Ga naar de inhoud

China leidt nieuwe ordening wereldeconomie

31 maart 2015 zal voor het machtige Washington een gedenkwaardige datum blijven. Deze dag was immers de einddatum van inschrijving bij de stichting van de “Aziatische Infrastructuur en investmentbank” (AIIB), een initiatief van de Chinese regering. De nieuwe instelling wil allerlei infrastructuurprojecten zoals wegenbouw, zeehavens, luchthavens, energie- en telecommunicatieprojecten in Azië financieren.

7 min leestijd

(Oorspronkelijk verschenen op uitpers.be)

China benadrukt dat de infrastructuurbank voor alle landen open staat. Meer dan veertig landen hebben intussen hun intentie tot toetreden kenbaar gemaakt, ondanks hevige druk van de Verenigde Staten. Tot grote verbijstering van de VS zijn er zelf jarenlange bondgenoten bij. De ambities van de VS om de wereldeconomie te blijven controleren via de klassieke financiële instellingen, IMF en WB, worden nu zwaar doorkruist.

In oktober van het voorbije jaar hadden 21 staten al een intentieverklaring getekend om deel te nemen aan de AIIB. Met India was er, naast China, maar een land bij dat gemeten volgens het BIP bij de top tien van de economische wereldmachten hoort. Maar in de laatste weken zagen we een grotere interesse van landen om toe te treden.

Japan en de VS, twee landen die de oude Aziatische Investeringsbank (AIB) domineren, worden nu in hun positie bedreigd door de toetredingsvooruitzichten van talrijke economische zwaargewichten. Japans positie is door de plannen van de oprichting van een concurrentiële ontwikkelingsbank verzwakt maar de regering heeft zelf nog geen beslissing genomen en wil zijn mogelijke deelname aan de AIIB in beraad houden. Tokio zegt zich niet gebonden te voelen door de zogenaamde deadline voor inschrijving. Mocht Japan uiteindelijk toch deelnemen aan de AIIB dan staat Washington helemaal alleen en is het grondig geïsoleerd. De oudste Europese bondgenoot van de VS, Groot-Brittannië, uitte in maart 2015 als eerste EU-staat de wens om toe te treden tot de AIIB. Frankrijk, Duitsland en Italië en andere EU lidstaten volgden. De Amerikaanse denktank  US Council on Foreign Relations beschouwt deze evolutie als een absoluut debacle. Ook de grote Zuidoost-Aziatische economische macht Zuid-Korea boog niet voor zijn Amerikaanse militaire beschermingspatroon en verklaarde dat het met een aandeel van 4 tot 5 procent wil participeren in de nieuwe bank. Andere deelnemers zijn Brazilië, Rusland, Saoedi-Arabië en Turkije. Zelf Taiwan, dat geen diplomatieke betrekkingen met China onderhoudt, maakte zijn intentie tot toetreding bekend. Het oorspronkelijke startkapitaal van de AIIB van honderd miljard dollar zal vermoedelijk verhoogd worden.

De weg voor een multipolaire wereldorde

De grote toeloop verrast zelfs China. In Peking heeft men blijkbaar de mogelijkheden van de VS overschat om de eigen partners strak aan de lijn te houden. Washington heeft er wel ongewoon hard zijn ergernis over uitgesproken dat de bondgenoten uit Europa en Azië de Amerikaanse verzoeken negeren. Na het bekend worden dat Groot-Brittannië zou toetreden tot de bank beklaagde een woordvoerder van het Witte Huis er zich bij de Financial Times over dat deze trend een toegeving is aan China, dat dit niet de beste weg is om met een opkomende macht om te gaan. Vele experten geloven dat de huidige situatie bewijst dat de VS niet in staat is om China in te tomen, dat China in het diplomatiek touwtrekken om de EU, de winnaar is. Washington rechtvaardigt zijn afwijzende houding officieel met de uitleg dat de nieuwe bank het ondernemingsmanagement en de corruptieproblematiek niet aankan. Bovendien is de VS bevreesd dat de bank het milieu en de sociale wereldstandaard zou ondergraven. Maar het is juist dat waarvoor de door het VS gedomineerde IMF berucht is: het koppelt zijn kredietverlening aan onaanvaardbare voorwaarden die sociale infrastructuren ondermijnen. Washington is vooral bevreesd voor haar verlies aan invloed in de Aziatische wereld, want de AIIB wordt een directe concurrent voor het IMF en WB en Washington, die de oude pijlers zijn van de oude en aftakelende orde, die door de VS opgedrongen werd na de Tweede wereldoorlog.

De nieuwe infrastructuurbank toont de wil van China om zich ten koste van de VS als de daadwerkelijke leider in de Aziatische en Stille-Zuidzee-regio op te werpen. Hier zullen voor een groot deel de regels bepaald worden voor de economie van deze eeuw.
China, India en de meeste groei- en ontwikkelingslanden vragen sinds jaren meer inspraakrecht in de WB en het IMF. Ondanks de vele intentieverklaringen blijft Washington weigeren om de nodige hervorming van beide financiële instellingen door te voeren. Door de grote internationale interesse voor de AIIB komen de WB en het IMF onder druk om eindelijke de nodige hervormingen op te starten, maar aanpassingen zullen te laat komen. De AIIB staat voor een hele reeks projecten die de transformatie naar een multipolaire wereldorde zal aanmoedigen. De door de BRICS landen opgerichte ontwikkelingsbank, het Aziatisch- Pacifiek handelsakkoord (FTAAP) en de door de Shanghai organisatie voor samenwerking (SOZ) gestichte ontwikkelingsbank zijn zovele uitingen van dezelfde evolutie.

Helemaal bovenaan de agenda van Peking staat het oprichten van een nieuwe zijderoute als handelscorridor. Meer dan zestig landen zullen betrokken worden, die ongeveer twee derde uitmaken van de wereldbevolking. Hiervoor moeten in de komende jaren nieuwe spoorlijnen, snelwegen, luchthavens, zeehavens en pijplijnen gebouwd worden. Voor de VS is dat een horrorscenario. De kloof tussen de EU en Moskou die de VS met zijn confrontatiepolitiek in Oekraïne heeft opgedreven is op termijn uitzichtloos en dreigt met de uitbouw van de nieuwe zijderoute ook niet houdbaar. Moskou als militaire grootmacht en grondstofrijk land sluit zich immers aan bij de plannen voor de nieuwe zijderoute. Met dat gigantische infrastructuurproject wil China definitief tot wereldmacht stijgen. Hiervoor heeft Peking in november van vorig jaar een fonds van veertig miljard VS dollar opgericht.

China wil bij de AIIB een startkapitaal van vijftig miljard dollar inbrengen. De vrees dat Peking zo een beslissende invloed verwerft op de nieuwe instelling is  niet echt gegrond. De AIIB wil geen spiegelbeeld zijn van IMF en WB onder Chinese leiding. China wil in de AIIB geen dominante rol hebben zoals de Verenigde Staten in de bestaande financiële instellingen zich heeft toegeëigend. Als grootste kapitaalinbrenger heeft Peking in de nieuwe bank geen vetorecht. De multilaterale uitlijning van de bank is al bij de vormingsonderhandelingen duidelijk vastgelegd. China heeft niet de mogelijkheid om het besluitproces van de bank te domineren of te dicteren. Dat is dan ook de reden waarom vele staten zich bereid verklaren om toe te treden. Uit angst voor een Chinese dominantie heeft Australië het aanbod tot toetreden in de AIIB tot voor kort geweigerd. De Australische premier, Tony Abott, verklaarde in november dat zijn land alleen zou toetreden tot een multilaterale instelling die door geen enkele land gecontroleerd kan worden. Klaarblijkelijk heeft dit bezwaar niet stand gehouden. Australië verkondigde enkele weken geleden dat ze toch in de AIIB willen instappen. De inspanningen van Washington om de AIIB af te schilderen als een instelling die ondergeschikt is aan de belangen van China, hebben geen effect gehad.

Hierdoor heeft het Witte Huis nu zijn taalgebruik aangepast en reisde de VS minister van financiën Jacob Lew voor een politiek bezoek naar Peking om met de Chinese premier over AIIB te spreken. Lew verklaarde dat de VS de door China geleide ontwikkelingsbank begroet, zolang ze de bestaande financiële instellingen aanvult en de hoge internationale standaarden nakomt. De Chinese staatschef XI Jinping had al vroeger gesteld dat de nieuwe bank een gecoördineerde ontwikkeling met andere financiële instellingen nastreeft, dat de AIIB geen concurrent is van de WB of de Aziatische ontwikkelingsbank. Het bezoek van Lew vond plaats kort voor het afsluiten van de toetredingstermijn. Waarnemers stellen de vraag of Washington uiteindelijk toch nog wil toetreden tot de AIIB om invloed te krijgen op het beleid van de bank. Tot voor kort heeft het Witte Huis steeds verkondigd, dat door druk van buiten uit men op de innerlijke structuur van de nieuwe bank kan inwerken.

zie ook: China zet VS bankgewijze een neus

Bronnen:

Sebastian Range, China Treibt  Neuordnung der Weltherrschaft voran – www-Hintertur .de
www. Emergingmerkets.org
Http// Newsxinhuaneetp.con
Http: // bangkokpost.com
Http:// nationalinterest.org.
           http: reuters.com 2015.03