit is wezenlijk, juist bij dit soort gebeurtenissen, en is het directe tegengif tegen het individuele ‘ieder voor zich’ model van de neoliberalen.

Het mooiste is natuurlijk een daadwerkelijke (politieke) opstand, waarbij de machts- en bezitsverhoudingen geheel op z’n kop gezet worden. Zelfs in Nederland komen die met de nodige regelmaat voor (van het pachtersoproer in de 18e eeuw tot het Jordaanoproer in 1934 of de krakersrellen in de jaren ‘70/80 van de 20e eeuw).

Opstand 2.0

Dit soort woelige tijden zullen binnenkort ook in Nederland weer aanbreken. En sneller dan je misschien gelooft. Denk maar niet dat deze crisis tot Griekenland, Portugal of Ierland beperkt zal blijven. De ‘bellen’ overtollig kapitaal die rendement op investering en speculatie zoeken, grazen dan vrolijk verder naar de volgende lucratieve economie die ze kunnen plunderen. Wie een paar jaar geleden had voorspeld dat het IMF in landen van de EU ‘orde op zaken’ zou mogen stellen, was voor gek verklaard. Dat gebeurde toch alleen met Derde Wereld-landen? Vergeet het, nu zijn we allemaal de klos, en wordt ons allemaal de rekening gepresenteerd van de zogenaamde redding van de economie door onze regeringen. In plaats van met een beschuldigende vinger te wijzen naar de Griekse bevolking kunnen we dus beter van het verzet in die landen (en de Grieken!) leren.

Voor echte opstand en oproer, wil die politiek in ons voordeel verlopen en niet na een korte periode van woede uitmonden in meer repressie en rechtse machtswinst, zijn politieke en materiële voorbereidingen nodig. Veel linkse structuren die in de jaren ‘80 nog bestonden, zijn verpieterd, verdwenen of opgeslokt door de machthebbers. Ook zijn er nu hele nieuwe generaties die weinig of geen ervaring hebben met actievoeren en verweer tegen de politie, en is de repressie flink toegenomen. Dat betekent alleen maar dat er beter georganiseerd en voorbereid moet worden om de slag weer aan te kunnen gaan.

Alle structuren die je nu opbouwt, hoef je dan niet meer te ontwikkelen. Mensen in de buurt hebben elkaar dan al leren kennen, en zullen elkaar beter ondersteunen dan wanneer dat alles ter plekke ‘spontaan’ moet gebeuren. Er is natuurlijk veel dat bij politieke strijd komt kijken dat alleen in de praktijk geleerd kan worden, en dus heeft het niet zoveel zin hier alle tips & tricks van het betere actievoeren weer te geven. Toch heeft het zin om verhalen over vergelijkbare situaties elders of in het verleden op te halen en zaken te bespreken.

Verder zijn er een hoop materiële dingen nodig zijn als de vlam daadwerkelijk in de pan vliegt en die je beter vooraf in huis kan hebben: van spandoekstof en verf, tot gasmaskers, megafoons, stencilmachines (ga er maar vanuit dat de elektriciteit het af laat weten), medische apparatuur, werkhandschoenen (om traangasgranaten terug te gooien, die krengen worden gloeiend heet), gereedschap om de straat te barricaderen, noem maar op. Nu kun je deze zaken misschien nog goedkoop op de kop tikken. Als de stront straks aan de knikker is, is het te laat en worden ze verboden. Bovendien kun je niet genoeg van dit soort spullen hebben, des te moeilijker is het voor de autoriteiten om ze allemaal in beslag te nemen bij invallen.

Of toch de apocalyps?

Afhankelijk van hoe apocalyptisch je bent, kan dit verhaal nog veel verder gesponnen worden. Misschien zakt het systeem binnenkort wel geheel door z’n hoeven, zoals sommigen denken, en vallen ook de meest basale voorzieningen uit. Dan moet je dus rekening houden met een periode waarin de elektriciteit, verwarming, internet, winkels, geldautomaten et cetera niet meer functioneren en we zo goed en kwaad als het gaat deze zaken voor onszelf, onze naasten en buurtgenoten overeind moeten houden. Maar ach, als dat ons definitief kan afhelpen van staat en kapitaal, hebben we dat er wel voor over toch?

Desondanks zou dat betekenen dat we plotseling zaken moeten gaan verzorgen waar de meeste Nederlanders geen flauw benul meer van hebben. De meeste nieuwe woningen in de stad hebben niet eens meer een schoorsteen waar je in geval van nood een – uit een oude butagasfles gefabriceerde – allesbrander op aan zou kunnen sluiten. Brood bakken in de magnetron zal ook niet gaan, buurman. Bovendien, waar haal je meel vandaan als zelfs de Dirk om de hoek al leeggeplunderd is en voorlopig niet bevoorraad wordt? Het zou de betweterige Nederlanders tot een welkome bescheidenheid dwingen. En juist de krakers en andere Do It Yourself-ers en migranten die armoede gewend zijn, zouden ineens de experts van de buurt zijn. Ook in dat geval komt het dus uiteindelijk goed. Aan de slag dus en bedenk: Nee heb je, ja kun je krijgen!